Personeelsverloop hindert ps_testware

Het Nederlandse filiaal van ps_testware legde vorige maand de boeken neer. Drie jaar geleden werkten er nog 35 mensen. Softwaretesters hebben het moeilijk om te groeien, en vooral om personeel bij te houden.

Voor de kantoren van ps_testware moet je langs de Oak Room en de eiken trap van het Kasteel de Bunswyck in Leuven. Het 18de-eeuwse pand is eigendom van een vennootschap rond oprichter en voorzitter Peter Sterck. De chief executive officer van ps_testware is sinds 2009 de Nederlander Alain Bultink, die tien jaar geleden bij het bedrijf in Nederland begon en er vanaf 2005 de Nederlandse vestiging leidde. Dat filiaal legde vorige maand de boeken neer. “Droevig”, zegt Bultink.

Een vak met toekomst

De oorzaak was niet de conjunctuur. Softwaretesten heeft de wind mee. De marktonderzoeker International Data Corporation (IDC) voorspelde in mei 2011 in Europa zelfs een samengestelde groei van 19 procent voor het testen van toepassingen door derden. De Europese markt zou van 1,5 miljard euro in 2010 naar 3,8 miljard euro in 2015 gaan. IDC verwacht dat Europese bedrijven zullen stoppen met “testen op het einde van de ontwikkelingscyclus” en beginnen te testen van bij het begin, wanneer fouten nog goedkoop kunnen worden hersteld.

Alain Bultink ziet de testwereld voortdurend professioneler worden. In Nederland is die trend al verder gevorderd, met al “30 tot 50 bedrijven die specifiek met testen bezig zijn”, volgens Buntink. In België zijn er dat volgens hem amper “zeven of acht, met 300 à 400 mensen”. “We waren de jongste twee jaar in Nederland gewoon te klein om mee te gaan in de slag met een Sogeti of een Logica, die heel veel mensen tegen heel lage prijzen bij klanten plaatsen”, zegt Bultink. In België hebben behalve de gespecialiseerde testers zoals Quasus, Coralius, ps_testware of M²Q ook generalisten als Ordina of CTG grote testafdelingen. M²Q en Ordina zijn ook hoofdaandeelhouder van Passwerk, een vennootschap die vooral mensen met het syndroom van asperger als tester tewerkstelt.

Waar het naartoe gaat, toont het beursgenoteerde Duitse Software Quality Systems (SQS), dat ook in Nederland sterk opkomt. SQS is het voorbije jaar organisch en via acquisities gegroeid tot ongeveer 185 miljoen euro omzet en 2100 werknemers. De omzetstijging in de eerste jaarhelft was 29 procent. Ongeveer 600 medewerkers van SQS draaien al mee in vestigingen in Egypte, India en Zuid-Afrika. De grootste groei zit in langetermijncontracten. Daarin neemt SQS de hele testafdeling van zijn klanten over.

Moeilijke mensen

Ps_testware is niet alleen de stamvader van de onafhankelijke testers in België. Het is ook een kweekschool. In 2000, 2004 en 2008 vertrok telkens een deel van het personeel om voor eigen rekening elders te beginnen. Verloop is het belangrijkste probleem voor de Belgische testspecialisten.

De grootste, Quasus, had in 2010 volgens de sociale balans 25 vertrekkers op een gemiddeld personeelsbestand van 107, M²Q had er 8 op 24, ps_testware 22 op 51. Het succesvolle Coralius, opgericht door het voormalige management van ps_testware, was de uitzondering, met maar één vertrekker.

De reden is dat de Belgische testbedrijven vooral verhuurders van personeel voor specifieke opdrachten zijn. Peter De Waegemaeker, de managing partner van de consultant, licht toe: “Testbedrijven nemen niet-informatici aan, gewoonlijk tegen een redelijk laag instaploon. Naargelang je groeit, stijgt je loon lang niet zo snel als de tarieven die ze voor je vragen. Als je daar iets aan wil doen, moet je van bedrijf veranderen.”

