“Mode gaat over seks”

Slechts weinig modeontwerpers excelleerden zo in het schoppen van mediagenieke relletjes als de Britse punkkoningin Vivienne Westwood. In het Victoria & Albert Museum in Londen loopt momenteel een retrospectieve tentoonstelling van deze kleurrijke ontwerpster.

“Mode gaat over seks.” De lijfspreuk van VivienneWestwood laat weinig aan de verbeelding over, maar de Britse modekoningin liet zich in haar carrière vooral met provocerende modecreaties en dito daden opmerken. Toen ze in december 1992 als Officer of the British Empire in Buckingham Palace ontvangen werd, liet ze de hele wereld met een subtiele pirouette en een ‘toevallig’ opwaaiende jurk zien dat ze geen slipje droeg. Een stevige kluif voor de sensatiebeluste Britse tabloids, maar een grote verrassing was dat uitgekiende schandaaltje niet.

De naam Vivienne Westwood stond al langer synoniem voor een rebelse punkattitude. “De enige reden waarom ik met mode bezig ben, is dat ik een eind wil maken aan conformisme. Niets interesseert me tenzij dat element er in zit,” vat Westwood zelf haar houding samen.

Tot 1965 leidde ze nochtans een eerder saai bestaan als moeder, onderwijzeres en echtgenoot van DerekWestwood. In haar vrije tijd was ze juwelenontwerpster. Dat veranderde helemaal toen ze de kunstenaar en gehaaide provocateur MalcolmMcLaren leerde kennen, de man die ervoor zorgde dat ze haar man verliet en dat ze een bohémienbestaan zou leiden in Londen. McLaren werd later de manager van de roemruchte punkband TheSexPistols, maar kwam begin jaren zeventig op het idee om een winkel met rock-‘n-rollkleding te beginnen.

Omdat kleding uit de jaren vijftig echter moeilijk te vinden was, kroop Westwood zelf achter de naaimachine. Ze maakt eigentijdse, provocerende kleding die in de smaak viel bij de Londense rebelliezuchtige jeugd. De kleding werd aan de man gebracht in een hippe winkel die onder andere World’sEnd en daarna kortweg Sex gedoopt werd.

Op aanwijzing van McLaren combineerde Westwood gescheurde kleding, veiligheidsspelden en fietskettingen met bondage- en SM-elementen. Op de diverse T-shirts zijn slogans tegen het gezag, het consumentisme en de keurige burger te lezen. Het eerste deel van de tentoonstelling in het Victoria & Albert Museum besteedt aandacht aan deze woelige periode, met sfeerbeelden en een onontkoombare flard punkmuziek.

Overdadig, punk en Brits

Het tweede deel van de retrospectieve focust op de voorbije twintig jaar, waarin ze haar reputatie als rebelse, maar ook gerespecteerde modeontwerpster vestigde. Wanneer de punkrage begin jaren tachtig in Engeland definitief is uitgeraasd, begint Westwood zichzelf als een echte modeontwerpster te beschouwen. Ze breekt met McLaren, maar werkt wel nog tot in 1984 met hem samen.

Ze ontwikkelt in die tijd stilaan een collectie die het onberekenbare van de punk combineert met de pronkzucht van kostuums uit voorbije eeuwen. Ze verdiept zich uitgebreid in door haar collega’s allang vergeten patronen en technieken en haar aanvankelijke rebellie maakt plaats voor doordachte stijl en parodie. Ze maakt zichzelf berucht met haar subversieve adaptaties van historische kledingstukken als het korset, crinoline en queue de Paris.

Westwood laat zich ook kennen als een typisch Britse ontwerpster. Ze introduceert Harristweed en ze laat zelfs een eigen tartan ontwerpen en erkennen door het Schotse instituut Lochcarron, dat al eeuwenlang de ruiten inventariseert. Haar eigen clanruit, McAndreas, is voor het eerst te zien in haar collectie Anglomania (winter 1993/94), en is genoemd naar haar nieuwe echtgenoot AndreasKronthaler.

In 1994 introduceert ze haar eigen NewLook, een uiterst vrouwelijk silhouet dat knipoogt naar Dior, maar dat bij haar wordt aangedikt met een ‘faux cul’. Haar eerste mannenlijn, Man, komt er in 1996. Ze steekt haar mannen in twinsets en parelcolliers. Het zakelijke krijtstreeppak is bij Westwood ver te zoeken. Ze tekent kostuums voor het RoyalBallet, voor de ThreepennyOpera in Wenen en voor Hamlet. Ze ontwerpt twee horloges voor Swatch: Putti (een engeltje) en Orb (een wereldbol, die later ook haar parfumfles zal sieren). Westwood verlegt haar grenzen wel meer buiten de mode: in 2003 komt ze voor de dag met een theeservies.

Haar eigengereide aanpak als ontwerpster is qua uitgangspunt altijd zeer praktisch aangewakkerd door autodidactische nieuwsgierigheid over hoe alles werkt. Maar ook rebellie blijft in alles wat ze doet eigen aan Westwood, hoe stijlvol en doordacht haar ontwerpen ook zijn. Terwijl in de jaren negentig – de meest bedrijvige periode van Westwood – minimalisme overheerste op modeshows, bleef ze tegendraads uitpakken met uitbundige, overdadige ontwerpen.

Maar de Britse had toen ook al haar reputatie als eigenzinnige modekoningin gevestigd: samen met Chanel en YvesSt– Laurent werd ze verkozen tot één van de vijf topdesigners van de eeuw. Haar invloed op andere ontwerpers, zoals Gaultier en Galliano, is niet te onderschatten en is soms heel duidelijk terug te vinden. De beruchte puntbeha waarmee Gaultier popster Madonna aankleedde, was jaren daarvoor al te zien bij de modellen van Westwood.

Voorkeur voor vrouwen

De Britse ontwerpster is bovenal een figuur vol tegenstellingen. Voor iemand die zich in de jaren zeventig verdiepte in de rauwe Londense straatcultuur, kan het vreemd lijken, maar Westwood is gek op musea en citeert graag schrijvers en filosofen. “Ik zou liever een literair salon hebben, maar mode is nu eenmaal hetgeen ik kan,” zei ze eens.

Ook een tikkeltje vreemd voor een geboren rebel als Westwood is dat ze een overtuigde fan is van het Britse koningshuis. In de retrospectieve zijn enkele mooie baljurken van Westwood te zien – verrassend voor iemand die haar carrière begon met felle T-shirts met aanstootgevende slogans – net als haar sexy vrouwenkleding.

Sinds ze getrouwd is met de jongere ontwerper Andreas Kronthaler, ontwerpt Westwood ook voor mannen, maar haar voorkeur blijft uitgaan naar sexy kleding voor vrouwen. Westwood: “Vrouwen zijn de verleidelijkste wezens op deze planeet. Ze hebben twee benen. Ze hebben een kont. Hun handen en hun verstand zijn vrij.”

Dominique Soenens

“Vrouwen zijn de verleidelijkste wezens op deze planeet. Ze hebben twee benen. Ze hebben een kont. Hun handen en hun verstand zijn vrij.”