Ze hebben pionnen in alle Belgische machtsbastions, ze hebben de hand in de grootste ondernemingen, ze hebben banden met de imposantste fortuinen. Maar ze kunnen zwijgen – de telgen van de familie Boël. Misschien brengen misnoegde minderheidsaandeelhouders van Sofina, de beursgenoteerde privé-portefeuille van de familie Boël, barsten in het schild van discretie. Welkom in de wereld van de echte macht en rijkdom.
Waarom zou het nu vrijdag, 6 mei, anders zijn? De algemene vergaderingen van de beursgenoteerde holding Sofina werden de jongste jaren steeds op een drafje afgehaspeld. Met nauwelijks vragen van de weinige aanwezige aandeelhouders. Een verslaggever van De Tijd meldde hoe de voorzitter van de raad van bestuur, Yves Boël, in mei 2001 niets te melden had. Pas vanaf mei 2003 kwam daarin enige verandering met vragen van Deminor, het advocatenkantoor dat de belangen van minderheidsaandeelhouders verdedigt. Ook vrijdag, 6 mei, wil Deminor enkele kritische vragen stellen.
Sofina laat dergelijke oprispingen over zich heen gaan. De informatie blijft beperkt tot wat een beursgenoteerd bedrijf wettelijk verplicht moet communiceren. Secretaris-generaal Wauthier de Bassompière laat Trends weten dat Sofina niet met de media praat. Daarmee volhardt het bedrijf – statutair opgericht op 28 december 1956 – in zijn beleid.
Spijtig. Want een verhaal over de beursgenoteerde holding leest als een fascinerende bloemlezing van 175 jaar Belgische geschiedenis. Over briljante entrepreneurs, mythische fortuinen, de laatste Waalse staalbaronnen, uitgekiende verstandshuwelijken in de hoogste kringen van het land. En met de non-communicatie snijden de referentieaandeelhouders in de eigen pols. Want de discretie leidt al jarenlang tot een discount bij Sofina: de beurswaarde van de holding was lager dan de waarde van de deelnemingen. Die lage koers werd pas begin 2005 rechtgetrokken. Op 17 februari 2005 piekte Sofina warempel op een historisch hoogste koers van 59,4 euro. De aandeelhouder die in 1995 was ingestapt, boekte een meerwaarde die bijna vier keer hoger lag dan de instapkoers. Zelfs die topkoers ligt nog een kwart onder de door Sofina geraamde waarde van het patrimonium. De prijs zou dan moeten afklokken op 73,7 euro per aandeel. En die jarenlange onderwaardering lag zeker niet aan de prestaties. Sofina keert sinds 1956 ononderbroken een jaarlijks stijgend dividend uit. Het dividendbeleid bestaat uit een jaarlijkse groei van 3,5 % tot 5 %.
Verstandshuwelijken en vrijmetselaars
Wat een prachtig bedrijf, denkt u? Maar vanwaar dan die zwijgzaamheid? Het heeft alles te maken met de belangrijkste aandeelhouder, de familie Boël. Discretie is haar op het lijf geschreven. Dit geslacht telt geen flamboyante, extroverte ondernemers. De familie is zwijgzaam en autocratisch. Haar doctrine: werken, meritocratie en verantwoordelijkheidszin. Toch doorbreken een aantal kenmerken de muur van stilte. Aan de basis van het fortuin ligt een succesvolle entrepreneur. Koppel dat aan uitgekiende verstandshuwelijken met al wie rond de macht cirkelt in het koninkrijk België en een ingenieuze afscherming van de referentieaandeelhouders van de holding. Voeg daar een zuinig maar verstandig investeringsbeleid aan toe. Van de Boëls wordt spreekwoordelijk gezegd dat ze een euro vier keer omdraaien voor ze hem uitgeven.
De grondvester van het imperium heette Gustave Boël (1837-1912). De telg van een kroostrijk gezin uit Doornik begon als technicus in een staalbedrijf in La Louvière. In 1880 erfde hij het bedrijf. In 1928 kreeg de onderneming een nieuwe naam: Usines Gustave Boël. Dieu le père was toen al zestien jaar dood, niet zonder een imperium na te laten van staal, steenkool en vastgoed.
Sofina is vandaag nog steeds de beursgenoteerde privé-portefeuille van de familie Boël. De participaties in steenkool en staal zijn al lang verdwenen. Maar de samenstelling van de raad van bestuur blijft een perfecte weerspiegeling van de uitbouw van de macht door stamvader Gustave Boël (zie kader: Eendracht maakt macht). Verstandshuwelijken speelden een centrale rol voor de succesvolle zakenman. Gedelegeerd bestuurder van Sofina is graaf Richard Goblet d’Alviella. De kleinzoon van Eva Boël, dochter van Gustave, leverde de Boëls een stamboom vol traditie.
