Moeten we nu allemáál saneren?

Nu Umicore wordt verplicht een dure bodemsanering te betalen, slaat de schrik om het lijf van vele ondernemers. Terecht?

“Wat er nu met Umicore gebeurt, hadden wij al lang verwacht,” zegt milieujurist Marc Van Passel, vennoot van het Antwerpse advocatenkantoor Van Passel, Servais en Vennoten. De materialengroep wordt door de overheid verplicht tot een dure schoonmaak van de bodem in de omgeving van haar fabriek in Olen. “Dat is een rechtstreeks gevolg van het bodemsaneringdecreet uit 1995, dat de objectieve aansprakelijkheid op het bedrijfsleven legt. Alleen als je kunt bewijzen dat je de verontreiniging niet hebt veroorzaakt en je niet op de hoogte was van de vervuiling bij het verwerven van de gronden, krijg je het statuut van onschuldige eigenaar.”

Vorige week beval Vlaams minister van Leefmilieu Vera Dua ( Agalev) het metaalverwerkingsbedrijf om op eigen kosten 675 vervuilde percelen tussen de Kleine Nete en de Bankloop te saneren. Deze terreinen liggen echter niet op het domein van Umicore. Historische vervuiling waar wij niets mee te maken hebben, zegt het bedrijf. Maar de minister zegt dat de onderneming niet kan aantonen dat zij niet verantwoordelijk is en de verontreiniging daarom zelf moet opruimen. Tegen deze beslissing gaat Umicore echter in beroep.

Van Passel: “Je mag de saneringsplicht uit het decreet niet verwarren met de aansprakelijkheid voor een verontreiniging. De saneringsplicht geldt voor vervuiling die is totstandgekomen op het eigen terrein. Om een bedrijf aansprakelijk te stellen voor verontreiniging buiten de eigen site, moet de overheid zelf de fout bewijzen. Maar dat is in de praktijk niet zo evident.” Ondertussen slaat de schrik om het hart van vele bedrijfsleiders. Is dit het begin van een golf schadeclaims door de overheid?

“Zo’n vaart zal het wel niet lopen,” zegt Van Passel. “Alleen bij de overdracht van onroerende goederen kunnen zich problemen voordoen. Als bij een historische verontreiniging de vervuiler niet meer opgespoord kan worden, moet de overheid de site in principe saneren. Maar dat proces kan tientallen jaren aanslepen. Ondertussen raak je de grond niet aan de straatstenen kwijt.” Dat leidt soms tot schrijnende toestanden voor kleine ondernemers, die zo hun appeltje voor de dorst verliezen. Van Passel had daarom tijdens de voorbereiding van het bodemsaneringdecreet voorgesteld dat de staat deze onroerende goederen tegen een gereduceerde vergoeding zou overnemen. Maar het parlement heeft deze speciale onteigeningsregel niet aanvaard.

Wel schrikt het bodemsaneringdecreet soms buitenlandse investeerders af. “Als we in de nieuwsberichten lezen dat de Japanse autoconstructeur Toyota afziet van zijn vestiging in Vlaanderen wegens de verontreiniging van het terrein, is dat niet juist,” zegt Van Passel. “Het kan Toyota niet schelen dat er onder de betonnen vloer van zijn magazijnen gif in de bodem zit. Toyota komt niet, omdat de groep vernomen heeft dat zij in Vlaanderen veel kans loopt de vervuiling zelf te moeten opruimen.”

E.P. [{ssquf}]