Ouderschapsverlof met spoed

In normale tijden moeten werknemers ouderschapsverlof minstens twee maanden op voorhand aanvragen. In coronatijden keuren sommige werkgevers aanvragen à la minute goed. Andere bedrijven stellen het verlof zelfs voor aan hun werknemers.

Een poetsbureau heeft alle poetshulpen met kinderen opgebeld om hen voor te stellen met ouderschapsverlof thuis te blijven. “Alle mama’s zijn meteen op mijn voorstel ingegaan”, vertelt de zaakvoerster. “Vanaf morgen blijven ze allemaal thuis. De andere schoonmakers blijven doorwerken, omdat ik geen oplossing voor hen heb. Ik stuur ze afwisselend naar de klanten die expliciet vragen dat er nog altijd een poetshulp langskomt.”

Sommige klanten hebben liever niet dat nog iemand van buitenaf hun huis komt schoonmaken, uit vrees voor besmetting met het coronavirus. De poetshulpen gaan van het ene huis naar het andere. Zo dreigen ze besmettingen over te dragen, zelfs als ze voorzorgsmaatregelen nemen. De zaakvoerster van het poetsbureau vindt het niet verantwoord haar poetshulpen nog in te zetten. Maar zolang de overheid de poetshulpen het werken niet verbiedt, kan ze voor haar werknemers ook geen aanvraag voor tijdelijke werkloosheid wegens overmacht aanvragen.

Als een werknemer ouderschapsverlof opneemt, heeft hij of zij recht op een forfaitaire uitkering van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA). Wie voltijds aan het werk is, kan dankzij het ouderschapsverlof drie of vier maanden stoppen met werken met een vervangingsinkomen van 834,90 euro bruto of 750,33 euro netto per maand. Voor een alleenwonende werknemer stijgt dat bedrag tot 1313,48 euro bruto of 1180,43 euro netto. Ter vergelijking: wie met tijdskrediet vier maanden thuis wil blijven om voor de kinderen te zorgen, krijgt afhankelijk van de situatie zo’n 500 euro per maand.

Alle ouders in loondienst hebben recht op het equivalent van vier maanden voltijds ouderschapsverlof per kind, maar niet iedereen heeft vier maanden recht op een uitkering. Enkel als de kinderen geboren of geadopteerd zijn na 8 maart 2012, hebben de ouders recht op vier maanden. Voor kinderen die geboren zijn voor 8 maart 2012, moeten de ouders genoegen nemen met een uitkering gedurende drie maanden. Zelfstandigen kunnen noch van ouderschapsverlof, noch van tijdskrediet gebruikmaken.

Massale aanvragen

Doorgaans moet een aanvraag voor ouderschapsverlof minstens twee maanden en maximaal drie maanden voor de start van het verlof worden aangevraagd. “De werkgever en de werknemer kunnen in onderling akkoord afwijken van die termijn. De werknemer houdt dat schriftelijke akkoord het best bij de hand voor het geval dat de RVA ernaar zou vragen”, zegt Annelies Bries, juridisch adviseur van het Kenniscentrum van Acerta.

Wij vroegen aan de specialisten van Acerta en Partena Professional of er veel aanvragen voor ouderschapsverlof zijn op dit moment. “Ik denk dat we daar op zijn vroegst in april zicht op zullen krijgen”, antwoordt Annelies Bries. “De werknemers moeten eerst een aanvraag voor ouderschapsverlof doen bij hun werkgever en vervolgens een bij de RVA voor een uitkering. De aanvraag bij de RVA mag in principe nog tot twee maanden na de start van het ouderschapsverlof gebeuren. Al is het niet wijs daar zo lang mee te wachten.”

De RVA, de instantie die waakt over de werkloosheidsverzekering, verwerkt volop de massale aanvragen van bedrijven voor tijdelijke werkloosheid. De regering maakte vorige week woensdag bekend dat al voor 400.000 werknemers een aanvraag voor tijdelijke werkloosheid is ingediend. Die aanvragen moeten worden goedgekeurd, vooraleer de werknemers een uitkering kunnen krijgen.

Heel flexibel

“Ouderschapsverlof is een recht voor iedereen die voldoet aan de voorwaarden, zoals een anciënniteit van minstens een jaar”, legt Elien De Clercq van Partena Professional uit. “Daar stellen de bedrijven op dit moment niet zoveel vragen over. De RVA kan tijdelijke werkloosheid afkeuren als niet aan de juiste formaliteiten is voldaan. Bedrijven hebben daar wel veel vragen over. Er bestaat altijd een kleine kans dat de RVA een aanvraag niet goedkeurt.”

