Listig en geslepen

De financiële crisis en haar lange, vuile nasleep bezorgden de speurders naar financiële zwendel een heleboel werk. Het is vrij zeker dat ook in 2016 firma’s en hun regelgevers in verlegenheid komen.

Dit zijn enkele bedrijfs- en financiële sectoren die in het komende jaar negatief in het nieuws kunnen komen.

De kunstmarkt is een van de laatste sectoren die nog gelijkenis vertoont met het wilde Westen. Ze is nauwelijks gereglementeerd en zit nog vol duistere praktijken die in andere markten al lang uitgeroeid zijn. Zelfs in het meest gereglementeerde deel — de veiling van werken van befaamde kunstenaars — bestaat het vermoeden dat de prijzen kunstmatig hoog gehouden worden.

De rol van tussenpersonen bij een privéverkoop wordt ook nauwkeuriger onder de loep genomen. Daarbij verhandelen de rijken schilderijen en sculpturen met de hulp van experts die de zaak regelen en daarvoor een commissie opstrijken. Aan die transacties komt weinig papierwerk te pas. De kopers en verkopers vertrouwen erop dat de tussenpersonen eerlijk handelen. Maar dat biedt minder scrupuleuze individuen heel wat mogelijkheden om hun klanten af te zetten.

Sjoemeluren

Een reactie tegen de honoraria van advocatenkantoren had er al lang moeten zijn. Traditionele advocatenkantoren houden vast aan het systeem van ‘aanrekenbare uren’ alsof hun leven ervan afhangt. In dat systeem worden targets bepaald voor het minimale aantal uren dat hun associés de klanten moeten aanrekenen op een jaar, doorgaans minstens 1500 en bij voorkeur meer dan 2000 uren. Op die basis worden hun prestaties en hun aanspraak op bonussen gemeten.

De tegenreactie is nu begonnen. Een klein maar groeiend aantal klanten spant een rechtszaak aan over honoraria die ze exorbitant vinden. Het model van de aanrekenbare uren is stevig verankerd. Rechtbanken eisen vaak het gebruik ervan bij verzoekschriften. Maar de klanten ontbreekt het aan een forum om te lobbyen voor alternatieve onkostenregelingen. Het is best mogelijk dat de juridische sector nog maar een schandaal verwijderd is van een regelrechte facturatiecrisis.

Kleinere advocatenkantoren worden eveneens nauwkeuriger in het oog gehouden wegens de rol die ze spelen als doorgeefluik voor transacties van lege vennootschappen en voor allerlei financiële offshoretrucjes. Het is maar een kwestie van tijd voor het ontluikende leger van onderzoekers een schandaal aan het licht brengt dat voldoende groot is om voor vennootschapsadvocaten de strengere regels in te voeren waarmee al geruime tijd gedreigd wordt.

2016 levert ook een verse lading boekhoudschandalen bij ondernemingen op. Let op de technologiesector, die al even creatief kan omgaan met financiële rekeningen als met computercodes. Een groep die speciaal in het oog moet gehouden worden, zijn de leveranciers van apps, die een groot deel van hun durfkapitaalfunding in advertenties steken. Als daarop geklikt wordt, worden hun producten automatisch op mobiele apparaten geplaatst, wat het aantal gebruikers kunstmatig verhoogt.

Het loont ook de moeite een blik te werpen op China, de jongste jaren een thuis voor heel wat bedrijfszwendelaars. De verleiding om met de boeken te knoeien, breidt zich uit naar meer legitieme ondernemingen omdat hun managers wanhopig op zoek zijn naar manieren om inkomsten te vergaren om het effect van de economische vertraging te pareren. Om Warren Buffett te parafraseren: als het tij keert, doen sommige firma’s er alles aan om niet naakt zwemmend gezien te worden.

De auteur is redacteur speciale opdrachten van The Economist.

Matthew Valencia