Ondernemers kweken ondernemers

De deeltijdse vrijwilligers van Spin-Off Kwadraat hebben de voorbije vier jaar 32 hightech-starters begeleid tot aan de oprichtingsakte. Nog 30 dossiers zitten in de pijplijn. De tarieven liggen flink onder de marktprijs. Pre-starters krijgen gratis advies.

Misschien is het symbolisch dat het bedrijvencentrum van Spin-Off Kwadraat (SO Kwadraat) wat achteraf ligt op het enorme technologiepark van Haasrode. In een wereld van business angels en venture capital is het coachen van aspirant-ondernemers een curiosum. Johan Van den Bossche en Maurice Mergeay richtten daarom vijf jaar geleden SO Kwadraat op. De vzw moest technologie-ontwikkelaars helpen een eigen bedrijfje te starten. De statuten lezen als een manifest. Niet verwonderlijk dat de Vlaamse minister van Economie, Patricia Ceysens (Open Vld), het initiatief steunde. Lissabon oblige.

De drie halftijdse managers zijn ex-CEO’s van spin-offs. Johan Van den Bossche was co-oprichter van Krypton, dat in 2005 aan Metris is verkocht. Stoffel Mulier lag mee aan de basis van Sirius Communications, dat in 2001 door Agilent Technologies is overgenomen. Marc Van Aken was gedelegeerd bestuurder van Innet, de internetserviceprovider die in 1996 in handen kwam van Verizon Business.

Gratis advies

De begeleiding kost naar eigen zeggen flink minder dan de going rate van de industrie. Voor pre-starters zijn de diensten volledig gratis. “Daar zit precies de behoefte”, zegt Van den Bossche. “Je kunt een doctoraalstudent geen 5000 euro factureren voor coaching. Daarom hebben professionele organisaties ook geen belangstelling voor dat segment.”

In de evenwichtsoefening tussen de aspirant-ondernemers, de (mede-)eige-naars van de intellectuele eigendom en de externe financiers, staat SO Kwadraat voluit aan de kant van de ondernemer. “Wij bekijken die dossiers alsof het onze eigen bedrijven zijn”, zegt Van den Bossche.

De vzw werkt informeel. “Er is geen drempel. Er zijn geen contracten”, zegt Mulier, de broer van beeldhouwer Wouter. Er zijn ook geen geheimhoudingsovereenkomsten. “Klopt, maar het eerste wat we onze ondernemers leren, is dat ze die elders wèl meteen moeten vragen.” Van den Bossche reageert. “Als we met die geheimhouding in de fout gaan,mogen we de dag nadien onze vzw sluiten.”

SO Kwadraat heeft een checklist van 26 aandachtspunten. “Is de technologie gevalideerd? Hoe staat het met de intellectuele eigendom? Is er een commer-ciële man aan boord? Je ziet snel waaraan je nog moet werken”, zegt Vandenbossche. “Ze gaan op een creatieve manier met je mee. In je businessplan kijken ze vooral hoe je kunt opschalen, welke markten je kan aanpakken die groter zijn dan wat je zelf al had bedacht”, zegt Niek Van Dierdonck, die bij de start van zijn netwerkingbedrijf Ubiwave hulp kreeg van Van Aken.

De intensiteit van de begeleiding verschilt van dossier tot dossier – van amper twee tot tien of zelfs twintig mandagen. Weinig? “Wij doen het werk niet voor hen, hé. Wij zijn een klankbord. Wij sturen hen met nuttige wenken naar huis”, zegt Van den Bossche. “Zij kennen de industrie, zien direct mogelijkheden. Dankzij hen hebben we ook een paar klanten binnengehaald”, zegt Wim Dumon van het softwarebedrijf Emweb.

Een informeel netwerk

De formule slaat aan. Vorig jaar verdubbelde het aantal aanvragen. “We hebben nu een 30-tal dossiers in de pre-startfase”, zegt Mulier. Negen van de universiteiten van Gent en Leuven, drie van Imec, een van Vito, acht uit de industrie en een uit UZ Gasthuisberg. De domeinen zijn divers: mechanica, ICT, bouw, biologie, de medische sector.

Om technologie en product te valideren gebruikt SO Kwadraat een eenvoudige toets: de potentiële klanten van de aspirant-starter. “Voor een beginnende ondernemer is dat erg confronterend, maar je moet het absoluut doen vóór je opstart”, zegt Van Aken.

Drie keer per jaar worden de voorstellen voorgelegd aan de kroonraad van SO Kwadraat. Daarin hebben onder meer zitting, onbezoldigd: Karel De Boeck, Martine Reynaers en Roland Duchatelet. Voorts ook vertegenwoordigers van de zeven sponsors en vertegenwoordigers van de Vlaamse regering en het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO). Vooral het informele netwerk speelt. “Een goed geplaatst telefoontje kan helpen om die cruciale eerste contracten binnen te halen.”

Daarnaast is er drie keer per jaar een bijeenkomst van de SO Kwadraat Business Club, wat Van den Bossche betitelt als ‘onze nazorg’. Een samenzijn zonder sponsors, zonder externen en zonder concurrenten, waarin ervaringen worden uitgewisseld. Een zelfhulpgroep. Het onderwerp van de jongste ontmoeting: de economische crisis – welke maatregelen nemen in moeilijke tijden?

De raad van bestuur beheerde het voorbije jaar een budget van 292.500 euro. Ruim een derde kwam van het EFRO, de overige 192.500 euro van de zeven sponsors. De EFRO-beurs loopt nog tot midden 2010. Is dat geld goed besteed? Tot nog toe zijn 32 bedrijfjes gestart, plus één dat op starten staat. “Onze starters hebben samen 218 voltijdse equivalenten in dienst. Dat is directe tewerkstelling”, zegt Van den Bossche. “Alle 32 bedrijven zijn minstens Europees actief. De helft zelfs wereldwijd. Het zijn onze toekomstige exportbedrijven en dat op een moment dat onze handelsbalans zwaar negatief is.” Gelijkaardige initiatieven zijn er niet in ons land. Al werkt SO Kwadraat samen met Bright Young Entrepreneurs (Bryo) van Voka.

SO Kwadraat kampt ook met vooroordelen. Van den Bossche en Van Aken zijn aandeelhouders van de zaaigeldverschaffer Allegro Investment Fund, waar Alex Van den Bossche, de tweelingbroer van Johan, technologiemanager is. Allegro is ook een van de sponsors. Heeft Allegro de eerste keuze bij de investeringsdossiers van SO Kwadraat? “Allegro is een sponsor, zit in de kroonraad en is zo als eerste op de hoogte van onze activiteiten. Maar we werken niet alleen samen met Allegro”, zegt Van den Bossche. “We staan ook dicht bij Vinnof, de Limburgse ReconversieMaatschappij, GIMV, Software Holding & Finance en het Business Angels Network Vlaanderen (BAN Vlaanderen). De teams raden we aan om al die partijen aan te schrijven om de beste prijs te krijgen. De bedrijven – en dat is onze grote kracht – blijven onafhankelijk.”

Af en toe zijn de coaches van SO Kwadraat zelf investeerders. “We doen dat sporadisch. Alleen op vraag van de ondernemer. Hetzelfde voor een mandaat in de raden van bestuur”, zegt Van den Bossche. “Meestal gebeurt dat vlak voor de start. Dan zeggen ze: als je er dan toch zo sterk in gelooft, waarom investeer je dan niet mee? We investeren aan de waardering die ze zelf ook krijgen”, zeg Van Aken. Van den Bossche vult aan. “We willen minimaal tien jaar doorgaan. Het laatste wat we willen, is dat die ondernemers vertellen dat we hun aandelen te laag hebben gewaardeerd. Zoiets komt na twee tot drie jaar als een boemerang terug. We moeten voor hen de beste prijs in de markt realiseren. Anders hebben we geen bestaansrecht.”

Vlaanderen in Actie

Zou meer geld ook meer starters opleveren? “Met wat groei van deze organisatie zouden we onze toegevoegde waarde kunnen verhogen. De limiet is nog niet bereikt. Er zijn onontgonnen bronnen, zoals de hogescholen, en de medische technologieën, een van de focusdomeinen van Vlaanderen in Actie, zijn nog onontwikkeld. We zijn daar pas begonnen en er zijn zeer mooie perspectieven.”

“SO Kwadraat zou meer kritische massa moeten krijgen”, vindt Ivo Vandeweerd, een coach-ondernemer van SO Kwadraat die in 2007 vertrok om voltijds gedelegeerd bestuurder te worden van een van de start-ups, M4S. “Het model op zich is gezond, maar je hebt ervaren ondernemers nodig die bereid zijn daar tijd in te steken. Hen vinden is niet gemakkelijk.”

Van Aken, die nu zelf het Gentse SBAE Industries leidt, verwacht dat ze steeds meer kandidaten vinden. “Hoe meer bedrijven worden opgestart, hoe meer exits er komen. Bedrijven die SO Kwadraat nu helpt, zullen over een aantal jaar dezelfde rol willen vervullen.” (T)

Door Bruno Leijnse/foto Filip Van Loock