Elien De Clercq beaamt dat ouderschapsverlof een goede oplossing kan zijn. “Alle ondernemingen en werknemers bekijken hoe ze deze periode kunnen overbruggen. Als bedrijven niet al hun werknemers nodig hebben, en ouders een probleem hebben om hun kinderen op te vangen, nu de scholen de lessen hebben opgeschort, dan kan ouderschapsverlof de ideale oplossing zijn. Ouderschapsverlof kan ook heel flexibel worden opgenomen.”

Sinds 1 juni 2019 kunnen werknemers een halve dag per week ouderschapsverlof nemen, of een dag om de twee weken (zie kader Het nieuwe ouderschapsverlof). Voltijds ouderschapsverlof kan sindsdien ook per week worden opgenomen, in plaats van per maand. Annelies Bries merkt wel op dat het ouderschapsverlof in hapjes en brokjes geen recht is. “De vormen die al langer bestonden, zoals een maand voltijds ouderschapsverlof of één dag per week, zijn wel een recht. De werkgever kan een aanvraag van een werknemer niet zomaar weigeren. Hij kan wel uitstel vragen, tot maximaal zes maanden. Dat uitstel moet schriftelijk gemotiveerd zijn. Maar de nieuwe, meer flexibele vormen van ouderschapsverlof zijn geen recht.”

Weinig andere oplossingen

De RVA kan een aanvraag voor een uitkering voor ouderschapsverlof enkel weigeren als niet aan de voorwaarden is voldaan. “Je moet minstens twaalf maanden in dienst zijn bij je werkgever. Vroeger kon daarvan worden afgeweken, nu niet meer”, weet Elien De Clercq. Werknemers kunnen ouderschapsverlof enkel opnemen voor kinderen die nog geen twaalf jaar zijn. Voor werknemers van wie de kinderen te oud zijn of die hun ouderschapsverlof al opgesoupeerd hebben, zijn de oplossingen dun gezaaid.

Elien De Clercq: “Tijdskrediet met als motief de zorg voor jonge kinderen tot acht jaar is een optie, maar de uitoefening van dat recht kan worden uitgesteld, als bijvoorbeeld al 5 procent van de werknemers thuis is met tijdskrediet. Familiaal verlof is een andere mogelijkheid. Dat is wel onbetaald verlof en het is beperkt tot tien dagen per jaar. Ik merk dat werkgevers en werknemers in de praktijk heel flexibel omspringen met de werkuren. Sommigen werken enkel in de voormiddag, om in de namiddag bij de kinderen te zijn en ‘s avonds te telewerken. Er zijn glijdende werkuren enzovoort.”

Minder kinderen op school, meer bedrijven dicht

De scholen hebben strengere richtlijnen gekregen en mogen enkel nog in opvang voorzien voor drie groepen gezonde leerlingen: kinderen van ouders die werken in een cruciale sector zoals de zorg of distributie, kinderen in een medische of sociale kwetsbare situatie, en kinderen met een moeilijke thuissituatie. Ouders die thuiswerken, moeten hun kinderen thuis opvangen. De ouders moeten oplossingen zoeken, buiten de school en zonder de grootouders in te schakelen. Ouderschapsverlof kan dan soelaas bieden. Ook veel mensen zonder kinderen of met oudere kinderen zitten nu verplicht thuis. Ondernemingen die moeten sluiten als gevolg van de maatregelen die de regering neemt in de strijd tegen het coronavirus, kunnen aanspraak maken op tijdelijke werkloosheid voor hun werknemers. Zij krijgen dan voorlopig allemaal een forfaitaire uitkering van 1450 euro netto. De RVA kan immers niet alle dossiers op een grondige manier verwerken door de massale toestroom van aanvragen. In principe hebben werknemers tot eind juni recht op 70 procent van hun gemiddelde loon, geplafonneerd op 2754,76 euro per maand. Dat percentage was al tijdelijk opgetrokken van 65 naar 70 procent. Vrijdag besliste de regering dat bedrag nog te verhogen tot 5,63 euro, of 150 euro per maand, boven op de bestaande uitkering.

In het artikel Corona op de werkvloer, dat vorige week in Trends verscheen, somden we de mogelijkheden voor werknemers op. Dat artikel kunt u nog altijd raadplegen op moneytalk.be, waar we de recentste ontwikkelingen op de voet volgen.