Met zachte hand

Prestigieuze sites, geklasseerde gebouwen, de hedendaagse kantoorruimten vindt men soms op originele plekken. Van de Veeartsenijschool van Kuregem tot en met het Flageyplein en het Château de la Solitude: een bezoekje aan het hart van het Brussels patrimonium.

Leve het kantoor dat van de platgetreden paden afwijkt en ontsnapt aan het gebruikelijke cliché van de klassieke gebouwen. Een originele gok die promotoren, bedrijven en de overheid aangaan. Een interessant initiatief dat in de vergetelheid geraakte, prestigieuze gebouwen opnieuw tot leven wekt. Een overzicht.

Een levensproject

Door de vroegere site van de Veeartsenijschool van Kuregem te renoveren, gaat Artim, een ontwikkelingsbedrijf dat voor de gelegenheid werd opgericht, een mooie weddenschap met de toekomst aan. Niet alleen door te gokken op een buurt in wording, maar ook door de gekozen optie. De site bevindt zich namelijk in de gemeente Anderlecht, een zone die de reputatie heeft moeilijk te zijn, maar waar betere tijden in het vooruitzicht liggen. Op een steenworp van het Centraal Station sluit deze zone immers aan op een groot herontwikkelingsgebied. Naast de onmiddellijke omgeving van het station, die de komende drie jaar een totale gedaantewisseling zal ondergaan, zijn er diverse projecten in uitvoering. Philips heeft een stedenbouwkundige vergunning aangevraagd voor de complete renovatie van zijn oude gebouwen aan de Tweestationsstraat, de GOMB ( Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij Brussel) heeft de renovatie van een huizenblok op het programma staan en Home Shopping Europe heeft zich onlangs net naast de Veeartsenijschool gevestigd. “Het idee is om op termijn een promenade te maken die al deze projecten met elkaar verbindt,” aldus Jean-Marie Ghislain, bestuurder van Artim. “Stedenbouwkundigen tekenden voor het ontwerp, dat de verschillende zones in een globale aanpak zal integreren.”

De Veeartsenijschool, een oude universiteitssite, stond al sinds 1990 leeg. Op de circa 3,5 hectare bevindt zich een twintigtal gebouwen, waarvan het leeuwendeel een sterk architecturaal karakter vertoont. Diverse delen zijn trouwens geklasseerd. Het geheel, dat beslist doet denken aan de klassieke Engelse campussen, werd ingewijd tijdens de Wereldtentoonstelling van 1910. “Het doel is het eigen karakter van de gebouwen te bewaren en deze tegelijkertijd een nieuwe functionaliteit te verlenen,” vervolgt Ghislain. “Dit renovatieprogramma maakte het voorwerp uit van een architectuurconcours dat door Rudy Ricciotti werd gewonnen. De aanpak die wij volgen, is heel apart. Want wij hebben van meet af aan alle betrokken spelers willen integreren.”

Het resultaat is tastbaar: een vlot afgehandeld kwaliteitsproject, dat door de buurtbewoners wordt gewaardeerd en er precies zo uitziet als de toekomstige bewoners het wilden. Met één enkel credo voor ogen: de vermenging van de verschillende functies van het gebouw vormt, volgens Ghislain, de enige garantie voor de bescherming van het patrimonium, de integratie in de omgeving en de moderniteit.

Meerdere gebouwen zullen tot eersteklaskantoren worden omgevormd, in totaal zo’n 12.498 vierkante meter. De Grote Kliniek, die zich in het midden bevindt, is bestemd voor kantoren, maar zal ook een servicecenter huisvesten. Buiten buurtwinkels (7482 vierkante meter) komen er ook woningen, waarvan sommige op basis van revolutionaire principes ontworpen zijn.

Omdat men de site wil respecteren, zullen de parkings ondergronds worden aangelegd. Het park, dat toegankelijk is voor publiek, zal worden heraangeplant en het waterplan (2500 vierkante meter) opnieuw aangelegd. Een kwalitatief leefmilieu staat immers garant voor hoge levenskwaliteit: de renovatie bevordert duurzame ontwikkeling (waterzuiveringsstation, afvalwaterzuivering, plantaardige gevels) en energiebesparing. Daarnaast worden er ook culturele activiteiten gepland.

Dit project wordt aangevuld met de renovatie van de aangrenzende zones, waaronder diverse kantoorgebouwen (met name de projecten Metallic en Kuborn), in totaal zo’n 20.000 vierkante meter. Zij zullen aan de achterkant van de site komen te liggen. Het eerste deel van het project wordt in 2003 opgeleverd.

Als muziek in de oren

Er is al heel wat gebeurd met het NIR-gebouw ( Nationaal Instituut voor Radio-Omroep) sinds het in 1935 werd opgetrokken. Het kwam er na een architectenconcours en werd ontworpen door de Belgische architect Joseph Diongre, die voor de realisatie van een hedendaags gebouw koos. Hij beoogde dus niet alleen een fraaie architectuur, maar speelde ook in op de strengste eisen op het vlak van akoestiek en technieken. Ruim dertig jaar bleef “het vroegere BRT-gebouw aan het Flageyplein” dan ook de audiovisuele pool bij uitstek. Jammer genoeg zorgden de wisselvalligheden van de geschiedenis ervoor dat het beroemde schip geleidelijk aan strandde, en in 1997 lag het er verlaten bij.

In de overtuiging dat de geschiedenis daar niet mag ophouden, komt een consortium bestaande uit dertig bedrijven met een financiële participatie op de proppen: de nv Omroepgebouw Flagey. Haar doel? Een bestemming geven aan het gebouw en daarbij zijn aanvankelijke culturele roeping eerbiedigen. De renovatie is in handen van het tijdelijke architectenpartnership Samyn, Van Ranst-Wachtelaer. Het doel is het geheel te moderniseren en om te turnen in een efficiënt instrument voor de 21ste eeuw.

Een geslaagd plan. Heel binnenkort zal Flagey het daglicht aanschouwen, een programma dat volledig aan cultuur is gewijd. Een uiterst gemengd project, daar het zowel culturele activiteiten, audiovisuele activiteiten, kantoren (8500 vierkante meter) en winkels (1500 vierkante meter) zal omvatten. Het hart van het project schuilt in de restauratie en exploitatie van Akoestische toren 1, en Studio 4 in het bijzonder, die de eerste zaal van dit type met een capaciteit van 1000 mensen in Brussel zal worden. De Studio’s 1, 2 en 3 worden eveneens gerenoveerd en opengesteld voor het publiek. Akoestische toren 2 herbergt een aantal niet geklasseerde studio’s, die het neusje van de zalm voor beeld- en geluidsprofessionals moeten worden. Zij zullen worden verhuurd aan bedrijven en instellingen die actief zijn in de audiovisuele sector.

Rondom het hele gebouw worden de kantoorruimten, over zes verdiepingen, volledig gemoderniseerd om een efficiënt werkkader te bieden. Zij zullen worden verhuurd aan privé-bedrijven en openbare instellingen met een culturele inslag. De bedoeling is synergieën te creëren met de studio’s en de culturele activiteiten. Het project omvat ook een uitbreiding van het bestaande kantooroppervlak via een nieuwe, in het gebouw geïntegreerde entiteit. Momenteel zijn al twee bedrijven voor het project gezwicht. Publicis en TV Brussel zullen zich er binnenkort installeren.

Véronique Pirson [{ssquf}]

De vermenging van de verschillende functies van het gebouw vormt de enige garantie voor de bescherming van het patrimonium.