Liever werkloze dan zelfstandige

Rudy Aernoudt

Zelfstandigen ontvangen binnenkort tien euro bijkomend kindergeld per maand. Op termijn moet de kloof met werknemers worden gedicht, zegt minister Sabine Laruelle (MR). Ze heeft gelijk. Er is geen enkele reden waarom een kind van een zelfstandige meer of minder zou kosten dan een kind van een werknemer of een werkloze. Maar de gelijkschakeling moet nog verder gaan.

Waarom krijgt een werkloze verhoogd kindergeld (50 % meer voor eerste kind)? Wist u ook dat iemand die zijn hele leven werkloos is – iets wat alleen in ons koninkrijk kan – meer pensioen ontvangt dan iemand die zijn hele leven werkt als zelfstandige. Dus, zelfstandige, één advies, als je een hoger pen- sioen wilt of hoger kindergeld, word dan werkloos. Maar ook dat is eenvoudiger gezegd dan gedaan. Een zelfstandige heeft namelijk, tenzij hij werkloos was gedurende een bepaalde periode, geen recht op werkloosheidsvergoedingen. De grootste reden waarom mensen die een bedrijf willen starten het toch niet doen, is het financiële risico, blijkt uit een enquête van Delta Lloyd. Dus voor u zelfstandige wordt, kunt u beter eerst een tijdje werkloos zijn.

Je kunt natuurlijk ook de smaak te pakken krijgen tijdens de wachtperiode en lang in de werkloosheid verzeilen. Recordhouders in Wallonië hebben een palmares van 35 jaar. Zes Walen zijn al meer dan 35 jaar werkloos, 5300 meer dan twintig jaar en 23.750 al meer dan tien jaar. De 30.000 langstdurige werklozen zijn samen al 500.000 jaar werkloos. Aan een gemiddelde kostprijs van 25.400 euro per jaar (schatting planbureau) komen we aan 12 miljard euro sociale kostprijs of 400.000 euro per werkloze. Bovendien maken zij het de komende generaties moeilijk om werken als een model te beschouwen en niet-werken als de uitzondering.

Het activeringsbeleid moet hier verandering in brengen. Het recht op werkloosheid houdt immers, conform de Europese definitie, de plicht in om een job te zoeken. Vlaanderen is zo gul dat wie zijn plicht vervult als werkloze daarvoor misschien een premie krijgt. Dat is al een bewijs dat de politici goed op de hoogte zijn van de Europese wetgeving. Een premie voor een werkloze die werk zoekt, is als een premie toekennen aan een gepensioneerde die werkelijk op pensioen is. Laat het ons maar houden bij de sanctie voor de werkloze die geen job zoekt, want dit is volgens de definitie geen werkloze en heeft dus ook geen recht op werkloosheidssteun.

Vanuit dit standpunt is de nieuwe wetgeving in verband met sociale huisvesting in Wallonië onaanvaardbaar. Werklozen zullen conform de nieuwe wetgeving (7/11/2007) prioritair behandeld worden bij de toekenning van sociale woningen.

Er zijn natuurlijk ook manieren om de sanctie te ontlopen. Werklozen die werk vinden of niet langer werkloosheidsvergoedingen ontvangen, leiden tot minder inkomsten voor de vakbonden. Vakbonden hebben dus geen belang bij werklozen die werk vinden of werklozen die betrapt worden dat zij niet zoeken. Een van de klassieke manieren om aan de werkzoekplicht te ontsnappen, is een ziektestatuut. Wie voor 66 % of meer werkonbekwaam is, wordt op de ziekenkas geplaatst. Het is interessanter om meer dan 33 % werkonbekwaam te zijn, maar minder dan 66 %. Dan blijf je werkloos (en niet ziek) en behoud je de (hogere) werkloosheidsvergoeding, maar de zoekplicht vervalt. Je kunt dan werkloos blijven tot het pensioen aanbreekt. De erkende arbeidsdokter van de RVA krijgt dan de werkloze over de vloer met een attest van meer dan 33 % incompetentie. Als de wetsdokter dit bekrachtigt, is het statuut verworven.

Als de wetsdokter een andere mening heeft, gaat de betrokkene naar zijn vakbond die dan een proces aanspant. De procedure duurt twee jaar, met een contra-expertise en alle kosten ten laste van de RVA. Bepaalde syndicaten organiseren workshops om hun leden de finesses van het vak te leren. Om aan de 33 %-norm te komen, zijn rugpijnen, nekpijnen, chronische bronchitis en allergieën de favorieten. Want bij die kwalen is het zeer moeilijk de bonafide van de malafide werkonbekwame te onderscheiden.

Samengevat, wil je zeker zijn van een goed pensioen, verhoogde kinderbijslag, kans maken op een sociale woning (in Wallonië) of een productiviteitspremie (in Vlaanderen) dan moet je werkloos worden en blijven. En als je bovendien wil dat men je met rust laat, vergeet dan niet dat rugpijnen en allergieën soelaas brengen.

Sociale rechten zoals pensioenen, ziekteverzekering en kindergeld zijn persoonsgebonden. Deze sociale garanties werden bedacht omdat niemand in onze welvaartsmaatschappij uit de boot mag vallen. Precies omdat zij fundamenteel verbonden zijn aan de rechten van de mens, moet iedereen daartoe dezelfde toegang hebben. Een gepensioneerde ambtenaar heeft niet 2,2 keer meer behoeften dan een zelfstandige als hij of zij met pensioen is. Ook een werkloze gepensioneerde heeft niet meer behoeften dan een zelfstandige gepensioneerde. Ik pleit voor een sociaal systeem waarbij iedereen dezelfde sociale bescherming en pensioen geniet. Sociale rechten moeten als een soort rugzakje de begunstigde volgen, wat hij ook doet. En mensen die echt ziek of werkloos zijn, moeten allen onvoorwaardelijk ondersteund worden; maar parasieten moeten eruit. (T)

DE AUTEUR IS PROFESSOR ECONOMIE AAN EHSAL, HOGESCHOOL GENT

EN UNIVERSITEIT VAN NANCY.