Saving Private Ryan

Met het magistrale en gewelddadige oorlogsdrama “Saving Private Ryan” brengt Steven Spielberg Amerikaanse cinema op topniveau.

Vanaf volgende week in de bioscoop.

Spielberg begint en eindigt “Saving Private Ryan” met een man die op het Amerikaanse kerkhof te Normandië ode brengt aan degene die hem het leven heeft gered. Wat aanvankelijk lijkt op wat een bijna drie uur durend sentimenteel en patriottistisch heldenepos gaat worden (iets waar Spielberg niet echt vies van is), slaat betrekkelijk snel om in een hard en aangrijpend oorlogsdrama. “Saving Private Ryan” biedt buiten zijn meesterlijk vakmanschap weinig echte Spielberg-elementen. Zelfs de muziek van huiscomponist John Williams komt nooit nadrukkelijk op de voorgrond. Het kernverhaal over acht doorgewinterde oorlogsveteranen die de onzinnige opdracht krijgen om een zekere James Ryan op te sporen en naar huis te sturen, wordt tussen twee indrukwekkend in beeld gezette gevechtsscènes geplaatst. De sequens waar Spielberg filmgeschiedenis mee schrijft, is zijn cinematografische interpretatie van de landing op Omaha Beach op 6 juni 1944. Nog nooit werd de waanzin en de angst die met dat hoofdstuk uit de tweede wereldoorlog gepaard gaat op dergelijke, intense manier op pellicule gezet. De toeschouwer ziet en beleeft alles vanuit het standpunt van een soldaat die uit de boot springt, onder water gaat, rondom hem kogels en mortieren in vlees en metaal ziet scheuren (Spielberg spaart de kijker geen bloederige details) en zich een weg baant naar het strand. De chaos wordt weergegeven via bruusk handcamerawerk, soms onoverzichtelijke en onscherpe beelden en het wegvallen van ambiant geluid. Spielberg creëert in deze sequens een bijna surrealistische sfeer, maar slaagt er terzelfder tijd in een welomlijnde orde te scheppen en middenin de non-stopactie zijn hoofdpersonages voor te stellen. Spielberg heeft ongetwijfeld “Ga en Kijk” van Klimov en het werk van Magnumfotograaf Robert Capa als inspiratiebron gebruikt. Samen met zijn fotograaf Janusz Kaminski koos hij voor een ongesatureerd kleurenpalet en een grove korrel. Hiermee benadert hij de newsreels van de jaren veertig en krijgt deze weergave van D-Day een documentaristisch karakter. In de twee uren die erop volgen gaat Spielberg in op de personages, wat hem de mogelijkheid biedt om de uitmuntende eindshoot-out klassiek, maar daarom niet minder indringend, op te bouwen. “Saving Private Ryan” gaat voor een keer niet over heroïsme, noch over de absurditeit van de oorlog. De vraag waarom één man gered moet worden terwijl er duizenden anderen sterven maakt de motivatie uit van de personages uit de film. En dat is reeds absurd genoeg.

Piet Goethals