Recht op de trappers naar de Tour

Nog even en uw huiskamer ruikt weer naar zweet en kamfer tijdens de marathonuitzendingen van de Tour de France. Uren turen naar bergen, ontsnappingen en glimmende spaken. Een behoorlijk deel van die laatste wordt geleverd door Sapim uit Wilrijk.

Is er iets banaler aan een fiets dan de spaken? De stalen stangetjes werden lange tijd beschouwd als een noodzakelijk onderdeel van het wiel dat nauwelijks vatbaar was voor evolutie. Maar vanaf het midden van de jaren tachtig werd de racefiets steeds meer uitgerust met allerhande technische hoogstandjes. Na het stuur en het frame kwam het wiel en zo eindelijk ook de spaak in een ontwikkelingsstroom terecht. Aan de bron stond Sapim.

Sapim produceert al sinds 1918 spaken en nippels. Het bedrijf uit Wilrijk heeft al die tijd materiaal geleverd voor fietsen van de hogere prijsklasse. De keuze om voluit te investeren in de productie van topkwaliteit kwam er op aangeven van voormalig gedelegeerd bestuurder Paul Parein, die het bedrijf in 2000 overnam. “Van massaproductie zijn we overgeschakeld op ontwikkeling van topmateriaal,” zegt Flor Selleslaghs, meester-wielmaker en al 36 jaar aan de slag bij het bedrijf.

Selleslaghs legt uit wat de essentie is van een topspaak. “De kunst zit hem erin een lichtere spaak te maken met een even grote draagkracht en resistentie. De spaken vangen alle schokken op en moeten dus tegelijkertijd hun vorm behouden en soepel zijn.” Om zijn woorden kracht bij te zetten, plooit hij een spaak en laat ze weer los. Geen buiginkje te bekennen.

Sapim gaat prat op zijn eigen onderzoeksmethode. “Ons topmodel, de CX-ray, is hier ontwikkeld in samenwerking met mensen van de Universiteit Gent,” zegt chief executive officer (CEO) Axel Moorkens. Hij neemt sinds december 2003 de dagelijkse leiding van het bedrijf waar, terwijl Paul Parein zich met de strategische vragen bezighoudt. “Alle technische middelen die nodig zijn voor de productie van deze spaak zijn in eigen huis gemaakt. We zoeken op de markt naar de geschikste machines en we bouwen die om voor onze gespecialiseerde bewerkingen. Daarvoor halen we geen ingenieurs in huis die pas van school af zijn, maar we doen een beroep op sleutelfiguren zoals Flor, die het product door en door kennen.” De ontwikkeling en de productie gebeuren in nauwe samenwerking met de klanten van Sapim: de wielfabrikanten. “In de testfase worden de wielen bij ons gemonteerd en grondig getest op ‘Paris-Roubaix’, onze sympathieke testmachine,” grijnst Moorkens.

Een rasechte klimmer

De CEO beklemtoont het verschil tussen een wielproducent en een spakenmaker. “Wij maken geen wielen,” zegt Moorkens. “En dat heeft belangrijke voordelen. Wij kunnen ons volledig toeleggen op het ontwerpen en produceren van spaken van topkwaliteit. En we worden geen concurrenten van onze klanten.”

Het bedrijf heeft een paar mooie jaren achter de rug met een gemiddelde omzetgroei die tussen de 5 % en de 10 % ligt. Sapim boekte in 2003 een omzet van ongeveer 7 miljoen euro. En dat ondanks de slenterende economie. “Dankzij de strategische koerswijziging die Paul Parein heeft doorgevoerd, zijn wij een wereldspeler geworden,” aldus Moorkens. “We zijn daarom minder afhankelijk van de Belgische conjunctuur. Prijsschommelingen op de markt van staal, inox, koper en aluminium hebben een veel grotere invloed op ons bedrijf.”

De zelfontworpen machines worden afgeschermd als een heilig goed. “Van de machineleveranciers komt niemand de productiehal binnen. In principe gaan we ook met niemand in de fabriek. Bovendien is het verloop onder het personeel erg laag, zodat we ook daar weinig te vrezen hebben.” Het bedrijf, dat 35 personeelsleden in dienst heeft, kampt op dit moment zelfs met onderbezetting. “We hebben zopas beslist om in twee ploegen te werken,” zegt Moorkens. “Maart was een uitstekende maand. En als de trend zich doorzet, zullen we ook dit jaar minstens 5 % kunnen groeien.” Groei is echter geen doel op zich voor Sapim. “We zouden onze omzet kunnen verdubbelen, maar dat gaat in tegen onze langetermijnvisie. We laten grote bestellingen ook nooit meer dan 20 % van onze productie in beslag nemen, want dat zou onze werking, die streeft naar kwaliteit en soepelheid op alle vlakken, in het gedrang brengen.”

Aan de naamsbekendheid van Sapim moet volgens Moorkens nog worden gewerkt. “We zijn uiteraard bekend in het wielermilieu en onder kenners. Maar nu het fietsen definitief is doorgebroken als gezonde vorm van ontspanning, mag iedereen ons gerust kennen.”

Wouter De Broeck

Producent uit Wilrijk levert spaken aan de grootste fietsenmakers en ploegen van het peloton.