Moet u op dieet van uw verzekeraar?

Mercator Verzekeringen pakte onlangs uit met een korting voor gezonde mensen. Maar wat is gezond? Moeten snoepers binnenkort meer betalen voor een verzekering omdat ze ongezond leven? De verzekeraars wagen zich op glad ijs: dit komt gevaarlijk in de buurt van discriminatie.

Mercator Verzekeringen kwam enkele weken geleden op de proppen met een Belgische primeur. Wie gezond leeft, krijgt een goedkopere verzekeringspolis. De verzekeringsmaatschappij geeft mensen met een body mass index tussen negentien en 25 een korting op hun schuldsaldoverzekering (een soort overlijdensverzekering). Hebt u wat overgewicht en valt u boven 25, of hebt u misschien wat ondergewicht en komt u onder negentien? Dan gaat de verzekeraar na of er iets scheelt met uw gezondheid en of hij u niet beter een hogere verzekeringspremie aanrekent. “Ik geef toe, de afbakening tussen negentien en 25 is een algemeenheid, maar te dik of te mager kan ongezond zijn. Daarom moeten we het verder onderzoeken. Maar je moet die segmentatie relativeren. Verzekeringsgeneeskunde is niet altijd wetenschappelijk onderbouwd. Het voornaamste is dat Mercator Verzekeringen geen klanten weigert, alleen indien nodig zijn tarieven aanpast,” meldt Jan Maréchal, sales support manager van Mercator Verzekeringen.

De korting is er eigenlijk alleen voor mensen die actief aan gezondheidspreventie doen, zegt Maréchal. De vraag is: wat is actieve gezondheidspreventie? Kijkt de verzekeraar voortaan iedere dag mee in het bord van zijn klanten? “We kunnen de mensen moeilijk vragen wat ze iedere dag eten, want dat kunnen we niet controleren. Terwijl het eetgedrag wel zeer belangrijk is voor een goede gezondheid, net zoals bewegen trouwens. Om je cholesterolgehalte onder controle te houden bijvoorbeeld. Daarom gebruiken we de body mass index als maatstaf. De index is een spiegel van je gezondheid en is begrijpbaar voor iedereen,” vertelt Maréchal.

Internationale trend

De gezondheidskorting van Mercator Verzekeringen werd de voorbije weken kritisch onthaald. De vrees leeft dat de verzekeraars steeds meer persoonlijke gegevens zullen opeisen en dus ook steeds meer zullen neuzen in het dagelijkse leven van Jan en alleman. Om hun klanten vervolgens genadeloos in vakjes te stoppen. Daardoor komen de gevaarlijke jongeren tegenover de ervaren autobestuurders te staan, de vrouwen tegenover de mannen in de levensverzekering, en nu de gezonde klanten tegenover de rest. Gezonde klanten krijgen dan betere tarieven dan de mensen die het niet zo nauw nemen met een dagelijkse portie groenten en fruit, of die niet houden van sport. Overgewicht is trouwens niet altijd een gevolg van een te bourgondisch leven, maar kan ook gewoon in de genen zitten. Opsplitsen volgens gewicht is daarom op het randje van het ethisch aanvaardbare.

Behalve Mercator sprong eerder al Federale Verzekeringen op de gezondheidstrein. De verzekeringsmaatschappij raadt klanten die een levensverzekering hebben, een jaarlijks medisch onderzoek aan. De verzekeraar draagt dan bij aan de kosten. Zoiets bestaat ook in Nederland, bij de verzekeraars Ohra en Delta Lloyd. Een jaarlijkse check-up moet helpen bij het tijdig opsporen van ziekten zoals kanker, diabetes en hart- en vaatziekten.

