Nevels over de toekomst

Wouter Temmerman medewerker Trends

De Belgisch-Luxemburgse tabaksindustrie maakt zich ernstig zorgen over Europese plannen voor een aangepaste tabaksrichtlijn. Vooral het uitstalverbod in de verkooppunten en de neutrale verpakkingen veroorzaken onrust. Niet enkel de fabrikanten, maar ook de kleinhandel vreest de economische impact.

De Europese Commissie herziet de richtlijn die bepaalt wat binnen de Unie mag en niet mag bij tabaksverkoop. Nog tot 17 december loopt de publieke consultatie. De tabaksindustrie is not amused. Na de consultatie moeten de beleidsopties nog langs het Europees Parlement, maar “als deze voorstellen effectief de nieuwe richtlijn halen, gaat voor de georganiseerde misdaad een nieuwe markt open”, zegt Paul Broeckx, corporate affairs manager van marktleider Philip Morris Belgium (producent van onder andere Marlboro en L&M). De ongerustheid is merkbaar groter dan bij vorige antirookmaatregelen zoals de gezondheidswaarschuwingen. Dat heeft te maken met twee voorstellen: de invoering van neutrale verpakkingen (zonder logo’s of kleuren) en het verbod om tabaksproducten uit te stallen in de verkooppunten.

Met het idee om neutrale verpakkingen in te voeren, bouwt Europa voort op de eerder ingevoerde pictorials met gezondheidswaarschuwingen. Sommige lidstaten, waaronder België, maakten die waarschuwing verplicht, andere deden dat niet. “Die ongelijkheid heeft de werking van de interne markt binnen de Unie beïnvloed”, stelt de Europese Commissie. Om de consument harmonieuzer te informeren, suggereert de Commissie in haar publiek consultatiedocument meerdere oplossingen. Centraal staat het verplicht maken van de grafische waarschuwingen, haast in één adem genoemd met het vergroten van het formaat van de huidige waarschuwingen van 30 procent van de verpakkingsoppervlakte naar 50, 75 of 100 procent. Van daaruit wordt de lijn consequent doorgetrokken naar de invoering van neutrale verpakkingen. De fabrikanten zien zich daardoor echter de mogelijkheid ontzegd om logo’s, kleuren en andere grafische elementen te gebruiken om hun merkidentiteit vorm te geven. “Wij zullen alles in het werk stellen om onze merken en de rechten van onze consumenten te beschermen”, zegt Kris De Baets, hr & cora manager van Imperial Tobacco Belgium (Gauloises Blondes, Davidoff).

Maar bovenop een mogelijk conflict met de wetgeving over het intellectuele eigendom, vrezen de fabrikanten vooral de gevolgen op de markt. “Neutrale verpakkingen zullen het bijna onmogelijk maken voor nieuwe spelers om op de markt te komen. Voor de bestaande producenten zal het heel moeilijk worden om nieuwe merken te lanceren en te concurreren met bestaande merken”, zegt De Baets.

De belangrijkste zorg van de fabrikanten is echter een doorbraak van het illegale circuit. De redenering is duidelijk: neutrale verpakkingen zouden bijdragen tot de vervaging van de grenzen tussen de producten van gereguleerde fabrikanten en de veel goedkopere alternatieven uit de illegale circuits. Vandaag is het pakje een van de onderdelen van het tabaksproduct dat het moeilijkst na te maken is. Het biedt de beste garanties op een onderscheid tussen producten waarop invoerrechten en accijnzen betaald werden en de illegale producten. “De prijzen zullen automatisch verlagen en de overheid zal inkomsten derven”, voorspelt Broeckx.

Een punt dat wordt bevestigd door Claude Monseu, expert btw en financiën van het kabinet-Reynders. “Een taksverhoging zou enkel zin hebben als dat in alle lidstaten gebeurt. In dat opzicht ben ik tegen neutrale verpakkingen. Die zetten de deur open voor namaak, voor ons is geen controle meer mogelijk.”

Verkooppunten onder druk

De tweede manier waarop de Europese Commissie de sigarettenverpakkingen onzichtbaar wil maken, lijkt rechtstreeks de distributiepartners van de tabaksfabrikanten te raken. Het voorstel vraagt een verbod om tabaksproducten in verkooppunten zichtbaar uit te stallen. Dat zou het einde betekenen van de kasten achter de toonbank van dagbladhandels of nachtwinkels. Voor die display ban haalt de Commissie de mosterd in het Verenigd Koninkrijk. De tabaksfabrikanten waarschuwen opnieuw voor dezelfde risico’s: een belemmering voor nieuwe merken om op de markt te komen en een toename van de illegale handel omdat de producten letterlijk onder de toonbank terechtkomen.

Meer nog dan de gevolgen voor het aankoopproces vrezen fabrikanten dat hun verkooppunten zwaar worden getroffen. Een studie van het Neutraal Syndicaat voor Zelfstandigen toonde aan dat elke week twee krantenwinkels de deuren sluiten. De fabrikanten vrezen een verdere inkrimping van het netwerk en substitutie door minder legale circuits. “Een uitstalverbod zal de kleinhandelaars een competitief nadeel bezorgen ten opzichte van grotere handelszaken”, zegt De Baets.

Unizo liet ook het economische belang van tabak in kaart brengen voor de middelgrote distributie (F2-winkels) en de zelfbedieningszaken van minder dan 400 vierkante meter (F3-winkels). Een F2-winkel (bijvoorbeeld AD Delhaize of Spar) haalt 6 procent van zijn jaarlijkse omzet uit de verkoop van tabakswaren. Gemiddeld gaat het om 275.000 euro voor elk van de meer dan 1000 winkels. Op F3-niveau zijn de gevolgen even tastbaar: superettes halen 13 procent van hun omzet uit tabak; bedieningswinkels zelfs 18 procent. Op jaarbasis gaat het voor elk van de meer dan 5000 winkels om vlot 80.000 euro. Voor krantenwinkels en benzinestations zijn geen cijfers bekend, maar als voornaamste verkoopkanaal mogen de dagbladhandelaars geen optimistische prognoses verwachten.

wouter temmerman

“Neutrale verpak-kingen maken het bijna onmogelijk voor nieuwe spelers om op de markt te komen”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content