De opwarming van de aarde wordt een management-uitdaging zonder voorgaande. Houd u al maar klaar. Word wakker. Nu.
U bent tijdens de krokusvakantie gaan skiën. Staalblauwe hemel. Het werd zelfs warm. En de sneeuw… Die smolt niet weg als sneeuw voor de zon.
Het spreekwoord is verkeerd. Sneeuw weerkaatst tot 90 % van de zonnestralen. Maar zodra sneeuw begint te smelten aan de rand en je wat bruine smurrie krijgt, begint sneeuw steeds sneller te smelten. De bruine oppervlakte weerkaatst immers geen zonlicht, maar slorpt het op. Daardoor begint de sneeuw aan de rand nog meer te smelten. We zijn dan in een zogenaamde positieve terugkoppelingskring beland.
U kent die wel, spreek gewoon in een microfoon die vlak voor de luidspreker staat. Op een seconde tijd krijgt u een snijdend scherp geluid… Of u hebt jeuk, u krabt, u hebt nog meer jeuk. U krabt tot bloedens toe. Positieve terugkoppeling stopt maar als u uit het systeem stapt: u zet de microfoon uit, u krijgt schrik of pijn omdat u bloed ziet.
Windsnelheden tot 290 kilometer per uur. De ‘eeuwige’ sneeuw en de gletsjers smelten sneller dan verwacht. Sneeuw weerkaatst de zonnestralen. De vrijgekomen wateroppervlaktes slorpen echter de zonnewarmte op. Daardoor wordt het zeewater steeds warmer. En smelten er meer gletsjers. En water zet uit bij warmte. Het zeepeil stijgt. Het oceaanwater wordt almaar warmer.
Orkanen, tyfoons, hurricanes, tropische cyclonen worden frequenter en intenser. Dit zijn wervelstormen met windsnelheden tussen 118 en 250 kilometer per uur. Noord-Australië werd enkele weken geleden getroffen door eentje met windsnelheden tot 290 kilometer per uur. En zou u in Florida willen wonen volgende zomer?
Hoe meer de permafrost (de aarde met ‘eeuwig’ bevroren ondergrond) smelt, hoe meer methaan er vrijkomt, en methaan is een twintigmaal krachtiger broeikasgas dan CO2. Hoe meer methaan er vrijkomt, hoe meer permafrost smelt. En uiteraard… hoe meer de gletsjers smelten.
Voor niemand, behalve voor de lobbyisten van de oliemaatschappijen en voor George Bush moet je daar nog een tekening bij maken. En zelfs ons aller vriend George is langzaam van mening aan het veranderen.
Het ergste moet nog komen. En wat nu? Onze 4×4 op stal laten? Zonnepanelen plaatsen? Geen vlees meer eten? Een vurig gebed prevelen? Dat laatste zou wel eens erg aangewezen kunnen zijn, want als ik de artikels en boeken mag geloven die ik de jongste weken heb doorgeploegd, is het niet meer vijf voor, maar zeven na twaalf. De positieve terugkoppelingskringen zijn niet meer te stoppen. Hoogstens nog te vertragen. Het ergste moet nog komen.
Ik vat even de belangrijkste inzichten samen die ik heb verworven. Ik hoop, voor één keer, dat ik er op enkele punten glad naast zit.
We worden in slaap gewiegd door onschuldig ogende woorden als ‘modellen’ en zelfs ‘opwarming’. Wie wil er nu geen mooiere zomers?
We worden in slaap gewiegd door verwarrende berichten, over nieuwe ijstijden (over 5000 jaar?) of het stilvallen van de Golfstroom. Die zal stilvallen (en ons het klimaat van zuidelijk Alaska bezorgen!) door de opwarming van de aarde, niet als tegenreactie. Alleen dwaze optimisten rekenen erop dat beide effecten elkaar netjes gaan compenseren. En dat geldt dan nog alleen voor West-Europa!
We zijn in slaap gewiegd door de succesvolle aanpak van het gat in de ozonlaag. Op die manier zal het nu niet meer lukken.
Hoe sterk ook het technologische optimisme of het geloof in de vrije markt, we zullen ons moeten reppen. Tussen prototype en commercieel succes kunnen er wel eens twintig jaar liggen. En ondertussen blijven we praten in de microfoon en staat de luidspreker vlakbij.
We moeten zowel trachten de oorzaken van het broeikaseffect weg te nemen als ons nu al beschermen tegen de heel vervelende gevolgen. Hoe rijker je bent (als individu, als land) hoe beter dit zal lukken. Nederland en Londen zullen wel nieuwe dijken bouwen. New Orleans had ze niet. En Bangladesh zal ze nooit hebben. Het brutaal stoppen van de economische groei is niet het beste scenario. Er zal immers geld nodig zijn, veel geld.
De Amerikanen, met hun 5 % van de wereldbevolking en 25 % van de CO2-uitstoot moeten absoluut de leiding nemen. Er moet een oorlog komen tegen global warming. Uiterst rechtse religieuze groepen zijn van mening veranderd. Ook zij loochenen niet langer het zonlicht. Zij moeten de republikeinen onder druk zetten.
De grootste hoop berust bij de bedrijven. Vooral bij (her)verzekeringsmaatschappijen. Steeds meer weigeren ze de aansprakelijkheid van ‘vervuilende’ bedrijven te verzekeren. Het zal processen regenen tegen bedrijven die ons klimaat hebben verknoeid. En wie wil er nu nog kuststeden in het Caraïbisch gebied verzekeren? Verzekeringsmaatschappijen denken na op heel lange termijn. Wetenschappers vrezen orkanen tot in Canada. Sluit u dan contracten af op vijftig jaar om dure gebouwen in Québec te verzekeren?
Er zal verschrikkelijk veel energie nodig zijn. Om dijken te bouwen, om airconditioning te doen draaien, om de mislukte oogsten aan te vullen met ‘chemisch’ voedsel. Enzovoort, enzovoort, met de absolute nadruk op enzovoort. Als die energie moet worden gehaald uit fossiele brandstof, is de kring helemaal rond. Atoomenergie is een absolute prioriteit voor de volgende dertig jaar.
Dit wordt een managementuitdaging zonder voorgaande. Houd u al maar klaar. Word wakker. Nu.
De auteur is hoofddocent aan de Universiteit Gent en partner van de Vlerick Leuven Gent Management School.
Reacties: marc.buelens@trends.be
Marc Buelens
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier