Een onderzoek onder studenten in de VS en Canada wijst aan: MBA-studenten zijn de grootste fraudeurs. Waarom zij?
MBA-opleidingen liggen sinds mensenheugenis onder vuur. De opleidingen zouden te populair, te weinig wetenschappelijk zijn. De opleidingen zouden ook veel te academisch zijn, veel te weinig praktijkgericht. En MBA-opleidingen zouden de studenten arrogant maken. Ze zouden zich enkel willen bezighouden met de grote strategische vragen en niet met de dagelijkse problemen. De opleidingen zouden te elitair zijn. Ze zouden eenzijdig kwantitatief-analytisch zijn. Ze zouden leiderschap herleiden tot bootje varen of vragenlijsten invullen. En ze zouden veel te lang duren: twee jaar! Ze zouden overigens ook veel te kort zijn. Hoe kan je nu in amper één jaar ‘manager’ worden?
En nu is er nog een kritiek bijgekomen. MBA-studenten deugen niet. Dat is natuurlijk geen vrijblijvende redenering, stelt The Academy of Management. In haar publicatie Learning & Education brengt de academie verslag uit van een eenvoudig onderzoek. Zo’n 5000 studenten kregen vragen over hun ethisch gedrag. Al ooit eens een paper van het internet geplukt? Spiekbriefjes gebruikt? Geen grote misdaden, geen doodzondes, maar wel voorbeelden van gesjoemel. En welke studenten telden de meeste bedriegers in hun rangen? Juist, de MBA-studenten. Ze steken met kop en schouders boven andere studenten uit als het erop aankomt te sjoemelen, vals te spelen en de waarheid naar de hand te zetten. Vooraleer mijn studenten me bestoken met boze mails: het onderzoek beperkte zich tot de VS en Canada.
Omerta. De onderzoekers bestudeerden de belangrijkste oorzaak van dat stoute gedrag. Factor nummer één bleek het gedrag van de medestudenten. Ze doen het allemaal. Iedereen bouwt villa’s met geld van de overheid, waarom zou ik me vragen stellen? Factor nummer één waarom iemand stout is: de slechte vrienden. Bij mensen zoals u en ik zijn dat slechte collega’s, slechte studievrienden. Als u van koninklijke bloede bent, zijn dat slechte adviseurs die voor u enkele tienduizenden euro bijeenscharrelen en die u ten volle vertrouwt.
Factor nummer twee is ermee verwant: men zal me toch niet verklikken. De omerta, de zwijgplicht. Op school, in het wielerpeloton, bij criminele motorbendes, in de hoogste kringen van… (vul zelf maar in). De facto is dat hetzelfde als de eerste factor. Ja, ik ben een crimineeltje, maar dan wel heel klein, want al de anderen doen het ook.
Op de derde plaats kwam de duidelijkheid van de ethische richtlijnen van de scholen. Middelbare scholieren vinden het normaal dat je een leuk werkje maakt met knippen en plakken van internet. Je moet geen bron vermelden, iedereen weet dat je het van het net hebt gehaald. Hoe kan je nu zelf zo’n prachtige foto’s of tekeningen hebben gemaakt? De scholen treden niet op. Aan de universiteit of hogeschool mag je plots voor je papers geen dingen gebruiken zonder bronvermelding. Dat heet daar plagiaat. Als de universiteit of hogeschool niet duidelijk is over wat kan en niet kan, wordt er in de grijze zone veel gesjoemeld.
Double-digit growth. MBA’ers scoren dus erg laag voor het vak Ethiek. Indien ik advocaat was en mijn cliënt verdedigde, zou ik fijntjes opmerken dat MBA-studenten misschien te eerlijk zijn, dat de andere studenten het ook doen, maar liegen over hun gedrag. De onderzoekers zijn echter een andere mening toegedaan. Indien mensen te snel en te gemakkelijk succes willen, worden ze onethisch. Zo eenvoudig is dat. Wil je een onethisch bedrijf? Eis dan gewoon double-digit growth jaar in, jaar uit. Geef reuzenbonussen als de olievoorraden ‘kloppen’. Geef megaprijzenpotten als je wereldkampioen snooker wordt. Je krijgt twee fenomenen: je trekt plots mensen aan die niet meer door de bedrijfsactiviteiten geboeid zijn, olie-exploratie fascinerend vinden of graag snooker spelen. Neen, je trekt spelers aan die komen voor het grote gewin. En zodra die spelers in je bedrijf actief zijn, zullen ze wel de wegen vinden die nodig zijn om hun doel te bereiken.
De studie hoeft ons niet te verbazen. De bekende Harvardprof John Kotter volgde gedurende twintig jaar enkele tientallen Harvard MBA’ers. Wie schopte het binnen die elitegroep het verst? Niet de slimsten, wel de verblindend ambitieuzen, de zeer competitieven. Wie in 1974 als student bereid was ‘over lijken te gaan’, bleek het meest succesvol in 1994. Kotter vermeed uiteraard in alle talen te schrijven ‘over lijken gaan’, maar de beschrijving van wat dan wel ‘zeer competitief’ zou kunnen zijn, en de aard van de sectoren waarin deze financieel zeer succesvolle MBA’ers actief zijn, doet sterk vermoeden dat een ongezonde prestatiedrang en niet al te enge morele standaarden flink helpen om ‘het onderste uit de financiële kan te halen’.
Op zich is dat niet erg, maar het wijst er wel op dat ‘het systeem’ nog veel duidelijker moet zijn. Ethiek is geen marginaal keuzevakje, geen bijkomend probleempje om in orde te zijn met de bureaucratie. Het is een georganiseerd ‘gemanagede’ aanpak om ons samen te beschermen tegen o zo voorspelbare menselijke zwakte. Of het nu wielrenners, prinsen, hoogleraren of MBA-studenten zijn. Het maakt echt geen verschil uit.
De auteur is hoofddocent aan de Universiteit Gent en partner van de Vlerick Leuven Gent Management School.
Reacties: marc.buelens@tr7ends.be
Marc Buelens
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier