“Niemand voelt zich nog veilig”

Duitsland davert door het belastingfraudeschandaal met Liechtenstein. De gestolen databank van de Duitse fiscus, wekt ook de interesse van de Belgische belastingdiensten. Wettig of niet, EU-lidstaten wisselen fiscale informatie steeds makkelijker uit. Het einde van de Europese belastingparadijzen is nabij.

Het hek is van de dam”, zegt advocaat Didier Van Laere (DVVC), gespecialiseerd in fiscaal recht. “Als de fiscus onrechtmatig verkregen informatie gaat gebruiken om belastingplichtigen te belasten, ondermijn je de rechtstaat.”

Het belastingfraudeschandaal in Liechtenstein zet de juridische sector in rep en roer. Voor de eerste maal in de geschiedenis geeft een overheid openlijk toe 4,2 miljoen euro te hebben betaald voor een gestolen gegevensbank. Dat is heling. Maar daar trekt de geheime dienst in Duitsland zich niets van aan. Ze speelde de informatie door aan de Duitse fiscus, die prompt de 750 landgenoten op de lijst begonnen te controleren op mogelijke belastingfraude.

Liechtenstein staat immers bekend als een fiscaal paradijs. Vooral stichtingen zijn er sterk in trek bij buitenlandse belastingplichtigen, die voor de nationale overheid liever anoniem wensen te blijven. Deze discretionaire trusts kennen geen aandeelhouders, maar worden beheerd door lokale tussenpersonen. Zij zijn niet onderworpen aan de Europese spaarrichtlijn, waardoor geen belastingen op roerende inkomsten hoeven te worden betaald. Bovendien maken ze het mogelijk dankzij een onderscheid tussen juridische en economische eigendom om de successierechten in eigen land te vermijden. “Maar daar is niet noodzakelijk iets mis mee”, zegt Rik Deblauwe, vennoot van Tiberghien Advocaten. “Als lid van de Europese Economische Ruimte houdt Liechtenstein zich aan de spelregels. Ook in Nederland en Luxemburg kun je op een perfect legale wijze aan roerende voorheffingen of successierechten ontsnappen.”

De ministaat tussen Oostenrijk en Zwitserland is al langer een doorn in het oog van Duitsland. Vele Duitsers zijn met hun zwart vermogen naar Liechtenstein gevlucht. Bondskanselier Angela Merkel wil nu dat het buurstaatje Duitsland de nodige informatie geeft, net zoals Liechtenstein al aan de Verenigde Staten overmaakt. In de strijd tegen het internationale terrorisme eisen de Amerikanen immers financiële informatie van hun landgenoten in het buitenland. Anders komen de betrokken banken op de zwarte lijst te staan. Hetzelfde geldt voor België, dat sinds begin dit jaar over een dubbel belastingverdrag met de Verenigde Staten beschikt. “Dat is een erosie van het bankgeheim”, bevestigt Deblauwe. “Op zich heb ik daar geen problemen mee. Transparantie is goed voor de economische ontwikkeling. Bovendien beschikken de belastingplichtigen over een hele resem wettelijke mogelijkheden om hun fiscale planning te optimaliseren. Zwart geld hoort niet thuis in dat rijtje. Wel betreur ik de penalisering van de fiscaliteit. Vandaag hangt de overheid boven elke fout een gevangenisstraf. Dat bevordert de rechtszekerheid niet, integendeel.”

Ondertussen heeft de Bijzondere Belastinginspectie (BBI) al aangekondigd de lijst op te vragen bij de Duitse fiscus om te zien of er geen Belgische namen op staan. Maar de vraag rijst of deze informatie wel rechtsgeldig is. Van Laere: “Volgens uitspraken van het Hof van Cassatie mag de fiscus deze gegevens gebruiken, zolang ze niet effectief aan het misdrijf heeft meegewerkt. Maar als je geld begint te betalen aan buitenlandse werknemers om inlichtingen te stelen, zet je aan tot incivisme. Zo heeft de Brusselse raadkamer vorige maand vijftien verdachten in de KB Lux-affaire doorverwezen naar de correctionele rechtbank zonder rekening te houden met het tegenargument van de beschuldigden dat de informatie onrechtmatig was verkregen. Als gevolg van de antiwitwaswet beschikt de fiscus over een uitgebreid arsenaal middelen om financiële gegevens over de belastingplichtigen te verzamelen.”

Ondanks de juridische bezwaren, werpen de gerechtelijke acties toch hun vruchten af. Uit schrik voor strafrechtelijke represailles sloot 95 % van de verdachten in het dossier van KB Lux een dading met de Belgische fiscus af. Van Laere: “De kans is groot dat ook de personen, die op de lijst van Liechtenstein staan, uit voorzorg een beroep zullen doen op de fiscale regularisatietechnieken. Niemand voelt zich nog veilig. Als de Europese spaarrichtlijn tegen 2012 volledig in voege zal zijn, zullen alle lidstaten fiscale informatie uitwisselen. Dit betekent het einde van de belastingparadijzen in de EU voor particulieren. Tegelijkertijd werkt de Europese Commissie aan een uitbreiding van de maatregel naar rechtspersonen.”

Ten slotte toont het Duitse schandaal van zwart geld in Liechtenstein aan dat de grens tussen fiscale optimalisatie en misbruik van fiscale structuren steeds nauwer wordt. Christiaan Barbier, vennoot bij het advocatenbureau Monard-D’Hulst, gespecialiseerd in fiscaal strafrecht: “Zodra financiële instellingen of adviesbureaus bepaalde producten te sterk commercialiseren, grijpen fiscus of parket in. We hebben dat gezien met de aftrek van de Definitief Belaste Inkomsten (DBI), de Forfait Buitenlandse Belastingen (FBB) en de kasgeldvennootschappen. Vaak liggen budgettaire overwegingen aan de basis. In het huidige begrotingsconclaaf staat de notionele-intrestaftrek ter discussie, omdat de maatregel de schatkist te veel zou kosten. Maar in de praktijk speelt de perceptie een belangrijke rol. Wat gisteren nog geoorloofd was, kan vandaag voor de publieke opinie niet meer door de beugel. De kruik van de fiscale optimalisatie gaat dan ook steeds zo lang te water tot ze om budgettaire redenen of foutieve structuren onherroepelijk barst. Jammer genoeg maakt de fiscus of het parket in zulke gevallen weinig tot zelfs geen onderscheid meer tussen misbruik en goede trouw.” (T)

Door Eric Pompen