OVERHEIDSBEDRIJVEN

Aarzelende hervorming

Sedert 21 maart 1991 kent België autonome overheidsbedrijven. Met het zicht op de Europese richtlijnen, de afbraak van monopolies en een efficiëntere werking, werden de Vlaamse buurtspoorwegen en stedelijke vervoersmaatschappijen omgevormd tot De Lijn, de Regie der Posterijen tot De Post en de RTT tot Belgacom. De NMBS behield haar naam, strubbelt langer tegen, maar ontloopt evenmin een ganse reeks hervormingen. VLD-voorzitter Herman De Croo merkte al eerder op dat een ander verfje of cosmetische opsmuk nog geen verbeteringen teweegbrengen. “Deze achterdocht is voorbarig,” concludeert KUL-onderzoeker Luc Sels in zijn studie De overheid viert de teugels. Hij gaat na welke effecten de veranderingen tot dusver hadden op de organisatie en het personeelsbeleid. Noodgedwongen beperkt zijn studie zich tot De Post en Belgacom, de enige waarin de hervorming al impact kan hebben. Hier en daar gluurt hij ook even naar de spoorwegen en zeer geregeld neemt hij de RMT onder de loep. Dat laatste levert een interessante vergelijking op. Om duistere redenen werd de RMT nooit in aanmerking genomen om als autonoom overheidsbedrijf te fungeren. Sels somt dan maar zelf enkele mogelijke redenen op. Wellicht had men het te moeilijk om voor de RMT nog opdrachten van openbare dienst te verzinnen. Ook communautair getouwtrek deed de regering aarzelen. De voorgeschreven taalpariteit ligt sowieso moeilijk in een Oostends bedrijf. Daarnaast citeert Sels de kwatongen die RMT een zwalpend schip noemen. Verzelfstandiging van de Regie zou niet meer zijn dan de langverwachte aankondiging van de dood van het bedrijf. Sels sloot zijn studie al vorig jaar af, maar de actuele gebeurtenissen rond RMT voorspelt hij al indirect op basis van het gevoerde beleid. Het bedrijf kapseisde toen al haast onder druk van het centralisme.

Uitgerekend dat euvel moest weggewerkt worden bij de verzelfstandiging van de andere overheidsbedrijven. Is die operatie geslaagd of verschuift de overheid gewoon wat vlaggetjes om de Europese Commissie te behagen en misschien zelfs enige besparingen door te voeren ? Sels’ antwoord klinkt niet eenduidig. Alleszins krijgen de ongelovige Thomassen à la De Croo niet helemaal gelijk. Zowel bij De Post als Belgacom hebben de bestuurders ingezien dat decentralisatie een conditio sine qua non is. “De gevolgde richting laat veel goeds verhopen,” aldus Sels. Toch heeft hij grote twijfels : “De aanpak blijft vrij aarzelend.” Hij ziet te veel remmende invloeden, die ervoor zorgen dat de dienstverlening op bepaalde vlakken ondermaats blijft en van een echt human resources management geen sprake is. Daarvoor blijft de interne regularisering te rigide. De vakbonden reageren ook niet altijd even duidelijk. Ze verdedigen de statutaire rechtspositie, maar Sels ziet die hoe dan ook zwaar onder druk komen door de toenemende filialisering en privatisering. Daarvoor heeft de hervorming onmiskenbaar de deuren opengezwaaid.

LDD

Luc Sels, De overheid viert de teugels. Acco, 448 blz., 1650 fr.