Portret van Luc Bertrand, CEO Ackermans & van Haaren

Voor velen is Luc Bertrand een enigma. Een zakenman die bewonderd wordt, maar tegelijkertijd moeilijk te vatten is. De baas van Ackermans & van Haaren wekt vaak bewondering op met zijn vermogen om zeer fraaie maar ook ingewikkelde participaties rond te krijgen.

Luc Bertrand intrigeert. De baas van Ackermans & van Haaren (AvH) valt “moeilijk te vatten”, zeggen de bedrijfsleiders die met hem te maken krijgen. “Het is een ambivalente man”, vinden sommigen. “Hij doet me denken aan een sfinx”, geeft Maurice Lippens toe. Met het hoofd lichtjes geneigd en een zwakke glimlach om de mond is Luc Bertrand iemand die discretie cultiveert en op het eerste gezicht afstandelijk kan lijken. “Hij laat nooit in zijn kaarten kijken”, stelt Bekaertvoorzitter Paul Buysse vast. Een van de kernspreuken die opgenomen zijn in de Vlerick Alumni Wisdom Collection, illustreert zijn filosofie ten volle: “Als u iets doet, doe het dan goed en als het kan discreet”.

Verschrikkelijk goed geïnformeerd

Bertrand loopt niet met zichzelf te koop. Wel integendeel. Hij is dan ook karig met zijn optredens in de media. “Hoe kun je een team motiveren als je jezelf voordurend op de voorgrond schuift?” vraagt Luc Bertrand zich af. “Wat we tot stand brengen, is het resultaat van teamwerk.” De vijftiger houdt nooit op met werken. Elke gelegenheid is goed om te praten met experts, zich nieuwe ideeën eigen te maken, potentiële partners te ontmoeten. Zelfs tijdens zijn vakantie komt het voor dat hij aan het werk slaat, zoals in India waar hij van de gelegenheid gebruik maakte om een mogelijke partner te ontmoeten.

Luc Bertrand werkt twaalf tot vijftien uur per dag, maar daarnaast neemt hij ook deel aan heel wat colloquia, recepties en diners. En dat is vreemd voor een introverte man die nauwelijks op zijn gemak lijkt in de mondaine salons. Maar ook daar ‘werkt’ hij, bevestigen sommige leden van zijn team. “Het is niet zijn bedoeling om goede tips te verzamelen voor de ene of de andere operatie, maar wel om de evolutie van het zakenleven op te snuiven”, stelt een naaste medewerker vast. Dat is een van de onmiskenbare troeven van Bertrand, die overigens erg op prijs gesteld wordt als bestuurder – hij vervult een goede dertig mandaten. “Hij is verschrikkelijk goed geïnformeerd, leest enorm veel en geeft blijk van een uitstekend beoordelingsvermogen”, weet Georges Jacobs, de voorzitter van UCB, te appreciëren. Bij Lutgart Van den Berghe horen we een soortgelijk geluid. Zij waardeert meer bepaald de rol die hij speelt in het Instituut voor Bestuurders, hetzij door zijn deelname aan de opleidingen of als bestuurder. Zelfs het Middelheimmuseum in Antwerpen heeft de ‘cultuurveelvraat’ gevraagd om voorzitter te zijn van de vriendenkring van promotoren. Bij het Museum Mayer van den Bergh, “een juweeltje van antieke kunst”, maakt hij dan weer deel uit van de regentenraad.

De Vlaamse Warren Buffett

De brokken informatie die hij door lectuur of tijdens gesprekken opsnort, stellen hem vaak in staat om financiële actoren te verrassen. “Hij is onvoorspelbaar en neemt soms een compleet ander standpunt in dan men van hem zou verwachten”, vindt Piet Bevernage, lid van het executief comité van AvH. “Hij is de Vlaamse Warren Buffett”, vat Lutgart Van den Berghe samen, verwijzend naar de nu al legendarische Amerikaanse belegger. Bertrand was bijvoorbeeld een van de eersten om te investeren in de onderneming IRIS in Louvain-la-Neuve, een bedrijf dat software ontwikkelt voor karakterherkenning en documentbeheer. Hij geloofde ook in een ander dossier dat al door verschillende financiers was afgeketst, dat van de Vlaamse groep Turbo’s Hoet. Nadat hij het dossier grondig had uitgebeend, haalde hij er de beste stukken uit en investeerde in de afdelingen onderdelen, verkoop, leasing en verhuur van vrachtwagens. In 2007 bleek dat het om een zeer positieve investering ging.

