Liever klussen dan cursussen

In 2096 verdient een klusjesman of een huishoudelijk werkster evenveel als een universitair. Dat voorspelt Paul Krugman, Amerika’s meest spraakmakende econoom. Waarom nog vier jaar zwoegen voor een licentiaatsdiploma?

Hogescholen en universiteiten gaan in de volgende eeuw een nooit geziene crisis tegemoet. Dat voorspelt Paul Krugman, economieprofessor aan het Massachusetts Institute of Technology ( MIT).

Bij de honderdste verjaardag van het New York Times Magazine vroeg het blad in 1996 aan Krugman om een toekomstprojectie te maken: hoe zou de wereld eruit zien in 2096? Het resultaat heette White Collars Turn Blue, een artikel dat werd overgenomen in Krugmans jongste publicatie, The accidental terrorist (*). In zijn bijdrage maakt Paul Krugman brandhout van de informatie-economie, een begrip dat aangeeft dat kennis belangrijker wordt dan traditionele grondstoffen als grondeigendom of energie. In de informatie-economie zouden whizzkids, die als geen ander met computers kunnen omgaan, gouden decennia tegemoet gaan. “Een domme analyse,” vindt Krugman. “Dat bleek al in 1996. De rijkste Amerikaan heette toen Bill Gates, een mislukte universiteitsstudent.”

Paul Krugman onderbouwt zijn analyse met het vraag- en aanbodmechanisme. Wat in overvloed aanwezig is, wordt onvermijdelijk goedkoop. Wij verzuipen allemaal in informatie, en dus daalt de marktwaarde van informatiespecialisten. Dit leidt dan weer tot minder werknemers in die sector. “De landbouw op het einde van de 20ste eeuw was in de Verenigde Staten zo efficiënt dat er nog nauwelijks boeren waren. Op het einde van de 21ste eeuw kan Amerika de informatie uiterst efficiënt verwerken. En dus zijn er nog nauwelijks bedienden en kaderleden nodig.”

Loodgieter.

Die analyse is niet verrassend, betoogt Paul Krugman. Al in de jaren negentig van de twintigste eeuw werd die tendens aangekondigd door het fenomeen downsizing. Bedrijven snoeiden in het overtollig vet en ontsloegen kaderleden bij bosjes. “Voor het eerst in de geschiedenis werden massaal bedienden en kaderleden ontslagen, terwijl de vraag naar geschoolde arbeiders bleef toenemen.” Want hoewel de informatie steeds vlotter kon worden verwerkt, bleek er geen vooruitgang mogelijk op het vlak van de artificiële intelligentie. “Zelfs op het einde van de 21ste eeuw hebben we nog geen loodgieter-robots.”

Het was een duidelijk signaal voor het afkalvende belang van hoger opgeleiden. Ook al werd dat begin jaren negentig nog steeds ontkend. Opleiding heette nog steeds de sleutel tot succes. Een universitair diploma was nog steeds een must. Maar de onvermijdelijke daling van de lonen voor universitairen leidde tot een nooit geziene crisis in de onderwijsindustrie. Waarom zou een student minimaal vier jaar universitair onderwijs volgen, om daar financieel nauwelijks voor te worden beloond? “Vandaag verdienen mensen met een beroepsopleiding van zes maanden tot maximaal een jaar – houtbewerkers, verplegers en huishoudelijk werkers – evenveel als een licentiaat. En ze verdienen zelfs meer dan een Ph.D.,” voorspelt de economieprofessor.

Paul Krugman denkt dan ook dat vanaf 2000 het aantal universitairen zal slinken met twee derde. Veel hogescholen en universiteiten zullen noodgedwongen de deuren sluiten. Alleen de universiteiten met naam zullen overeind blijven, als ze tenminste het roer omgooien.

“Vandaag ( nvdr – in 2096) is Harvard opnieuw, net zoals in de negentiende eeuw, meer een sociale instelling dan een onderwijsinrichting. Dus een plek waar de rijken van de wereld hun sociale attitudes kunnen aanscherpen en vriendschap sluiten met mensen van dezelfde klasse.”

(*) Paul Krugman, The accidental terrorist. W.W. Norton & Company, 1998. Looking Backward, blz. 196.

WOR