Betovergrootvader graaf Albert-Joseph Goblet d’Alviella was minister tijdens het Voorlopig Bewind, de eerste regering van het kersverse België. Overgrootvader Eugène was liberaal toppoliticus, rector van de ULB en notoir vrijmetselaar. Een kenner van de vrijmetselarij in België betwijfelt of de huidige gedelegeerd bestuurder van Sofina nog lid is van de loge. De vrijmetselarij is niet in trek in de zakenwereld. Bovendien is graaf Richard Goblet d’Alviella getrouwd met Véronique d’Oultremont. Dit adellijke geslacht behoort tot de oudste katholieke grootadel in België.
De huidige, geheimzinnige sterke man
Ook de gedelegeerd bestuurder Richard Goblet d’Alviella schittert hoofdzakelijk in discretie, rust en zwijgzaamheid. Zijn carrière typeert het parcours voor een topfunctie in de raad van bestuur bij Sofina. Met commerciële studies aan de ULB en een MBA aan een Amerikaanse topuniversiteit, Harvard. De eerste beroepservaring volgde via een solide bedrijvigheid in de internationale financiële wereld in Londen en New York. Hij werd managing director bij de investeringsbank Paine Webber Group. Sinds begin jaren negentig verwierf de graaf steeds meer verantwoordelijkheid binnen de familiale groep. Het lijstje mandaten breidde stelselmatig uit, bij onder meer Danone, Delhaize, Eurazeo, een dochter van de zakenbank Lazard, en Fortis. Op 13 mei 2005 wordt hij voorgedragen als nieuwe bestuurder bij de Franse reus in nutsvoorzieningen Suez.
Volgens waarnemers dankt Richard Goblet d’Alviella zijn topfunctie in de eerste plaats aan voorzitter Yves Boël. De doctor in de rechten (ULB) krijgt het etiket van belangrijkste man van de familie. Hij verzamelde een misschien nog indrukwekkender lijst van mandaten. In de jaren negentig was hij voorzitter bij Solvay, als voorganger van zijn neef Daniël Janssen. Hij had ook een zitje bij de European Round Table of Industrialists, een verzameling topmensen van Europa’s grootste bedrijven.
Een journalist omschreef Yves Boël ooit als een meester in geheimdoenerij. Die discretie van de holding ontlokt ook bij aandeelhouders gemengde reacties. De voorstanders steken de loftrompet over het voorzichtige investeringsbeleid in steraandelen zoals Colruyt, Danone, Delhaize, Fortis of Suez. Het zorgt voor een gegarandeerde dividendenstroom. Waarom zelf beleggen als het eenvoudiger kan? Want Sofina kopen is beleggen met de ervaring van de Boëls. De familie blijft discreet op de achtergrond, ze laat zich niet in met de operationele leiding van de bedrijven. Maar als belangrijke minderheidsaandeelhouder zal ze toch mee de strategie bepalen op de middellange en lange termijn.
Aanval op de zwijgzaamheid
Maar het gebrek aan communicatie ontlokte bij critici de voorbije jaren steeds meer kritiek. Vooral Deminor plaatste zich in de kijker na een aantal aandelentransacties eind 2004, waarbij aandelen verschoven werden binnen de referentieaandeelhouders (zie ook grafiek met referentieaandeelhouders). Volgens Deminor ging het om een verschuiving van de controle over de onderneming. En had er dus een openbaar bod moeten volgen, met een substantieel hogere prijs per aandeel dan de beurskoers.
Ook de toezichthouder van beursgenoteerde bedrijven, de Commissie voor het Bank-, Financie- en Assurantiewezen (CBFA), boog zich over de zaak. En gaf Deminor ongelijk. De transacties waren het gevolg van weliswaar geheime, maar bestaande aandeelhoudersovereenkomsten tussen de referentieaandeelhouders. Dus kon er geen sprake zijn van een verandering van controle over de holding. Dan moet er evenmin een meerprijs worden betaald als controlepremie. Het oordeel van de CBFA verklaart misschien mee de huidige radiostilte van Deminor in dit dossier. Toch geeft het advocatenkantoor de strijd niet op. Het belooft alvast enkele pertinente vragen te stellen tijdens de algemene vergadering op vrijdag 6 mei. Zal voorzitter Yves Boël dan toch iets te melden hebben?
Wolfgang Riepl
De geschiedenis van Sofina? Leest als een fascinerende roman. Over briljante entrepreneurs, mythische fortuinen en uitgekiende verstandshuwelijken in de hoogste kringen van het land.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier