Manna van een reddende engel

Vijf jaar geleden kreeg Leo Billion het etiket van eerste Vlaamse business angel opgeplakt. Met zijn miljoenen wou hij een “mierennest” van jonge bedrijven creëren. Hij deed dit met vallen en opstaan: Sismo, AVEC Interactive Services, Solel Consumer en Visitronics gingen overkop. Dankzij twee succesvolle exits ziet de man er vandaag echter een stuk meer ontspannen uit dan een jaar geleden. Portret van een eigenzinnig investeerder.

De start van Elbicon, dat hij zou uitbouwen tot een wereldleider in visuele inspectie voor bulkgoederen, spreekt ook boekdelen over de mens achter de investeringsengel Billion.

Bij Electronics of America ( ECA) klom hij in acht jaar op tot manager van de grootste divisie, verbrandingscontrole (beveiliging van branders, ketels en dies meer), tot hij tijdens een vakantie in het Spaanse Salou een “first out”-alarm ontwierp, dat veel goedkoper zou zijn dan wat op de markt bestond. “Een hobbyproject,” zegt Billion, “had niets met mijn werk te maken.” Maar zijn contract met ECA stipuleerde dat alle uitvindingen, tot zelfs een jaar na zijn vertrek, aan het bedrijf toebehoorden. Leo Billion wou minstens een symbolische binding met het patent. “Ik had geen ruzie met die mensen. Het was een kwestie van principes,” zegt Billion. ECA ontsloeg hem op staande voet. Professor Roger Blanpain van de KU Leuven nam de zaak ter harte en ECA verloor het geding. Maar ondertussen zat de uitvinding, waarvoor Billion met de nodige kosten patenten in een groot aantal landen had neergelegd, jaren geblokkeerd.

Zijn kersverse bedrijf Elbicon _ dat welgeteld één systeem had verkocht, aan een elektriciteitscentrale van Ebes _ bleef in de startblokken plakken. Om toch vooruit te komen, verwierf Billion enkele vertegenwoordigingen van Amerikaanse producenten van beveiligingsmateriaal. Een nevenproduct was een ultrasoon systeem om knaagdieren uit computerzalen te verdrijven. Marie Thumas dacht met ultrasone golven de muizen uit de oogstmachines te houden. Leo Billion wist dat de apparatuur daarvoor totaal ongeschikt was, maar leende ze uit voor een proef. En op die manier raakte hij aan de praat over hun echte probleem: hoe de knagers uit hun groenteblikken te bannen. Dat lanceerde Elbicon in visuele inspectie van sorteerlijnen.

Hoeft het te verwonderen dat Leo Billion nu zegt: “Het belangrijkste is niet van te weten wat je gaat doen of van geld te hebben, maar van eraan te beginnen en niet meer op te geven.” De sympathie voor de knokkende kleine ondernemer die hij zelf ook is geweest, zit er diep in. En de wereld was aan de durvers. Leefden we niet in de internettijd? Vijf miljard frank in vijf jaar, dat moest mogelijk zijn, verklaarde hij vijf jaar geleden aan Trends (zie nummer van 24 oktober 1996). “In het begin dacht ik dat je zo snel mogelijk moet investeren omdat je middelen anders niets opbrengen,” zegt hij. Via zijn Software Holding & Finance ( SHF) nam hij maar liefst twaalf participaties in negen maanden tijd. Hoe is het verder gegaan?

Een eerste en naderhand de succesvolste groep participaties lag in de elektronica, Billions specialiteit. Hij stapte in drie spin-offs van het Leuvense onderzoekslab Imec: Sirius Communications, Target Compiler Technologies en CoWare. Alledrie ontwikkelden ze methodes om goedkoper en sneller chips te ontwerpen. Maar Billion wou breder gaan. Met Bernard Demarsin begon hij in 1996 Visitronics. Het bedrijf gooide zich op alles wat maar hot zou kúnnen worden, van consultancy tot webdesign. De internetcrash deed hen de das om. Ook met een samenwerking met Philippe Chevalier van Chevalier Photonics liepen de zaken niet zoals verhoopt. Billion raakte in de tang tussen zijn sympathie voor de ingenieur en het zakelijke succes van het bedrijf. De omzet lag uiteindelijk tien keer lager dan gepland, in 2000 stond de verliesteller op 146 miljoen frank. Er volgde een crisismanager, het vertrek van Chevalier, nieuwe investeerders en een wat wrange nasmaak _ ook al behoudt Billion een aandeel van 40%.

Ook in andere zaken werd Billion door persoonlijke emoties onvoorzichtig. Bij Sismo raakte hij gecharmeerd door André De Schutter, een propagandist voor een “revolutionair” bouwprocédé, en via hem door… Maurits De Prins van de videoketen Superclub. Sismo werd een verhaal van Arabische prinsen en obscure operaties in Monaco. Er ging 5,58 miljoen euro (225 miljoen frank) van Billions kapitaal in rook op.

