Niet leuteren, werken (en spreek me aan met u)

Als aanvulling bij de HR-special in deze Trends, maken we een selectie uit de nieuwe boeken over personeelsmanagement. Opvallend: het is uit met de softe aanpak. Judith Mair eist zelfs resoluut discipline, prestaties en verplichte omgangsvormen. De baas is de baas. Punt.

Bij Mair u.a. in Keulen begint de werkdag stipt om 9 uur. Hij eindigt om 17.30 u. Op klokslag 18 uur moet de laatste medewerker de deur uit zijn, want dan gaat het slot erop en niemand krijgt een sleutel. Werk meenemen naar huis is verboden. Op kantoor draagt iedereen de voorgeschreven kledij. Leidinggevenden en collega’s worden met u en de achternaam uitgesproken. “We zijn geen vrienden van elkaar, maar collega’s of chefs.” Privé-gesprekken en dito telefoons of e-mails worden niet geduld. De bevoegdheden zijn duidelijk verdeeld, iedereen weet wat te doen en wanneer.

“Wie denkt dat werk alleen goed is als je er plezier aan beleeft, is bij ons aan het verkeerde adres,” verkondigt de chef doodgemoedereerd. Het reglement van een zoveelste KMO die blijven hangen is in het oerconservatieve leiderschapsmodel? Een oude Duitse chef die zweert bij verdachte slogans als: Ordnung muss sein? De chef blijkt een 31-jarige bevallig blondine, het bedrijf een communicatiebureau, ook actief als webdesigner.

Stop de zelfuitbuiting. De Keulse Judith Mair steekt haar schijnbaar hopeloos achterhaalde opvattingen over personeelsbeleid niet onder stoelen of banken. Eind 2002 zette ze haar leiderschapsregels uiteen in Schluss mit lustig (Eichborn, 183 blz.), een boek dat voorspelbaar uitgespuwd werd door de politiek correcte goegemeente. Zopas verscheen de vertaling, Het is mooi geweest (Scriptum/Roularta Books, 172 blz.), zodat ook in deze contreien heel wat verontwaardigde kreten en banvloeken te horen zullen zijn.

Zoals wel eens vaker gebeurt, zullen de hardste roepers vooral bewijzen dat ze het boek niet gelezen hebben. Ondanks de reactionair klinkende oproepen, verklaart Mair de werkgever zeker niet heilig. Zij ontmaskert de bazen die met zalvende woorden de werknemers de indruk geven dat ze kunnen meebeslissen. Want welke visie wordt uiteindelijk gevolgd, ook na lange holle discussies? En wie zwoegt er ook nog ‘s avonds en tijdens het weekend? Achter alle dure woorden over een vlakke organisatie schuilt nog altijd de onaantastbare baas. De werknemer trapt er gretig in. Pure zelfuitbuiting is het. Hij wordt immers ook opgezadeld met verantwoordelijkheid, die de baas zou moeten dragen.

Naast die verhullende taal van sluwe werkgevers, wordt de softe nieuwlichterij ook aangewend door bazen die het zelf ook niet zien zitten of die hun organisatie niet op het juiste spoor krijgen. Zij ouwehoeren dan maar over emotionele intelligentie, teamgeest en werkautonomie, maar verliezen productiviteit, rendement en kwaliteit uit het oog. En de werknemer? In beide gevallen geraakt hij vroeg of laat niet alleen overwerkt, maar ook vertwijfeld. Wat moet hij nu precies doen? Hij wil (opnieuw) leiding in plaats van een zoveelste avondvergadering met collega’s, die hij liever niet ontmoet na het werk. Mairs pleidooi voor een nieuwe strengheid is vooral ontmaskerend en ontnuchterend.

Nieuwe nuchterheid. Na Mairs boek, dat een breed publiek aanspreekt, stellen we twee uitgaven voor die zich expliciet richten tot HR-professionals. De eerste titel is dan ook wat misleidend: in HR from the Heart (Amacom, 253 blz., 34,75 euro, verkrijgbaar bij Acco Leuven, tel. 016 29 11 00, fax: 016 20 73 89) geeft Libby Sartain vooral tips hoe HR-managers hun eigen carrière vleugels kunnen geven. Daarvoor hebben ze zowel passie ( heart) nodig voor hun job als kennis van de business om te kunnen discussiëren op directieniveau. Sartain is een ster in Amerikaanse HR-kringen. Dertien jaar lang bewaakte ze de bedrijfscultuur van de succesvolle luchtvaartmaatschappij Southwest Airlines, nu probeert ze de hippe dotcomcultuur van Yahoo om te buigen tot de nieuwe nuchterheid.

Libby Sartain vinden we ook terug als auteur van een van de vele essays in de solide bundel Human Resources in the 21st Century (Wiley, 332 blz., 41,40 euro, verkrijgbaar bij Acco Leuven. tel. 016 29 11 00, fax: 016 20 73 89). HR-managers, consultants en professoren inventariseren, analyseren en becommentariëren de HR-praktijken die passen bij de snel evoluerende organisaties. Ook de HR-goeroes schrijven mee, Dave Ulrich en Jeffrey Pfeffer incluis, maar ook zij houden het bij no-nonsenseanalyses. Als er al een boek is dat HR-professionals niet mogen missen, dan is het beslist deze bundel, samengesteld door Marc Effron, Robert Gandossy en Marshall Goldsmith. Wilt u mee zijn in de HR-discussies, dan is dit uw boek.Luc De Decker

“Wie denkt dat werk alleen goed is als je er plezier aan beleeft, is bij ons aan het verkeerde adres.” (Judith Mair)