In het buitenland bestaat segmenteren volgens gezondheidscriteria al langer in de verzekeringssector. De trend lijkt over te waaien naar ons land. “In België kijkt iedereen altijd een beetje naar elkaar in de verzekeringssector. Ik sluit dan ook niet uit dat andere verzekeraars volgen en ook hun klanten zullen opdelen volgens hun gewicht. Net zoals het vandaag al gebruikelijk is om duurdere tarieven te vragen aan rokers dan aan niet-rokers,” stelt Maréchal.

De opkomende trend is geen verrassing voor Wauthier Robyns, de woordvoerder van Assuralia, de Belgische beroepsvereniging van verzekeraars. “Onze nationale grenzen vervagen. Wat in het buitenland al kan, komt ook naar België,” zegt hij. Al meent Robyns dat de Mercatorkorting veel weg heeft van een commerciële stunt. “De verzekeringssector is in een fase beland waar weer veel mogelijk is. De verzekeraars zijn bevrijd na enkele moeilijke jaren. In 2001 stond na de beurscrisis bij sommige maatschappijen het water aan de lippen. 2002 tot 2005 waren jaren van herstel en de verzekeraars moesten letten op hun kosten. Nu is er weer ruimte voor creatieve marketinginitiatieven, waarmee ze zich kunnen onderscheiden van de concurrentie.”

Robyns vindt dat de verzekeraars moeten opletten wanneer ze mensen onderscheiden op basis van gezondheidscriteria. “Je kan te ver gaan in je poging uniek te zijn. Zwaarlijvigen uitsluiten voor een korting roept de vraag op of je maatschappelijk verantwoord bezig bent. Gezondheidscriteria kunnen interessant zijn voor verzekeraars, maar misschien is het beter naar andere creatieve criteria te zoeken. Die zijn ethisch minder belastend,” stelt Robyns.

Wat zegt de rechter ervan?

De verzekeraars moeten inderdaad oppassen dat ze de wet op de privacy of de antidiscriminatiewet niet schenden. Die laatste werd in 2003 in het leven geroepen en stelt dat verzekeraars alleen klanten mogen opdelen volgens ‘redelijke, rechtmatige en relevante’ criteria. Een definitie die ruimte laat voor interpretatie, waardoor de verzekeraars op hun hoede zijn. Om rechtzaken over discriminerend gedrag te vermijden, proberen ze niemand van meet af aan uit te sluiten. “De antidiscriminatiewet is een kaderwetgeving. De wet heeft het segmenteren van klanten zeker niet bevroren, maar er is nog heel wat rechtsonzekerheid. Voelt iemand zich gediscrimineerd, dan is het aan de verzekeraar om dat te weerleggen. En de vraag hierbij is altijd: wat zal de rechter ervan vinden?” aldus Robyns. Toch zijn er volgens hem tot op vandaag weinig rechtzaken opgedoken over discriminatie in de verzekeringssector. “Er zijn meer studiedagen over verzekeringen en discriminatie, dan vonnissen,” grapt hij.

Oorspronkelijk bevatte de antidiscriminatiewet een lijst van criteria die in aanmerking kwamen om een onderscheid tussen klanten te rechtvaardigen. De criteria waren onder meer leeftijd, geslacht, de huidige en toekomstige gezondheidstoestand, een handicap of nog een fysieke eigenschap. Maar het Arbitragehof vond de aangegeven criteria zelf discriminerend en besliste ze te schrappen.

De ombudsman van de verzekeringen krijgt naar eigen zeggen geregeld klachten binnen over verzekeraars die klanten weigeren om gezondheidsredenen. Hoeveel juist, kan hij niet vrijgeven. De ombudsman geeft toe dat hij dan niet echt een voet heeft om op te staan, omdat het een adviserende arts is die een klant afschrijft.

Toch zijn er grenzen. Futuristische onheilsvoorspellingen waarbij je voor het afsluiten van een verzekeringspolis eerst je volledige genetische code zou moeten afgeven aan een grote centrale computer, zijn uit den boze. Het is de verzekeraars wettelijk verboden genetische informatie te gebruiken om een premie te bepalen. “De verzekeraars vragen daarom bijvoorbeeld niet meer hoe en in welke omstandigheden je ouders en grootouders zijn overleden, terwijl ze dat vroeger wel deden. Dat is nu taboe, althans in België. In sommige landen wordt wel nog genetische informatie opgevraagd wanneer je een levensverzekering voor een groot bedrag wil afsluiten,” vertelt Robyns.

De juiste boter

De Belgische verzekeraars staan terughoudend tegenover een samenwerking met fabrikanten van bijvoorbeeld cholesterolverlagende producten. Patrick Debaets, productmanager risk van Axa Belgium, vindt het geen goed idee om Becel Proactiv terug te betalen omdat het de cholesterol helpt verlagen. Axa is de grootste schadeverzekeraar in ons land. “Een segmentatie moet zin hebben voor de klant en voor de verzekeringsmaatschappij,” zegt hij. “De toegevoegde waarde voor de verzekeraar kan je vanzelfsprekend meten naar de rentabiliteit. Maar om een verzekering winstgevend te maken, heb je voldoende klanten nodig. Dat is met de Becelverbruikers niet echt het geval. Bovendien zijn betrouwbare statistieken belangrijk. We weten dat vrouwen langer leven dan mannen, en niet-rokers langer dan rokers. Dat is overal bevestigd. Maar Becel eten?” vraagt Debaets zich af.

De Axaman is ook een tegenstander van extra segmentatie omdat de papierberg voor de klant dan nog groter wordt. “Je kan je klanten niet alleen opdelen volgens gewicht. Je moet dan ook vragen naar hun alcoholgebruik, hun sportieve activiteiten enzovoort. Verzekeraars neigen er op deze manier naar om steeds meer gegevens op te vragen van hun klanten. Dat juich ik niet toe. De formaliteiten voor een levensverzekering of een schuldsaldoverzekering zijn al zwaar genoeg,” meent Debaets. Hij betwijfelt overigens of de Mercatorkorting voldoende doorweegt tegenover de administratieve rompslomp. “De prijzen van Axa en Mercator voor een schuldsaldoverzekering verschillen weinig, zelfs met de korting nu van Mercator,” aldus Debaets.

De verzekeraars hebben hun aanpak van ‘gezond leven’ deels afgekeken van de ziekenfondsen. Verschillende ziekenfondsen betalen bijvoorbeeld het lidmaatschap van een sportvereniging terug. Partena kwam onlangs nog in de kijker met een beweegmobiel, die fitheidstests afneemt bij bedrijven.

De vraag is waar de drang naar segmentering van de verzekeraars zal eindigen. Ongezond leven is volgens een recht waar verzekeraars, ziekenfondsen en zelfs de overheid niets over te zeggen hebben. “Dat verzekeraars een onderscheid maken tussen rokers en niet-rokers, daar kan ik inkomen. Roken of niet roken is immers een keuze. Maar niet alle mensen hebben hun body mass index onder controle, bijvoorbeeld vanwege een ziekte. In die zin gebruikt Mercator een discriminerende voorwaarde,” verklaarde Ivo Mechels, de woordvoerder van Test-Aankoop, enkele weken geleden.

De verbruikersorganisatie is niet mild voor discriminatie in de verzekeringssector. Test-Aankoop spande twee jaar geleden een rechtzaak aan tegen ziekteverzekeraar DKV, omdat die de premies voor zijn polissen duurder maakte voor ouderen dan voor jongeren. De Brusselse rechtbank van koophandel gaf Test-Aankoop gelijk. DKV maakte zich schuldig aan discriminatie, want het wist op voorhand dat het risico om ziek te worden steeg naarmate zijn klanten ouder worden. De verzekeringsmaatschappij had daar vanaf het begin rekening mee moeten houden, zo oordeelde de rechter. Mechels noemde de rechtuitspraak toen “een grote juridische en historische overwinning tegen discriminatie”.

Saar Sinnaeve