Reken niet op een lagere energiefactuur

2003 wordt het jaar van de vrije energiemarkten in Vlaanderen. Maar tegelijk ook van de… duurdere energieprijzen.

Zeven jaar nadat een Europese richtlijn het startschot gaf voor de vrijmaking van de energiemarkten, bereikt de vrije stroom straks ook het stopcontact in uw huiskamer. In juli 2003 kunnen in Vlaanderen de gezinnen hun energieleverancier vrij kiezen, terwijl de bedrijven al op 1 januari die keuzemogelijkheid krijgen. Brussel en Wallonië dralen nog wat langer voor ze de elektriciteits- en gasmarkt helemaal opengooien.

De vrije energiemarkt moet dankzij het spel van de concurrentie in principe voor lagere prijzen en een betere dienstverlening zorgen. Zult u in 2003 uw energiefactuur eindelijk zien dalen? Reken er niet op. De gedoodverfde verliezers van een vrije markt – Electrabel dat zijn bijna-monopolie ziet uitgehold en de overheid die belastingen dreigt mis te lopen – hebben hun schaapjes op het droge.

Toch wagen een resem nieuwe spelers hun kans op de Belgische markt. Het Nederlandse Nuon, het Duitse Eon en het Franse Electricité de France zijn maar enkele grote namen. In totaal wisten al zestien spelers een vergunning te bemachtigen om op de Vlaamse markt stroom te leveren. Volk om een vrije markt te organiseren is er dus genoeg. Maar zowel inzake productie, transport als verkoop van stroom heeft Electrabel de touwtjes nog altijd stevig in handen. De stroomproducent kan daarbij op de steun van de lokale overheden rekenen, die baat hebben bij zo weinig mogelijk concurrentie – want die vreet toch maar aan de vette energiedividenden van de intercommunales. Zien de overheden toch inkomsten verloren gaan, dan recupereren ze die met nieuwe heffingen. Heel wat waarnemers vrezen daarom dat 2003 een jaar van stijgende in plaats van dalende energieprijzen zal zijn.

Productie

Electrabel en de publieke elektriciteitsproducent SPE controleren via de joint venture CPTE op een paar procenten na de productiecapaciteit van elektriciteit op de Belgische markt – ruim 90% voor Electrabel en dik 8% SPE. Wie op de Belgische markt stroom wil verkopen, moet dus ofwel stroom bij hen aankopen of stroom uit het buitenland invoeren.

Stroom uit Frankrijk invoeren is moeilijk omdat er te weinig invoercapaciteit is. In 2003 zal die flessenhals nauwelijks verbreden. Stroom invoeren uit Nederland kan wel – de belangrijkste nieuwkomers op de Belgische markt zijn trouwens Nederlandse bedrijven – maar die Nederlandse elektriciteit wordt grotendeels opgewekt met gas, en is dus relatief duur. Nederlandse energie is dan ook niet bij machte om als prijsbreker op de Belgische markt te fungeren. Zolang er op Belgische bodem geen concurrentie is op het gebied van stroomproductie zijn forse prijsdalingen in 2003 en daarna uitgesloten, tenzij Electrabel plots met forse kortingen zou zwaaien. Dat is in theorie mogelijk dankzij grotendeels afgeschreven en dus goedkope kernenergie, maar in de praktijk weinig waarschijnlijk gezien de comfortabele bijna-monopoliesituatie.

De Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas ( Creg), de federale toezichthouder op een ordentelijke marktwerking, vecht daarom het huwelijk tussen SPE en Electrabel aan bij de Raad voor de Mededinging. De slag om SPE wordt een thema voor 2003.

Transport en distributie

Behalve de prijs voor de elektriciteit zelf, wegen ook de tarieven voor het transport en de distributie van stroom zwaar door in uw finale elektriciteitsfactuur. En die tarieven zijn in vergelijking met de buurlanden peperduur. Dat komt omdat Electrabel jarenlang het hoogspanningsnet versneld heeft afgeschreven op kosten van de consument, want die afschrijvingskosten mochten worden doorgerekend in de prijzen. Een daling van de tarieven lijkt niet voor 2003, want Electrabel mocht het hoogspanningsnet fors herwaarderen bij de inbreng van dat net in Elia, de onafhankelijke beheerder van het hoogspanningsnet. Die herwaardering vormt de basis voor de hoge transporttarieven. De Creg is wel van plan om de tarieven te corrigeren voor overmatige afschrijvingen in het verleden.

Hetzelfde verhaal herhaalt zich in 2003 wellicht nog eens op distributieniveau, met ook hier blijvend hoge tarieven als resultaat. En dan is er nog de overheid, voor wie het transport- en distributienet de ideale plek is om belastingen te heffen. De eindeloze reeks heffingen die er al zijn, bedragen straks bijna de helft van de prijs van de grondstof elektriciteit. En premier Guy Verhofstadt ( VLD) kondigde voor 2003 al een bijkomende heffing aan om de gemeenten te compenseren voor het dreigend dividendenverlies.

Verkoop

Tot 1 januari of tot 1 juli krijgt u hoe dan ook nog stroom van uw intercommunale. Wie op dat ogenblik geen nieuwe leverancier kiest, krijgt automatisch Electrabel (voor de gemengde intercommunales) of Luminus (voor de zuivere intercommunales) als leverancier. Aangezien de meeste klanten géén keuze maken, vormt dit een strategisch voordeel voor deze spelers. Electrabel koppelt deze greep op de klant aan het vernoemde productiemonopolie. Die combinatie is van het goede te veel voor een goede marktwerking, vindt ook de Raad voor de Mededinging. Deze onderzoekt daarom verder de dominante positie van Electrabel. Ook de Europese Commissie bereidt hieromtrent een dossier voor.

Gas

En dan is er nog de vrijmaking van de gasmarkt, die in Vlaanderen even snel gaat als de liberalisering van de elektriciteitsmarkt, maar voorlopig niet meer dan een theoretische oefening is. Eind 2002 waren er nog geen vergunningen aan nieuwe spelers afgeleverd, en de afnemers stuiten op een gebrek aan informatie. De organisatie van de markt is met andere woorden nog niet klaar.

Zeker is dat prijsbrekers in 2003 niet op het toneel zullen verschijnen, omdat alle spelers het gas moeten invoeren, en daar is nauwelijks ruimte voor prijsdalingen. Heel wat afnemers krijgen op dit ogenblik trouwens van hun bestaande leverancier offertes voor 2003 waarin sprake is van… hogere prijzen.

Daan Killemaes [{ssquf}]

De auteur is redacteur van Trends.

(2003)

Waarnemers vrezen dat 2003 een jaar van stijgende in plaats van dalende energieprijzen zal zijn.

(2003)

Tot 1 januari of 1 juli krijgt u nog stroom van uw intercommunale. Wie op dat ogenblik geen nieuwe leverancier kiest, krijgt automatisch Electrabel of Luminus.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content