Mager akkoord

De ECB zal voortaan zelf beslissen welk staatspapier ze aanvaardt. Het is nog maar de vraag of dat volstaat om Griekenland te helpen.

Op het nippertje zijn de Europese regeringsleiders toch tot een akkoord gekomen. En wat voor een. Ze denken dat ze met loze beloftes alleen de spanningen zullen kunnen wegnemen. Eigenlijk heeft alleen de Europese Centrale Bank (ECB) een zinvolle beslissing getroffen. Vermoedelijk om de inmenging van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) zo lang mogelijk uit te stellen. Voor de regeringsleiders was het prioritair om hun eendracht te tonen. Alleen zo zou de euro gered kunnen worden, menen ze. Ze beloven een land in geldnood bij te staan, maar alleen als het IMF de voorwaarden ervoor oplegt. De lidstaten noch de Europese instanties willen de verantwoordelijkheid om een behoeftig lid te superviseren op zich nemen. Dat Duitsland het voor het zeggen zou hebben in de financiën van Frankrijk, bijvoorbeeld, kan niemand dulden. Daarom wordt het IMF ingeschakeld. Maar door zo te handelen, kelderen diezelfde regeringsleiders alle initiatief zodra hun monetaire unie in moeilijkheden verkeert. Ze reduceren tegelijkertijd de bevoegdheden van de ECB. Die kan onmogelijk onder de voogdij van het IMF gesteld worden. Daarom besloot Jean-Claude Trichet, het hoofd van de Bank, het gras voor de voeten van die leiders weg te maaien.

Tot op vandaag aanvaardt de ECB staatspapier van de aangesloten lidstaten als onderpand voor haar kredieten, mits het betrokken papier een betere rating draagt dan BBB-. De ECB had eerder aangekondigd dat ze die kwaliteitsdrempel op het einde van dit jaar zou verhogen tot A-. Griekenland beschikt over een BBB+. Het land zou dus uit de boot vallen. Dat lag aan de basis van de financiële crisis rond het schiereiland en de euro.

ECB beslist zelf

Midden vorige week besloot het Europese ratingagentschap Fitch (eigendom van het Franse Fimalac) de rating van Portugal te verlagen tot AA-. Plots werd duidelijk dat de ECB voor de erkenning van het staatspapier dat ze in onderpand aanvaardt, zelf afhing van een privé-instelling. Vanaf nu zal de ECB zelf bepalen welk papier zij accepteert. Ze beklemtoonde dat ze hoe dan ook het staatspapier van alle lidstaten van de eurozone aanneemt. Zij het natuurlijk tegen verschillende discontovoorwaarden. Dat alleen is de belangrijkste beslissing van de bijeenkomst. En ze werd buiten de vergadering genomen. Dankzij die garantie kunnen de banken ongehinderd intekenen op Grieks papier (en eventueel Portugees, Spaans, Ita-liaans, Iers en Belgisch), dat ze altijd bij de ECB kunnen deponeren tegen kersverse kredieten.

Of dat voldoende zal zijn, is nog maar de vraag. Griekenland moet deze maand 12 miljard euro vervallen obligaties herfinancieren en nog eens 10 miljard euro in de loop van mei. We zullen vrij snel weten hoe soepel de nieuwe Europese voornemens in werking treden. Een uittreden van een lid uit de eurozone is zo goed als ondenkbaar. De verdragen maken dat immers onmogelijk. Maar niemand belet een lidstaat die zich gedupeerd zou voelen om een eigen munt naast de euro in te voeren om op die manier het budgettaire keurslijf opgelegd door de Unie en later door het IMF, te omzeilen. Duitsland speelt vandaag al met dat idee.

De kans is vrij klein dat wat vorige donderdag plaatsvond, zal volstaan om de speculatiegolf tegen de eurozone te temperen. De eendracht binnen de Unie bestaat niet. Speculanten zullen de samenwerking snel op de proef stellen. Het renteverschil naargelang van de herkomst van de emittenten zal blijven toenemen, wat nieuwe speculatievormen zal voortbrengen.

Door Jean-Pierre Avermaete