Soms is een week een eeuwigheid in de geopolitiek. Terwijl België alweer in pandemiefixatie verkeerde, was de voorbije week een mijlpaal op de weg naar de nieuwe wereldorde van de 21ste eeuw. In de Verenigde Staten is bidenomics geboren en reaganomics begraven. President Reagan doorbrak de malaise van de jaren zeventig met een cocktail van meer markt, minder overheid, vrije handel en lagere belastingen. Biden doet het tegenovergestelde. Zijn stimuluspakket van bijna 2 triljoen dollar is een bodemloze grabbelton. Wenselijkheid en effectiviteit staan in vraag. Maar dat is niet de essentie.
De hele wereld bouwt een technologisch-industrieel-militair complex dat een planeconomie, economisch nationalisme en strategische allianties combineert.
De essentie is dat de overheid als de Messias voor welvaart en zekerheid wordt bekroond. Ze is niet langer het probleem – de mantra van Reagan – maar de oplossing. Onder Obama lokte stimulus nog zure protesten uit bij de Tea Party. De stimulus van Biden is nooit gezien populair. Mensen krijgen graag gratis geld en uitkeringen, ook Amerikanen. De rekening is voor de toekomst.
Dat is geen ideologie, dat is pragmatisme. Een pandemie en een concurrentiestrijd met China vergen een heel actieve overheid, zoals tijdens de Koude Oorlog tegen de Sovjet-Unie. Biden combineert nooit geziene overheidsuitgaven met het economische nationalisme van Trump. Handel en productie worden in een steeds breder net van nationale veiligheid richting de Amerikaanse bodem getrokken. Straks volgt een golf overheidsinvesteringen, om daarop de Amerikaanse suprematie te bouwen, in het bijzonder in alles wat technologie en digitaal is.
En China, dat doet hetzelfde. Het Nationale Volkscongres keurde er zopas het veertiende vijfjarenplan goed. Dat focust minder op groei en meer op Chinese technologische innovatie en autonomie. Vroeger kon China rekenen op buitenlandse investeringen, handel, gedwongen en gestolen technologietransfers, overnames en industriële spionage. Dat wordt allemaal moeilijker. Dus gaat China het zelf doen, met een groot programma van overheidsinvesteringen. Amerika ontkoppelt van China en China ontkoppelt van Amerika.
Het bastion van open handel dat de Europese Unie ooit was, is ook op de trein van de planeconomie gesprongen. Dat is de rode draad van de modieuze ‘Next Generation EU’. Formeel is het een relanceplan. Inhoudelijk is het een Europese subsidiefabriek voor de nationale industriële aspiraties van belangrijke lidstaten. De speerpunten zijn – u raadt het al – technologie, vooral van de groene en de digitale soort. Vorige week onthulde de Europese Commissie haar ambitie voor de Europese productie van computerchips. Eerder deed ze hetzelfde voor batterijen.
Technologie is het nieuwe nucleaire in de nieuwe Koude Oorlog. Net als in de eerste voeren grootmachten een wedloop en smeden ze allianties. Vorige week sloten China en Rusland een akkoord voor de bouw van een ruimtestation. De militarisering en de commercialisering van de ruimte, inclusief de satellietgordel die heel ons digitale bestaan bepaalt, wordt een grote frontlijn. Det eerste loopgraaf is een feit. Dat China en Rusland daarin samenhuizen, is een dramatisch strategisch feit.
Terug op aarde voeren de Verenigde Staten, Japan, India en Australië een multilaterale veiligheidsdialoog, de zogenoemde QUAD. Die is vorige week verveld in een feitelijke anti-China-alliantie. De eerste actie is het keren van de Chinese vaccindiplomatie in de regio via eigen productie en goedkope leveringen. Er moeten zieltjes worden gewonnen. De achterliggende prioriteit is militaire veiligheid en, jawel, technologische suprematie.
De hele wereld bouwt een technologisch-industrieel-militair complex dat een planeconomie, economisch nationalisme en strategische allianties combineert. Als dat ooit ontploft, zullen we de week van 8 maart 2021 als een kantelpunt zien.
De auteur is decaan aan de Macquarie University in Sydney en visiting fellow bij de denktank Itinera. @devosmarc
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier