REGIONALE EN LOKALE LASTEN. Elk dorp zijn fiskus

Jean-Luc Dehaene een fiskale boeman ? Ook op het gemeentelijke, provinciale en Vlaamse niveau stijgt de lastendruk op onze ondernemingen.

Volgens een kersverse studie van het Vlaams Ekonomisch Verbond stegen de lokale en regionale lasten in Vlaanderen tussen 1989 en 1994 van 80,6 miljard (2,24 % van het Vlaamse BNP) naar 129 miljard frank (2,83 %) (zie grafiek). Dit bedrag zou in 1995 minimaal toenemen met 9,6 miljard gemeentelijke belastingen en retributies en 3 miljard Vlaamse milieuheffingen. In totaal zullen Vlaamse burgers en ondernemingen aan de niet-federale fiskus een rekening van 141,6 miljard betalen.

Volgens Wim Van der Beken (VEV-studiedienst) stegen de eigen belastingen en heffingen van de Vlaamse overheid de voorbije vijf jaar van 19,9 miljard (1989) naar 36,9 miljard (1994). Een toename met gemiddeld 13 % per jaar. De eigen gewestbelastingen (successierechten, onroerende voorheffingen en registratierechten) waren in 1994 goed voor 28,1 miljard (jaarlijkse stijging : 9 %).

Milieuheffingen namen een stuk forser toe. Ze stegen van 1,6 naar 8,8 miljard. Van der Beken voorspelt : “De kostprijs van het waterzuiveringsprogramma van Aquafin, overwegend met milieuheffingen gefinancierd, zal nog sterker stijgen. De kost loopt op van 1,6 miljard in 1989 tot 24 miljard in 2008. Vooral de ondernemingen zullen het Vlaamse milieubeleid financieren. “

De VEV-studiedienst berekende ook dat de gemeenten in 1994 83 miljard belastingen en retributies inden (een gemiddelde stijging met jaarlijks 9 %). Driekwart van deze lasten zijn opcentiemen op de onroerende voorheffing.

“Op zoek naar nieuwe inkomsten kloppen de gemeenten echter meer en meer bij de bedrijven aan, ” signaleert Van der Beken. “Vlaanderen heeft 125 soorten gemeenteheffingen. De besturen zijn ontzettend kreatief in het vinden van nieuwe heffingen. Indien ze dezelfde ijver aan de dag zouden leggen om besparingsmaatregelen te vinden, zouden we er al een stuk beter voorstaan. “

Is de VEV-afkeer van deze lokale belastingdruk overdreven ? Uiteindelijk zijn die 141,6 miljard lokale en regionale lasten in 1995 peanuts in vergelijking met de globale druk van 3560 miljard. Van der Beken : “De Vlaamse en lokale overheden realizeerden in de periode 1989-1994 een lastenstijging van 60 %, terwijl de globale druk toenam met 32 %. Dit is een wanverhouding. Elke lastenverhoging op welk niveau ook is in de huidige situatie nefast. Alle overheden moeten samenwerken om een (para)fiskale knik teweeg te brengen. Neem Nederland, bijvoorbeeld. In 1993-’95 daalde de globale druk van 48,3 % van het BNP naar 45,2 %, terwijl die bij ons steeg van 45,3 % naar 46 %. Onze noorderburen hebben het begrepen. Wij niet. “

Hoe vertaalt deze algemene trend zich op lokaal niveau ? De Vereniging voor Industriële Bedrijven in Noord-Antwerpen (Vibna) berekende bijvoorbeeld bij haar 41 leden (ondernemingen van het kaliber van BASF, Esso of Opel) in de periode 1990-’95 een stijging van de gemeentelijke, provinciale en Vlaamse lasten met netto 55 % (dus gekorrigeerd wat de inflatie betreft).

In 1994 betaalden de Vibna-leden (los van de belasting op de winsten en RSZ-bijdragen) 3,94 miljard belastingen (plus 4 % tegenover 1993). Twee derden van deze som vloeide naar de gemeenten, die 8 % meer inden. Vibna-voorzitter Jacques Claeys (direkteur Solvay-Antwerpen) : “We drongen er vroeger op aan de belasting op de tewerkstelling af te schaffen. Het Antwerpse stadsbestuur ging hierop in, maar besliste een extra last te heffen op de bedrijfsruimte. De industrie betaalt hiervoor relatief veel meer dan de dienstenbedrijven, die nochtans slechts kunnen overleven dankzij de nijverheid. Antwerpen moet beseffen dat het de kip met de gouden eieren aan slachten is. Dit is een verkeerd signaal naar de buitenlandse hoofdzetels. Niet toevallig daalden de investeringen hier de voorbije twee jaar voor het eerst sinds jaren. “

De Antwerpse schepen van Financiën Hugo Schiltz : “Per bedrijf is de heffing beperkt tot 3,5 miljoen, toch geen overdreven bedrag. Bovendien is de heffing op tewerkstelling afgeschaft. Net of onze politiek een aanslag op het bedrijfsleven betekent. Wèl deel ik Claeys’ bezorgdheid over tendensen in Antwerpen, die het belang van de industrie verwaarlozen, bijvoorbeeld op het vlak van het vergunningsbeleid. “

VLAAMS BELASTINGREGIME.

Claeys stipt aan dat ook de Vlaamse belastingdruk de voorbije jaren toenam. “De Vlaamse regering kreeg steeds meer bevoegdheden, ” argumenteert hij. “Logischerwijs zou de federale overheid het dan met wat minder middelen moeten kunnen stellen. Maar neen : Vlaamse belastingen stijgen (wat normaal is), terwijl de federale last ongeveer gelijk blijft. Ik pleit dan ook voor een fiskale bevoegdheidsherschikking. Indien Vlaanderen over een eigen volwaardig belastingregime zou beschikken, zou het geen geld moeten bijeenschrapen via allerlei achterpoortjes en een écht ekonomisch beleid kunnen voeren. “

HBR

WIM VAN DER BEKEN (VEV) “Gemeenten zijn erg kreatief bij de zoektocht naar nieuwe belastingen. Niet als het op saneren aankomt. “