In 1997 wist dan weer Frans “Herwig” Jansen zijn vertrouwen te winnen. Bestrijding van malaria, zo heette het project. Billion investeerde 372.000 euro (15 miljoen frank). Of dit product ooit een financieel succes wordt, blijft een open vraag.

Bittere les voor een investeringsengel

“Billion wilde altijd als individuele investeerder meespelen,” herinnert zich Gerard Van Acker, voormalig directeur-generaal van de Gimv. Maar samenwerking was al evenmin een bescherming tegen mislukkingen. AVEC Interactive Services (AIS) _ een leverancier van interactieve tv-systemen voor hotels waarin Billions SHF met de Gimv samenwerkte _ ging in juni 1999 failliet. Een van de redenen was dat marktleider Thorn de tv’s gratis weggaf aan de hoteliers, in ruil voor de opbrengsten van de betaaltelevisie. AIS had niet het kapitaal om zo’n strategie te volgen. Een verwant bedrijf waarin SHF participeerde, TBL Management, een installateur van satellietantennes en subcontractor van gespecialiseerd personeel, incasseerde daarmee een klap van 868.000 euro (35 miljoen frank).

Solel Consumer Electronics, een bouwer van zonnepanelen waarin SHF “voor enkele miljoenen frank” (dixit Billion) een partnership aanging met de Vlaamse Milieu Holding, kelderde in juli 2000. Bij Avenger, de Mechelse ontwikkelaar van een evenementencontrolesysteem, vervoegde SHF de Gimv in het kapitaal, net als Creafund en Capricorn Venture Partners, maar het bedrijf dook in april onder in concordaat na een mislukte poging om in de Verenigde Staten door te breken. Het bedrijf wacht nu op de goedkeuring van het herstelplan door de schuldeisers.

Een bittere les voor Billion was dat, zelfs al begin je met 600 miljoen, je als bedrijfsengel geld achter de hand moet houden. “We hebben uit ervaring geleerd dat je geen te grote bedragen in één bedrijf mag steken en dat je voor zeer specifieke technische of goeroe-achtige toestanden met verschillende partijen moet zijn,” zegt hij. En hij waarschuwt would-be business angels: “Je ziet gemakkelijk over het hoofd dat je vervolginvesteringen moet kunnen doen, en dus voldoende liquide middelen moet houden. Het duurt vijf à zeven jaar voor je exits creëert. Als je in die tijd geen middelen hebt voor vervolginvesteringen, dan verwatert je belang en gaan andere financiers met jouw resultaten lopen.”

SHF moest na het Sismo-debacle trouwens zelfs aandelen CoWare en Eonics verkopen om weer wat liquide te worden. En omdat SHF krap bij kas zat, kon het ook niet volgen bij de kapitaalverhoging van maart 2001 bij Eonics, toen enkele grote financiële aandeelhouders ( BBL en KBC) daar het kapitaal fors optrokken om de onderhandelingen over een verkoop van de softwareafdeling broodnodige ruimte te geven.

“Drie mislukkingen, drie op de streep, drie goede en één uitstekende, dat is wat de meesten vooruitschuiven als een typische score voor wie in starters investeert,” zegt Marc Mommaerts, die sinds 1 september officieel gedelegeerd bestuurder is geworden van SHF.

De faillissementen zijn bekend: Sismo, AVEC Interactive Services, Solel Consumer, Visitronics. Het zijn de twee exits die maken dat Leo Billion er vandaag veel meer ontspannen voorkomt dan een jaar geleden. Die ene uitstekende investering is Sirius Communications, dat eerder dit jaar jaar aan Agilent Technologies is verkocht. Dat bracht voor Software Holding & Finance ongeveer 11,5 miljoen euro (466 miljoen frank) op (de waarde van 365.853 aandelen van Agilent Technologies op 24 juli 2001). De trade sale van de softwareafdeling van Eonic Systems aan Wind River Systems bracht in totaal 15 miljoen dollar (voor belastingen) op, maar SHF beurt hier bruto minder dan een vijfde van.

Sirius toont ook aan dat de aanpak van Leo Billion in een omgeving van degelijke ondernemers zeer goed functioneert. “Al die jaren heeft hij een onvoorwaardelijk vertrouwen in het management getoond. En al die tijd heeft hij de partijen rond de tafel weten op te lijnen ( nvdr – SHF, Sait, ARM, Imec, het management). Er is in die vijf jaar nooit gestemd op een raad van bestuur,” zegt Kristoffel Mulier, marketing- en verkoopsdirecteur van Sirius. “We wisten dat hij van ons een exit verwachtte, maar het was een gentlemen’s agreement om daar nooit over te praten.”

