PAARSE SOCIALIST

Karel Van Miert marcheerde niet in Tubeke. In 1978 schreef de toenmalige SP-voorzitter in Volksgazet : “Het staalplan van minister Claes is een reddingsboei voor de Belgische staalsector. Waarschijnlijk zelfs de enige echte mogelijkheid om deze fel geteisterde industrietrak opnieuw levensvatbaar te maken. De belangrijke inbreng van overheidsgelden noodzaakt ook voldoende waarborgen qua overheidscontrole.” De miljardenstroom vloeide daarop van de staat naar Forges de Clabecq, Cockerill, Hainaut-Sambre, Usines GustavesBoël. Die mislukking is intussen geboekstaafd.

Terwijl de 35.000 deelnemers aan de Mars voor Werk en de commentatoren van links het woord competitie uitspuwen, is de socialist Karel Van Miert de sterkste verdediger bij de EU-Commissie van liberalisering, deregulering, marktwerking. Leerstellig is Karel Van Miert in ’97 een eenmans paarse partij ; hij combineert het democratisch socialisme met liberale recepten. Hij zou een perfecte minister zijn in het kabinet van de Nederlandse socialist Kok. In Amazonië steken Indianen doornen en splinters in kneedpoppen die hun vijanden voorstellen. De monopolisten van de Europese staatsondernemingen en privé-bedrijven duwen op hun nachtkastje spijkers in een wassen Karel Van Miert. Geen week gaat voorbij of de 55-jarige Kempenaar loopt storm tegen marktvernietigers. Hij knijpt de Belgische regering om Maribel-bis en -ter, attaqueert VTM, zoekt bonje met Electrabel en de gemengde intercommunales, stopt geldstromen naar Sabena, richt vermanende brieven naar British Telecom, doet Nederlandse mediabaronnen hun kartelletje ontmantelen, mept naar Forges de Clabecq en zijn hoofdaandeelhouder, de Waalse overheid, beknort de Vlaamse regering in de zaak- Boelwerf. In Duitsland, Frankrijk en Italië is de EU-commissaris voor Concurrentie even koortsachtig aan de slag.

De puriteinen van het socialisme de papa hebben het vijf maanden later nog niet verteerd. Michel Nollet en Mia De Vits debatteerden in de nazomer ’96 met Karel Van Miert over het Europese concurrentiebeleid. Zei een vrank en vrije Van Miert : “Indien de spoorwegen in twintig jaar hun marktaandeel zagen verschrompelen, moeten ze dan niet de hand in eigen boezem steken ? En misschien wat minder staken, want hoe kan je vertrouwen wekken bij je klanten als je om de haverklap het werk neerlegt. (…) Mensen bescherming bieden tegen de onzekerheden van het leven kan maar met een sterke economie, niet door verlieslatende bedrijven met toelagen te overladen.”

Boerenzonen uit Oosthoven bij Turnhout vormen slecht socialistenvlees. Karel Van Miert belandt in snel tempo opnieuw bij zijn wortels. Hij herwint de praktische degelijkheid van de jongen die achter de koeien liep en zigzagde door het middelbaar onderwijs om thuis de magere grond te ploegen. Het socialisme van Karel Van Miert had steeds al een sleetse kleur. De eerste politiek bedreef de huidige EU-commissaris bij het Boerenfront, eerder een Vlaamse variant van het poujadisme dan een kind van Pierre Joseph Proudhon en Emile Vandervelde. De drietand tegen de monopolisten van de Boerenbond paste in de huiselijke traditie van non-conformisme. Vader Van Miert was De Backeriaan, een volgeling van de gematigde Kempense VNV’er Thomas De Backer. Junior was tijdens zijn humaniora en studententijd meer te zien met fraaie vriendinnen op de fuiven dan bij de Jonge Socialistische Wacht of de ABVV-kadetten.

Karel Van Miert is grensbewoner Oosthoven ligt op 15 kilometer van Tilburg en heeft zich al een kwarteeuw laten inspireren door het Nederlandse socialisme. Zijn liefde voor de socialisten van het zuiden, met hun gauchistische grootsprakerigheid, is steeds beperkt gebleven. In Vlaanderen was Karel Van Miert jarenlang een buitenbeentje, in Nederland paste hij keurig bij het ideologische profiel van Sicco Mansholt (zijn leermeester bij de EU-Commissie), Wim Kok, Wim Duisenberg, Arnold Geelhoed, Arie van der Zwan en andere vooraanstaande socialisten die zich al 15 jaar con amore neerleggen bij de grotere marktwerking.

Nadat Karel Van Miert op zijn 35 voorzitter werd van de BSP was weinig nog zoals voorheen in de socialistische partij. Hij treedt aan en zegt : “Ik word voorzitter met ongebonden handen. Ik verdedig geen strekking of één bepaalde fractie.” Onder de Kempenaar begint de partijvernieuwing, hij redt de Vlaamse socialisten uit hun underdog-positie bij de BSP door le parti fort et uni in tweeën te breken. De basis werd er op 20 jaar amper door beroerd. Dat bleek uit de bizarre reactie van de militant in de Volkshuizen tijdens de Agusta-affaire. De dalende trend van de socialistische verkiezingsuitslagen keerde niet, de partij verliest stemmen bij de basis (die kiest resoluter voor het Vlaams Blok in de steden) en verleidt nog af en toe een intellectueel van katholieken huize.

Karel Van Miert is een ethisch socialist, in de definitie die Eric Rosseel aan het ethisch socialisme geeft in zijn recente en gelijknamige boek. Vrijdenkers met een humane en solidair-menselijke trilling. De Concurrentiecommissaris wordt in één vakje gezet met de gedachten van Hendrik De Man (uit de Psychologie van het Socialisme), Frank Vandenbroucke, Marc Elchardus. Op rekening van Karel Van Miert staat het Doorbraak Manifest van ’79 waarin de jonge SP’er (dan 37 jaar) de hand reikt aan de christen-democraten en de vrije progressieven.

Karel Van Miert behoort vandaag tot de kleine schare van vrije lieden. Wie kan hem wat ? Als zijn huidige termijn als EU-commissaris ten einde is, raakt hij aan de 60. De Belgische politiek laat hem Siberisch koud. Gedaan met het geflikflooi op het bureau van de partij, bij het bal der militanten, tijdens de verkiezingsmeetings. Karel Van Miert heeft een miljoenenwedde waar niemand bij kan, een auto met chauffeur, een gezondheid van goud en de koppige kracht om te handelen. In de Commissie zit hij ver van de dienstbaarheden. Hij kan dossiers bestuderen en volgens de uitgestippelde procedures aanhangig maken. Karel Van Miert zal zijn interessante loopbaan afronden met een gestoffeerder professoraat aan de VUB en in het lezingencircuit. Intussen liggen er nog enkele Sabena’s te apegapen.

F. Cr.