Ruzie om een schijf

De elektronische consumentenindustrie heeft dringend nood aan een impuls zoals de digitale videoschijf (DVD) die zou kunnen geven. En toch komt het product maar moeizaam uit de startblokken. Waarom ?

De lancering van nieuwe elektronische consumptieproducten verloopt vaak problematisch. De verschijning van de eerste videorecorders leidde tot een oorlog tussen rivaliserende systemen. En de verkoop van nieuwigheden zoals de digital audio tape ( DAT) en de digital compact cassette ( DCC) is ondanks alle publiciteit ontgoochelend.

Met de digital video disc ( DVD) had het anders moeten gaan. De wereldwijde elektronica-industrie verklaarde dat ze uit de fouten van het verleden lessen had getrokken. De fabrikanten waren overtuigd dat de DVD een schijfje dat op een audio-cd lijkt, maar zowel computergegevens, films als muziek kan opslaan een vlekkeloze lancering zou krijgen.

Toch zijn de plannen om begin deze maand de eerste DVD-ontspanning in de handel te brengen, spaak gelopen. De elektronica-industrie onderhandelt nog steeds met de film- en de informaticasector over akkoorden voor de bescherming van de auteursrechten. En vorige week zijn Sony en Philips openlijk in botsing gekomen met rivaliserende fabrikanten over de licentie-akkoorden voor de nieuwe technologie.

CYCLISCH.

Historisch is de elektronicasector een cyclische industrie, die zich momenteel in een fase van stagnatie bevindt. De markt van de videorecorders en de audio-cd’s, die in de jaren tachtig sterk heeft bijgedragen tot een groeicurve, is verzadigd. De fabrikanten hebben hun activiteiten uitgebreid naar de productie van informatica-onderdelen, zoals cd-rom-lezers en pc-schermen. Ze hebben ook enkele nieuwe succesproducten uitgeprobeerd, zoals de breedbeeldtelevisie en de digitale opnamecamera, maar ondanks deze vernieuwingen slepen pc en videospelletjes een steeds groter deel van de gezinsuitgaven in de wacht.

Bovendien worden de firma’s die sinds de jaren vijftig de verbruikselektronica domineren ( Matsushita, Sony, Toshiba, Thomson en Philips) nu geconfronteerd met een groeiende concurrentie uit de jonge Aziatische economieën.

Yoshiharu Izumi, een analist van UBS Securities (Tokyo) die gespecialiseerd is in elektronica-aandelen, meent dat de industrie dringend “een nieuw succesproduct” nodig heeft om de vicieuze cirkel van “de uitsluitend op prijzen gebaseerde strijd om het marktaandeel” te doorbreken.

Een eerste versie van de nieuwe DVD-schijf zal worden gebruikt in zogenoemde DVD-ontspanningsapparatuur ( DVD entertainment systems), die de mogelijkheden van de videorecorders ver overtreft : beeld en klank van superieure kwaliteit, samen met snufjes zoals versies van eenzelfde film in verschillende talen. Een tweede toepassing is de DVD-rom, een opslagmedium voor computergegevens. De DVD-rom zou niet alleen veel winst moeten opleveren, maar ook tot hechtere banden leiden tussen de elektronica-industrie en de dynamische informaticasector een beetje wat de Play Station-spelconsole voor Sony heeft klaargespeeld.

RUZIE.

Het optimisme over de DVD werd echter verstoord door een vervelende ruzie die vorige zomer ontstond, toen Sony en Philips het met andere fabrikanten oneens werden over de technische specificaties. De inzet : de bedrijfstrots en de winsten die de eigenaars van patenten zullen opstrijken.

Sony en Philips zouden op dit ogenblik naar schatting samen 500 miljoen dollar per jaar verdienen aan hun patenten op de audio-cd. Deze keer moeten ze echter met minder tevreden zijn en als industriestandaard een schijfje aanvaarden dat gedomineerd wordt door de technologie van Toshiba. Het alternatief is erger, want dat zou een herhaling zijn van de slag om de videorecorder, waarin de Betamax van Sony het onderspit delfde tegen de VHS van Matsushita.

Het nieuwe gekibbel vertraagde de verschijning van de DVD met drie maanden. Zo’n uitstel is een slechte zaak, want de elektronicasector introduceert nieuwe producten liefst vóór het laatste trimester van het jaar, de drukste periode, die goed is voor 40 % van de verkoop. Toshiba, Matsushita en Thomson zetten hun projecten voor de lancering van de eerste DVD-ontspanningsapparatuur deze maand verder en willen de DVD-rom begin volgend jaar in de handel brengen. Andere firma’s, waaronder Sony en Philips, plannen hun lanceringen voor enkele maanden later.