De Waegemaeker begon negen jaar geleden als zelfstandige te werken. “Als freelancer verdien je gewoon veel meer en heb je ook veel meer inspraak in het soort werk dat je aanneemt”, zegt hij. Hij wijst erop dat wie voor langdurige projecten wordt uitgestuurd, sowieso een mindere band met zijn eigenlijke werkgever heeft. Opleiding zou de medewerkers aan het moederhuis moeten binden. Maar in de praktijk zijn er niet zoveel gespecialiseerde opleidingen. “Vooral niet in management. Dus sturen ze hun mensen naar algemene managementtrainingen. Als het slecht gaat, wordt dat soort kosten als eerste geschrapt”, zegt De Waegemaeker. Het is een catch-22 voor de testbedrijven. Als het goed gaat, wordt freelancen dan weer extra aantrekkelijk.

Moeilijke job

Gebrek aan een specifieke testopleiding in het onderwijs vuurt het verloop nog aan, denkt algemeen directeur Jürgen Meheus van M²Q, een bedrijf uit de Kontichse Cronos Groep. “Wij moeten continu nieuwe mensen opleiden. Die worden dan weggeplukt door partijen die zotte bedragen betalen. Daar doen we niet aan mee.”

Jens Pas maakte met Peter Sterck de pioniersjaren van ps_testware mee. Hij wijt het verloop voor een stuk gewoon aan de jobinhoud. “De vraag naar testers is altijd groter dan het aanbod. Testen is eigenlijk een job die maar heel weinig mensen graag doen. Je moet systematisch zeggen dat iemand anders iets slecht heeft gedaan. Eigenlijk breek je altijd af.” Jens Pas geeft tegenwoordig lezingen en consultancy over ‘menselijk ondernemen’.

Hoe moeilijk ook, voor ps_testware blijft opleiding het voornaamste middel om sollicitanten én klanten aan te trekken. Het bedrijf is erkend om ISTQB-opleidingen te geven, publiceerde een vuistdik handboek en breidt zijn aanbod stelselmatig uit. Bultink verwacht een fikse groei in de omzet uit trainingen, nu ps_testware enkele weken geleden door Qfor is geaudit en goed bevonden. “We hopen nu snel door de kmo-portefeuille te worden erkend. Onze klanten kunnen dan 50 procent subsidies krijgen”, zegt Bultink.

Achter op de conjunctuur

Ps_testware bleef volgens Bultink in 2011 in België stagneren op 5 miljoen euro omzet, hoewel de ICT-markt volgens Agoria 6,7 procent groeide. De concurrentie ging wél vooruit. Jürgen Meheus van M²Q spreekt van 6 procent groei boven op de 3,5 miljoen omzet uit 2010. Nadine Pelicaen, medeoprichter van Coralius, spreekt over ruim een verdubbeling van de omzet tot 4,6 miljoen euro. Ps_testware kende alleen een sterke groei in Frankrijk, waar de omzet volgens Bultink verdubbelde tot 2 miljoen euro en de winst 1 procent bedraagt, tegen nog een verlies in 2010.

Tegelijk is er een consensus dat 2012 een minder sterk jaar wordt. Dat testers nog altijd laat bij projecten worden betrokken, betekent dat ze de slabakkende conjunctuur met vertraging te slikken krijgen. “Het aantal projecten dat we binnenkrijgen stagneert. Een afname zullen we pas over enkele maanden zien”, zegt Meheus van M²Q.

Offshoring naar Barcelona

De toenemende standaardisering opent mogelijkheden om een deel van het werk naar lagelonenlanden uit te besteden, ziet ook Alain Bultink. Ps_testware dacht eind 2010 al in die richting, met een 45 procentparticipatie in het kleine Spaans-Nederlandse TestABil, dat ook offshoring kon doen naar de Dominicaanse Republiek. Een bonus was de ligging van TestABil in Esplugues de Llobregat, vlak bij Barcelona. “Koppel het nuttige aan het aangename”, kopte ps_testware vrij vertaald in zijn nieuwsbrief. Een slim ideetje, maar toch. “Die samenwerking heeft niet het gewenste resultaat opgeleverd. We hebben besloten die af te bouwen. We hebben nu eenmaal schaarse middelen en tijd”, zegt Bultink. Ps_testware focust nu op België en Frankrijk.

BRUNO LEIJNSE, FOTOGRAFIE MICHEL WIEGANDT

“Testen is een job die maar heel weinig mensen graag doen. Eigenlijk breek je altijd andermans werk af”