Met een wereldprimeur in noodverlichting gaat ETAP de crisis te lijf. Het familiale bedrijf uit Malle gebruikt voor het eerst organic light emitting diodes (oleds) in noodverlichting. Hopelijk slaat de K4 ook aan, want dan heeft Christ’l Joris het licht gezien.
Er bestaan veel versies van de ultieme risotto. Italiaanse koks kunnen uren mekkeren over de ideale bereidingswijze. Net zo is het met innovatie als recept tegen de economische crisis. Veel woorden en evenveel versies van hoe een innovatieve toekomst er hier te lande dan wel moet uitzien. Maar woorden volstaan niet. Ook innovatie is niet altijd voldoende.
Christ’l Joris, de visibele voorzitter van de raad van bestuur bij ETAP, moest haar belofte breken dat het familiebedrijf de crisis zonder ontslagen zou uitzweten. “In maart van dit jaar zagen we dat we onze prognoses onmogelijk konden halen”, zucht ze. “Na een verlieslatend 2012, wilden we in 2013 uit de rode cijfers zijn. Om dat mogelijk te maken, moesten we van 26 werknemers afscheid nemen.”
Hoe bitter is het om amper zes maanden na die reorganisatie de eerste oled-noodverlichting te presenteren?
CHRIST’L JORIS. “Soms gaat het niet anders. De crisis maakte de bouwsector afwachtend. Doorgaan met onze investeringen kon helaas niet zonder gevolgen in het personeelsbestand. Toch zijn we blijven investeren in productvernieuwing en in een ingrijpende renovatie. Gelukkig merken we dat de vraag sinds deze zomer toch weer opleeft. Dan is het fijn om klaar te staan met nieuwe producten.”
Wat maakt die oled-noodverlichting zoveel innovatiever dan klassiek leds?
JORIS. “Gewone leds evolueren nog als lichtbron, maar zo’n oled is een andere soort technologie. Deze lichtbron is opgebouwd uit organische materialen. Anders dan een led zijn oleds geen typische lichtpuntbronnen, maar veeleer een oplichtend vlak.”
Oleds geven toch minder licht?
JORIS. “In hun totaliteit wel, maar iedereen verwacht dat ze op termijn ook meer licht geven. Voor een toepassing in noodverlichting zijn oleds volgens ons nu al ideaal. Klassiek wordt een pictogram belicht door een kleine lichtbron. Daardoor blijven stukken van het pictogram onderbelicht. Dankzij een oled wordt het mogelijk de hele oppervlakte van het pictogram zelf licht te laten geven. Specifiek voor noodverlichting of veiligheidsverlichting is dat een interessante troef. Die moet in panieksituaties steeds goed zichtbaar zijn. Onze noodverlichting K4 is een wereldprimeur waar we trots op zijn.”
In hoeverre is het uw ontwikkeling?
JORIS. “Tot op heden worden oleds vooral gebruikt in gsm’s en televisies. Wij hebben hier voorzien in een groter oppervlak in de functionaliteit van een noodverlichting. ETAP doet dat helemaal met eigen financiering. De oled zelf is een ontwikkeling van Philips, maar onze rol beperkt zich niet tot de bouw van een behuizing. Zo hebben we bijvoorbeeld een sensor ingebouwd die de helderheid van de noodverlichting meet en waarschuwt als die niet meer zou voldoen aan de normen. Betrouwbaarheid is in noodverlichting cruciaal. Bovendien hebben we met externe ontwerpers samengewerkt zodat architecten zich gemakkelijker kunnen vinden in het design, en ze noodverlichting niet meer als storende factor hoeven te zien.”
Hoe groot is de impact van de K4 voor toekomst van ETAP?
JORIS. “Oleds zijn nog nieuw en de toepassingen beperkt. Wij denken dat net als bij led nog een traject van ontwikkeling en verbetering voor de boeg ligt. Eigenlijk zoekt iedereen de weg nog. Hoe snel die technologie doorbreekt, daar hebben we geen zicht op. Maar voor ons is het wel belangrijk dat we kunnen aantonen dat we deze nieuwe technologie beheersen. Het past in het innovatietraject dat we al jaren proberen af te leggen. Bovendien denken we dat de veiligheidsverlichting het ideale toepassingsgebied is voor zo’n type lichtbron.
“Meestal openen vernieuwende producten deuren. We staan al in een aantal bestekken met de K4. Dat is een prestatie voor een nieuwe technologie, maar laat het duidelijk zijn dat dit voor ons voorlopig niet de grote moneymaker wordt. We hopen natuurlijk dat er meer vraag komt naar dit soort toepassingen.”