Om zijn stijl goed te bevatten, is begrip nodig voor de ondernemingscultuur van de groep waarvoor Luc Bertrand sinds 1986 werkt. Hij is getrouwd met Fabienne Ackermans, maar zat al voor zijn huwelijk in de raad van bestuur. Daarna zette hij zijn carrière als zakenbankier voort bij Bankers Trust, vooral in Londen en New York. Een operatie bracht hem er toe om terug te keren naar België: de managementbuy-out van de brouwerijgroep Maes, die toentertijd deel uitmaakte van de Britse groep Grand Metropolitan waarin AvH een participatie aanhield. Hij maakte aan de andere kant van de tafel zo’n goede indruk dat hem voorgesteld werd om financieel directeur te worden. “Het was geen gemakkelijke beslissing, want de omvang van de groep was vrij beperkt”, geeft Bertrand toe. “Het opzet om iets op te bouwen op lange termijn, op een onafhankelijke manier, heeft me overtuigd.” In 1990 nam hij de leiding over de onderneming.

Bertrand koppelt omzichtigheid aan een gevoel voor ondernemerschap. “Het is niet zijn bedoeling om de sterkste of de grootste te zijn, dan wel om aan de volgende generaties een groep na te laten die in uitstekende financiële gezondheid verkeert”, stelt een bevoorrechte observator vast. “AvH is zijn leven”, verklaren Piet De-jonghe en Piet Bevernage, allebei lid van het executief comité, eenstemmig. “Alles wordt afgewogen in het belang van de onderneming.”

Luc Bertrand mag dan al een behoedzame bestuurder zijn aan het hoofd van de onderneming, hij is dat een pak minder achter het stuur… Parkeren is niet bepaald zijn sterkste kant en zijn gedrag op de weg is “echt gevaarlijk”, bevestigen verschillende gesprekspartners. Gelukkig heeft hij nu een chauffeur ter beschikking. Zijn team en zijn echtgenote moedigen hem aan om er zoveel mogelijk een beroep op te doen. Aanvankelijk was Bertrand, die drie kinderen heeft (en de trotse grootvader is van een kleindochter), niet bepaald enthousiast, maar uiteindelijk zwichtte hij onder de druk. Nu kan hij tenminste zijn dossiers in alle veiligheid lezen…

Beducht voor de reputatie van zijn groep, zorgt Luc Bertrand ervoor dat hij zijn tegenspelers niet tot de laatste druppel uitperst. Als het om een strategische zaak gaat, weet hij echt wel de nodige bedragen op tafel te leggen. Dat was onder meer zo bij de overname van Bank Delen in 1992. “Hij verstaat de kunst om de verantwoordelijken te begeleiden door hen aan te moedigen om zich als ondernemer te gedragen”, zegt Jacques Delen, voorzitter van het directiecomité van de Bank Delen. En wat als er een tegenslag is? “Dan weet hij zijn kalmte te bewaren. Hij herstructureert dan de activiteit of verkoopt ze zo nodig, maar altijd zonder overhaasting”, verzekert Delen ons. Dat was het geval bij Solvus dat, na een herstructurering, verkocht werd aan USG.