Uiteindelijk zijn tot nog toe vooral de initiële investeringen in de chiptechnologiebedrijven lonend gebleken. Ook Target Compiler, dat sinds de oprichting geen kapitaal meer nodig heeft gehad, stemt tevreden. CoWare is een bekende naam geworden in chipontwerptechnologie, maar het belang van SHF is er na de pre-IPO-ronde vorig jaar teruggevallen tot “enkele procenten”.

En een exit is in voorbereiding bij het Zaventemse Ektelis, een ontwikkelaar van databasetechnologie en verlener van diensten voor multimediabeheer en internet publishing (met La Redoute onder meer als klant). Daar zoekt men nu, opnieuw met de hulp van ex- Oracle manager Jos Weynen die de Eonic-afdeling verkocht, naar een industriële partner voor de Ektos-softwareafdeling.

Ironisch genoeg is misschien nog het aantrekkelijkste actief van SHF tegenwoordig de 2,19 hectaren grond die het bezit op het bedrijfspark van Haasrode. “Een project van 49,6 miljoen euro (2 miljard frank), 27.000 vierkante meter kantoren,” zegt Billion, die een van de maquettes toont. “We willen beter doen dan het Leuvense campusproject Green Hill.” Over de partners, of zelfs de aard daarvan, blijft hij op de vlakte. “Schoenmaker, blijf bij uw leest. Ik wil daar geen nieuw avontuur, hé. Maar wij willen dat project valoriseren en er dan samen met partijen een minderheid in aanhouden.”

Het einde van het buikgevoel

In al die drukte heeft Leo Billion (die steevast een pak Suzy-wafels in zijn auto heeft liggen voor bij lange vergaderingen) de fiscaal vriendelijke overdracht van zijn bezittingen aan zijn kinderen nog niet geregeld. Waarom bijvoorbeeld geen Stichting Administratiekantoor? “Een dergelijk plan is jaren blijven slingeren, maar nu zijn we daar echt wel werk van aan het maken,” zegt Billion, die zich na de verkoop van Elbicon (voor 14,87 miljoen euro of 600 miljoen frank) in een levendige belangstelling van de bijzondere belastinginspectie mocht verheugen. Hij heeft zich wel tegen de fiscale gevolgen van een vroeg overlijden laten verzekeren.

Vast staat dat SHF voor afzienbare tijd een familiale holding blijft. “Ik denk dat die keuze nu definitief gemaakt is. Het klimaat is er ook niet echt naar om fondsen op te richten,” zegt Marc Mommaerts. De nieuwe gedelegeerd bestuurder trad voordien in de holding al op als “executive assistant”, fund manager, en _ wat veel minder bekend is _ als vertrouwenspersoon van de echtgenote en dochters van Leo Billion (die na de verkoop van Elbicon netjes 50% van de aandelen van de holding aan zijn vrouw overdroeg). “Marc is hier kind aan huis,” zegt Billion. “Hij is als een zoon voor ons.” Dat hij tijdens zijn studies bevriend raakte met dochter Heidi Billion, die bij Hewlett-Packard een directiefunctie in het coördinatiecentrum heeft, speelt natuurlijk ook.

Marc Mommaerts verdedigt dat Software Holding & Finance opportunistisch investeerde. “Onze participaties zijn veeleer een weerspiegeling van het tijdstip waarop we geïnvesteerd hebben dan een keuze van de sector,” zegt hij. Met andere woorden: een business angel wordt van nature getrokken naar de spits van de economische ontwikkeling, naar de sectoren waar de nieuwe bedrijven ontstaan. Logisch. En het laat zich aanzien dat Software Holding & Finance in de toekomst minder enthousiast zal omspringen met zijn nieuwe liquiditeiten. Billion: “Mettertijd ga je je wat meer professioneel ontwikkelen, en bekijk je de zaken wat minder gevoelsmatig. Dan ga je wat meer redeneren als een bankier en wat minder uit de buik.”

Al blijft Leo Billion altijd nog zichzelf. Noem me geen succesvol ondernemer, maant hij aan. “Of een ondernemer succesvol is, kun je pas zeggen als hij is gestopt.”

Bruno Leijnse Willy Van Damme

Willy Van Damme

Volgende week: hoe Leo Billion 5,58 miljoen euro verloor in de affaire Sismo en geconfronteerd werd met vier faillissementen.

“In het begin dacht ik dat je zo snel mogelijk moest investeren omdat je middelen anders niets opbrengen. Nu weet ik wel beter.”

“Mettertijd ga je wat meer als een bankier redeneren en wat minder uit de buik: je bekijkt de zaken minder gevoelsmatig.”