ETAP investeert naar verluidt 6 tot 7 procent van zijn omzet in onderzoek en ontwikkeling. Is dat niet te veel in tijden van crisis?
JORIS. “Verlichting is een markt met een redelijk lage instapdrempel. De komst van de leds heeft dat al enigszins veranderd, maar het blijft een feit dat er heel wat fabrikanten in actief zijn. Wij denken dat we door energie-efficiënte verlichting te maken voor het topsegment een verschil kunnen maken. In de noodverlichting voegen we aan de energie-efficiëntie nog de betrouwbaarheidsfactor en het architecturale uitzicht toe.
“De investeringen in innovatie helpen ons te onderscheiden van producenten met standaardproducten. ETAP richt zich op de markt van kantoren, ziekenhuizen, scholen en alle gebouwen waar mensen komen zonder er te wonen. Onze slogan is excellent lighting, saving energy en dat is precies wat we doen. Niet alleen door aan de verlichting zelf te sleutelen, maar ook door computergestuurde lichtregelings- en controlesystemen. Zo je wil, kun je dat domotica voor professionele omgevingen noemen. Dat totaalpakket kunnen niet alle verlichtingsfabrikanten aanbieden.”
Blijft ETAP in België?
JORIS. “Wij geloven dat door de combinatie van ontwikkeling, productie en verkoop hier te houden, we een troef in handen hebben. We kunnen daardoor beter inspelen op de specifieke en moeilijkere toepassingen. Onze productie is doorheen de jaren wel veranderd. Wij hebben nu een flexibiliteit die ons in staat stelt snel in te spelen op de behoeften van de klant. We kunnen zowel grote aantallen als kleine reeksen aan. In de chaotische bouwsector is zo’n flexibiliteit positief. Klanten kunnen bij ons tot helemaal aan het einde nog wijzigingen doorvoeren. Dat ligt anders als je container met verlichting een paar weken onderweg is.”
U klinkt bijna optimistisch. De meeste werkgevers zijn nochtans stilaan depressief van frustraties over de hoge loonkosten. Hoe kan dat?
JORIS. “Ik ben optimistisch van aard. Let op, ook voor ons zijn de hoge loonkosten lastig. Maar het is niet de dominante factor. Onze flexibiliteit is zeker zo belangrijk. Ik ben dus voorzichtig optimistisch, maar het loonkostenverhaal is een reële kopzorg.
“Omdat die flexibiliteit zo’n belangrijke troef is, is het goed dat we de hoofdmoot van onze productie hier houden. De Benelux blijft onze thuismarkt, ook al is meer dan 60 procent van wat we maken bestemd voor de export, maar dan vooral in West-Europa. Maar ook die exportmarkten zijn essentieel, omdat het nooit overal tegelijk heel slecht gaat. Zo bleef België het de jongste jaren goed doen, terwijl de Nederlandse bouwmarkt volledig was ingestort.”
U bent ook bij Agoria voorzitter. De technologiefederatie hamert steeds op de versnipperde subsidies voor innovatie. Innoveert ETAP met steun van het Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie?
JORIS. “Wij zijn een knap bedrijf, zeg ik in alle subjectiviteit. Als kleinere speler op de verlichtingsmarkt zijn we er toch maar in geslaagd met eigen middelen een knappe innovatie neer te zetten. Zonder IWT-steun. Voor een andere innovatie die leds met lenzen combineert, werken we samen met de Katholieke Hogeschool in Gent. Daarvoor hebben we wel IWT-subsidies. Voor het eerst in jaren. Als ik zie hoe lastig het zelfs voor een technisch bedrijf als het onze was ze te krijgen, dan moeten we blijven hameren op de noodzaak innovatiesteun tot bij kmo’s te krijgen.”
Hoeveel duurder dan gewone noodverlichting is uw nieuwe oled-noodverlichting?
JORIS. “Voorlopig is ze nog 40 procent duurder. Ze is zeker niet voor elk project weggelegd. Voor ons is het belangrijk te weten dat we met deze innovatie een plaats kunnen opeisen in de snel evoluerende wereld van verlichting. We hebben de meest betrouwbare en architecturaal meest geïntegreerde noodverlichting die er is, ontwikkeld. Daar mogen we toch trots op zijn? En ja, om onze voorsprong te consolideren, hebben we een octrooi aangevraagd.”
ROELAND BYL, FOTOGRAFIE EMY ELLEBOOG
“Let op, ook voor ons zijn de hoge loonkosten lastig. Maar het is niet de dominante factor”