Ondanks die vertraging bleven de verwachtingen voor de commerciële toekomst van de DVD optimistisch. Analisten van BZW Securities (Tokyo) voorspellen een verkoop van hardware en software voor een bedrag van 155 miljard yen (zo’n 4340 miljard frank) dit jaar en 2025 miljard yen in het jaar 2000.

Eerst moest de elektronica-industrie echter nog met de Amerikaanse filmstudio’s een akkoord bereiken over de auteursrechten. De eerste signalen waren bemoedigend, vooral omdat Hollywood zo hoog oploopt met de superioriteit van de DVD tegenover de videocassette dat het ervan overtuigd is dat de consumenten hun favoriete films liever op DVD zullen kopen dan ze op video te huren. En de studio’s zouden de weinig rendabele videoverhuur op die manier kunnen vervangen door een winstgevender marktsegment.

PIRATEN.

Hollywood had echter ook ernstige redenen tot bezorgdheid, meer in het bijzonder over de gesofisticeerde DVD-ontspanningsapparatuur die ook opnames kan maken en die vanaf ’98 op de markt zou komen. Die opnametechnologie roept het spookbeeld op van piraten die duizenden vrijwel perfecte digitale kopieën in omloop brengen en daar gigantische, illegale winsten mee opstrijken. De studio’s stelden zich hard op en in mei van dit jaar deed de elektronica-industrie toegevingen : men zou in verschillende delen van de wereld verschillende formaten van het DVD-schijfje verkopen.

Vervolgens stootten de kampen van de elektronica en de ontspanningsindustrie echter op felle tegenkanting van de informaticasector, die op zijn beurt onderhandelde over de DVD-rom. Om succes te hebben als opslagmedium voor computers, moet de DVD immers probleemloos te kopiëren zijn en dát is dan weer tegen de zin van Hollywood.

De onderhandelingen bleven maandenlang geblokkeerd en de drie partijen hebben nog steeds geen oplossing gevonden voor de tegenstrijdige vereisten voor de DVD en de DVD-rom. De elektronica-industrie heeft vorige maand een nieuw compromis voorgesteld en wacht nu op de reactie.

Matsushita, Thomson en Toshiba hopen nog steeds hun DVD-ontspanningsapparatuur vóór het einde van het jaar in de handel te brengen ook al geven ze toe dat een lancering deze maand is uitgesloten. In theorie kunnen ze ook zonder een akkoord over de copyrights de DVD met een beperkt softwaregamma op de markt brengen. Maar zo’n wilde lancering zou veel kwaad bloed zetten bij de andere fabrikanten.

De elektronica-industrie geeft er dus de voorkeur aan een scenario te spelen waarin de marktsectoren ontspanning en informatica een akkoord kunnen bereiken, zodat de producten op een gedisciplineerde manier op de markt kunnen worden gebracht. De kans op een verwezenlijking van zo’n scenario is echter afgenomen nu Sony en Philips de eensgezinde lijn hebben verbroken door op eigen houtje exploitatielicenties voor hun patenten te verkopen. De rest van de industrie, die voorstander is van een gezamenlijk proces, reageerde woedend.

In de veronderstelling dat alsnog een compromis kan worden gevonden over de bescherming van de auteursrechten, zou het mogelijk moeten zijn de DVD-hardware vrij snel in de winkels te krijgen. Als de discussies over de copyrights echter nog lang aanslepen, wordt het onwaarschijnlijk dat de DVD vóór Kerstmis in de winkels ligt. In dat geval staan de fabrikanten voor een moeilijke keuze : ofwel lanceren ze hun systeem in de lente een commercieel minder aantrekkelijke periode ofwel wachten ze tot het laatste trimester van ’97.

Er zijn momenteel geen andere elektronische producten in de maak met zo’n groot commercieel potentieel als de DVD-ontspanningsapparatuur. Als de lancering nog lang wordt uitgesteld, dreigt bovendien de toekomst van de DVD-rom in het gedrang te komen. Want een consortium, geleid door Fujitsu (in samenwerking met Sony en Philips) werkt nu aan een nieuwe computerschijf die eind volgend jaar op de markt zou komen. Ze zal meer kosten dan de DVD, maar haar opslagcapaciteit zou dubbel zo groot zijn.

En als al deze obstakels uit de weg zijn geruimd, blijft er nog één laatste drempel over : die van de muziekindustrie. Want ook over de lancering van de audio-versie van de DVD zal nog verbeten moeten worden onderhandeld of wat dacht u ?

Financial Times