Het is altijd wat in Italië, maar de deconfiture rond de besteding van 200 miljard euro Europees relancegeld legt de tere zenuw van het relancebeleid bloot: relance is pure partijpolitiek. In de Verenigde Staten wil president Joe Biden een gelddouche voor alle Amerikanen. Zijn relanceprogramma van 1900 miljard dollar is niet alleen driemaal groter dan de economische terugval, het is ook een uitkeringsorgie. Van investeringen in infrastructuur of groene transformatie geen spoor. Die subsidiebonanza moet nog volgen.
Europa wil het verstandiger aanpakken. Het relancebeleid wordt technocratisch gestuurd vanuit de Europese Commissie. Die moet garanderen dat lidstaten kiezen voor een groene en digitale transitie. De lidstaten moeten rapporteren, Europa moet superviseren. Dat klinkt goed op papier, maar papier is gewillig. Wat zal de praktijk zijn?
De Europese Unie probeert al decennialang het economische beleid van de lidstaten te sturen vanuit Brussel. Herinner u de Maastrichtnormen voor openbare financiën, de structuurfondsen en de investeringsfondsen voor regionale ontwikkeling, het landbouwbeleid, Europa 2020, de Europese werkgelegenheidsstrategie. De lijst is indrukwekkend. Het eindresultaat is dat helaas minder. De subsidiepolitiek van Europa volgt een welbekend traject van verspilling en corruptie. Veel van de ronkende doelstellingen die in de Europese cockpit worden aangestuurd, zijn nooit verwezenlijkt. De lidstaten komen gemakkelijk weg met bureaucratische rapporten, terwijl hun beleid blijft steken.
Zal het relancemanna een slaapmiddel of een tonic blijken?
Dan maar de lakmoesproef van de praktijk. Navraag leert dat de Europese Commissie niet van plan is een overzicht van de nationale relancekeuzes bekend te maken. Dat zou nochtans een vergelijking toelaten. Het politiek zo verscheurde België is wonderwel al tot een relanceconsensus gekomen. De wafelijzers zijn bovengehaald om het geld over alle niveaus te verdelen. Politiek is gemakkelijk, als je gratis geld mag verdelen. In de pers lekten al subsidies voor het Justitiepaleis, de NMBS, het openbaar vervoer, sociale woningen, arbeidsbemiddeling en fietspaden uit. Relance is rekbaar. Het is afwachten en we gunnen de Belgische politiek het voordeel van de twijfel.
We moeten niet twijfelen aan de wetmatigheden van de planeconomie. Met de relance zullen de overheden economische winnaars maken. Daarvoor zijn ze per definitie minder geschikt dan de markt. De allocatie van kapitaal, de triage van succes en mislukking, de snelheid en de efficiëntie van investering en vernieuwing: daarin verslaat de markt elke overheid. De overheid dient voor algemene, ondersteunende productiviteit: onderwijs, fysieke en digitale basisinfrastructuur, goed bestuur. Benieuwd wat de relance daar zal betekenen.
Elke overheidsinterventie betekent concurrentievervalsing. Wee uw gebeente als u niet langs de relancekassa kunt passeren. Dan is uw toekomst ineens een stuk moeilijker. En wees maar beducht voor wat de grote lidstaten zullen doen. De strijd om de eigen bedrijven en banen is ingezet. Daarin boksen landjes als België een paar klassen lager. Daarvoor zijn we niet in de Europese Unie gestapt. Integendeel, de Unie zou ons daarvoor behoeden via een open markt.
Zijn onze overheden wel in staat die miljarden tijdig en nuttig naar investeringsprojecten te draineren? Hebben we wel de capaciteit en de knowhow om dat te organiseren en te controleren, om de vele deals met het bedrijfsleven keurig en correct te realiseren? Dat is lang niet het normale metier van de overheid. Zal het relancemanna een slaapmiddel of een tonic blijken? Zal het onze onderliggende structurele handicaps aanpakken of ze juist toedekken? Kijk maar naar de vroegere relanceplannen voor Limburg of Wallonië. De regeringen zullen relance met hervormingen moeten combineren. En precies daarin is België Italië in het klein.
@devosmarc is decaan aan de Macquarie University in Sydney en visiting fellow bij de denktank Itinera
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier