Myrrha, het prestigieuze onderzoeksproject van het Kempense Studiecentrum voor Kernenergie (SCK), zit gebeiteld. Niet alleen is er steeds minder twijfel dat de financiering rond geraakt. Er is ook een Nederlandse schoonmoeder die de hand op de knip houdt.
M yrrha is een geavanceerde onderzoeksreactor die tot honderd keer minder nucleair afval zou produceren en tot duizend keer minder lang straling moet afgeven. De kostprijs van de experimentele reactor, die in 2023 operationeel moet zijn, wordt geraamd op 960 miljoen euro. De Belgische federale staat betaalt 40 procent. De overige 60 procent moet worden gefinancierd door internationale partners. Twee derde daarvan moet voor eind 2014 toegezegd zijn.
“Voor we het geld in handen hebben, ben je nooit zeker. Maar de kans is groot dat we het doorgevoerd krijgen”, zegt Hamid Aït Abderrahim, de geestelijke vader van Myrrha. “En zeggen dat twaalf jaar geleden, toen ik begon met dit project, iedereen dacht dat ik gek was. Je moet ook gek zijn om zoiets te durven”, lacht Abderrahim, de directeur van Myrrha en adjunct-directeur-generaal van het SCK.
Abderrahim wijst erop dat China, Zuid-Korea en Kazachstan al een beginselakkoord hebben getekend. “En we praten nu met Duitsland, dat erg geïnteresseerd is.” Ook Frankrijk, Italië en Spanje tonen interesse. “We moeten wel zien dat het allemaal compatibel is. Zal China bijvoorbeeld akkoord gaan dat ook de Koreanen in het consortium zitten?” zegt Abderrahim.
Myrrha is een van de vijftig grote infrastructuurprojecten die Europa prioritair wil behandelen om aan de top van het wetenschappelijk onderzoek te blijven. Het is ook het enige Belgische project op die lijst van het zogenaamde Esfri-fonds van de Europese Commissie. “We hadden tot voor kort in Europa geen strategie voor zulke onderzoeksinfrastructuren”, geeft Robert-Jan Smits toe. De Nederlander is directeur-generaal van het directoraat-generaal Onderzoek van de Europese Commissie, zeg maar de EU-topfunctionaris voor onderzoek. “We hebben geen keuze”, zegt Smits. “We moeten die dingen bouwen om oplossingen te vinden voor de grootschalige maatschappelijke problemen. Zeker voor energie zijn ze van essentieel belang.”
Smits schat de totale kostprijs voor de vijftig projecten van Esfri op minstens 20 à 25 miljard euro. “Het is duidelijk dat dit geld, zeker in deze tijden, niet meteen voorhanden is”, zegt Smits, die wil dat de EU-lidstaten het meeste bijdragen. “We vragen hun de krachten te bundelen. Er is veel te veel fragmentatie in Europa.”
“We gaan na of iedere euro goed besteed wordt en ten behoeve van het project is”, zegt Smits, die er eigenhandig over wil waken dat de kosten onder controle blijven. “U weet hoe Nederlanders met geld omgaan. Als het aan mij ligt, wordt het zeker niet verbrast.”
“We weten allemaal wat de kostenoverschrijdingen zijn bij dit soort grootschalige projecten. Kijk naar de metro in Amsterdam of het treinstation in Stuttgart. Het is van essentieel belang dat we dat goed in de gaten houden. We kunnen ons dat zeker in deze crisis niet permitteren”, zegt Smits, die tevreden is over de Belgische benadering van Esfri. “Wat ik bewonder, is dat België heel selectief is, en slechts aan een paar projecten wil meedoen. Zeker in deze tijden moet je selectief zijn.” “We gaan na of iedere euro goed besteed wordt en ten behoeve van het project is”
bert lauwers, fotografie michel wiegandt