“Middelmaat is een zonde tegen onze cultuur”

Intern stelt Luc Bertrand zich veel minder mysterieus op. Hij is enthousiast, intuïtief en volgt de verschillende dossiers op de voet. De discussie kan soms hoog oplaaien en het komt voor dat Bertrand een van zijn teams scherp op de korrel neemt, maar hij is niet rancuneus en laat zich door goede argumenten gewillig overtuigen. Hij houdt er van de lat hoog te leggen voor zijn teams, maar hij biedt hen tegelijk heel wat vrijheid om de doelstellingen te halen. “Als het over investeringen gaat, is hij niet vooringenomen. Het is aan ons om een sector beter te leren kennen, een netwerk op te bouwen en de ene of de andere participatie voor te stellen, die hij dan zonder vooringenomenheid zal bekijken”, weet Piet Dejonghe te waarderen. “Tijdens onderhandelingen legt hij ons soms onrealistische doelstellingen op. We lachen dan wel als hij ze aansnijdt, maar ze zijn en blijven wel het baken! Achteraf stellen we overigens vaak vast dat hij geen ongelijk had.” “Middelmaat is een zonde tegen onze cultuur”, vindt Luc Bertrand. Conclusie: “Hij beschikt over een van de fraaiste executieve comités”, zegt Paul Buysse vol bewondering.

Als financieel ondernemer houdt Bertrand uiteraard van cijfers. Hij ontleedt ze met zichtbaar genoegen en leest ze als waren ze zijn moedertaal. “Ik hou vooral van de interpretatie die ik eraan kan geven, de weg die ze uitstippelen”, bevestigt Bertrand. Naast de cijfers vormen de mensen een cruciaal element in al zijn investeringsbeslissingen. Als er met de directie geen klimaat van vertrouwen geschapen kan worden, dan gaat de investering niet door. “Zijn mening over een opportuniteit wordt grotendeels bepaald door de interactie die hij heeft kunnen voeren met de zaakvoerder of partner”, oordeelt een naaste medewerker.

Opgepast echter als niet de juiste beslissing genomen werd, want de man heeft een uitstekend geheugen. “Tien jaar later komt hij nog op de proppen met cijfers die ooit in ons nadeel uitvielen”, merken verschillende van onze gesprekspartners op. Zijn geheugen is indrukwekkend… maar selectief! Hij heeft echter een hekel aan verliezen en als hij, wanneer een oud dossier opgerakeld wordt, kan aantonen dat hij niet aan de basis lag van de beslissing, is hij al halvelings opgelucht. Consumers distributing, een investering die in het begin van de jaren negentig gedaan werd in Canada, is hem echter in de keel blijven steken. Het verlies lag toentertijd ook in de buurt van 50 miljoen euro.

Zijn portefeuille beheert hij uiterst nauwkeurig, wat niet gezegd kan worden over zijn timemanagement: hij komt voortdurend te laat. “Een vliegtuig of de trein nemen met hem is een stresserende ervaring”, vertelt een medewerker. “Als hij een kwartier te vroeg is, vindt hij dat hij tijd verliest.” Het resultaat is dat hij regelmatig het vliegtuig of de trein mist omdat ze niet op hem gewacht hebben.

Luc Bertrand is evenmin een fanatieke voorstander van nieuwe technologie. Onlangs pas werd zijn kantoor uitgerust met een laptop en die dient dan nog enkel om zijn e-mails te raadplegen. Hij schrijft bijzonder weinig, communiceert bijna uitsluitend mondeling of met uiterst bondige e-mails. “Hij leest dag en nacht, neemt notities in een klein boekje en stelt enkel de boodschap van de voorzitter op voor het jaarverslag, want verba volant et scripta manent“, plaagt een medewerker. “Hij hanteert een intuïtieve stijl”, stelt een andere waarnemer vast. “Als hij zijn ideeën op papier zou zetten, zou dat betekenen dat hij ze moet structureren en… er daarna niets meer kan aan veranderen!”

Luc Bertrand heeft vroeger hockey gespeeld. Nu vindt hij nog de tijd om golf te spelen – twee keer om de drie weken. Hij doet dat in de Club du Zoute of Ravenstein (Tervuren), op een steenworp van zijn huis. “Het is een erg nauwkeurige en ingewikkelde sport”, legt Bertrand uit. “Ik weet meteen of ik een goede of een slechte week heb gehad. Het feit dat ik er verschillende mensen kan ontmoeten, levert me nieuwe, verfrissende ideeën op.” We hebben het al gezegd: Luc Bertrand houdt nooit op met werken. (T)

Door Nathalie Van Yperseele, bewerking Lieven DesmetFotografie Jelle Vermeersch