Privatisering opvoeren als ultieme boeman. En welke schitterende prestaties kan het 100 % staatsbedrijf dan wel voorleggen? #NMBS

Als de NMBS het schuldenprobleem niet oplost, dan dreigt de privatisering. Dat waren ongeveer de woorden waarmee spoorbaas Jo Cornu de bonden opriep zich constructiever op te stellen en mee te zoeken naar een oplossing voor de patstelling waarin de Belgische spoorwegoperator zich bevindt. De reacties waren legio. Caroline Ven, gedelegeerd bestuurder van werkgeversorganisatie VKW, ventileerde op Twitter haar ongenoegen over de uitspraak.

Met haar tweet zette ze in de eerste plaats vraagtekens bij het afschilderen van privatisering als het grote kwaad. “Dat klopt niet. Het is gewoon niet juist dat een bedrijf per definitie slechter wordt van een privatisering”, zegt Ven. “De NMBS kampt inderdaad met een probleem van schuldaccumulatie en niemand kan ontkennen dat het bedrijf een pak efficiënter zou kunnen. Vermoedelijk zouden deze problemen met private aandeelhouders aan boord niet zo lang blijven aanslepen. Aandeelhouders kunnen dat niet accepteren.”

De VKW-topvrouw — die overigens ook bestuurslid is bij dat andere overheidsbedrijf bpost — wijst erop dat de intrede van een privépartner juist een verbetering kan betekenen. “Zeker als die partner ook knowhow of complementaire kennis kan aanbrengen. Dat heeft bijvoorbeeld bij Belgacom of bpost wel gewerkt”, aldus Ven.

De Belgische aversie tegenover de liberalisering en privatisering van de spoorwegen komt aan de andere kant niet geheel uit de lucht vallen. Het Britse — geprivatiseerde — spoorvervoer heet dan tegenwoordig wel een voorbeeld te zijn van efficiëntie en klantentevredenheid, daar gingen wel twintig jaar kinderziektes sinds de liberalisering en privatisering aan vooraf. In andere landen waar het reizigersvervoer al competitie toelaat, zijn de prijzen meestal gestegen, terwijl de dienstverlening er lang niet altijd even fors op vooruitging. Het neemt niet weg dat de NMBS zich maar beter voorbereidt op de vrijmaking van de Europese reizigersmarkt die er vanaf 2022 aankomt.

Ons land is echter te klein voor een rendabele spoorexploitatie. Een met schuld beladen bedrijf in een markt zonder perspectief is niet meteen aantrekkelijk voor een private investeerder, toch? Ven: “Het klopt dat je voor de NMBS moeilijk een overnemer kunt vinden, maar het bedrijf heeft vele dochters en activiteiten. Die zijn niet allemaal even noodzakelijk.”

Zo staat bijvoorbeeld het verzelfstandigde NMBS Logistics al twee jaar in de etalage. Dat is geen toeval. De Belgische vrijmaking van het goederentransport per spoor is geen succes gebleken. De goederendochter is mee de oorzaak van de schuldaccumulatie die het spoorbedrijf nu parten speelt. Jammer genoeg lijkt er na eerdere interesse van Deutsche Bahn en de Franse spoorwegen niemand bereid het bedrijf echt over te nemen.

@ROELANDBYL