Leterme laat de werkgevers in de kou staan

Twintig kilometer voor de Oude Kwaremont schuiven de betere renners in de Ronde van Vlaanderen naar voren. Want wie aan de voet van de nijdige helling vooraan zit, heeft de beste kansen om geen tijd te verliezen.

In het sociaal overleg zijn ze er dit jaar al op honderd kilometer voor de finale aan begonnen. Guy Quaden, de gouverneur van de Nationale Bank van België, heeft begin deze week de indexkoppeling op tafel gegooid. “Het jaar van de waarheid heeft geslagen voor de index. Als de kosten en prijzen blijven stijgen, moeten de sociale partners hun conclusies trekken aan het einde van dit jaar.” Want dan begint het interprofessioneel overleg over de loonmarge voor 2009 en 2010.

Guy Quaden heeft de knuppel in het hoenderhok gegooid. Blijkbaar moet onze gouverneur zich erg ongemakkelijk gevoeld hebben in Slovenië, waar de Europese ministers van Financiën bijeen waren gekomen en waar ECB-voorzitter Jean-Claude Trichet de automatische indexkoppeling aanviel.

De gouverneur heeft gelijk de automatische indexering ter discussie te stellen. Met de huidige inflatie kan zo’n systeem snel tot oplopende loonkosten voor de bedrijven leiden en op die manier voor nog meer inflatie. De jobvernietigende spiraal die we al kennen uit de jaren zeventig is dan niet meer veraf. Jammer genoeg is Quaden een jaar te laat met zijn waarschuwing. Begin dit jaar noemde hij ons indexsysteem trouwens nog “uniek en absoluut verdedigbaar”. Inmiddels hebben we de eerste indexaanpassing al gehad. De tweede komt eraan en zal ook al achter de rug zijn als het sociaal overleg in het najaar start. De verwachtingen zijn bovendien dat we nu de piek van de inflatie beleven en dat in 2009 de inflatie weer onder de 2 % zal zakken. Als we dan een ander indexsysteem hebben, is dat mooi voor de toekomst. Maar nu hebben we er niets aan.

Het afschaffen van de automatische indexering is een illusie. Zelfs ze tijdelijk buitenspel zetten, blijkt onwaarschijnlijk te zijn. Vaak is de functie van een Nationale Bank dat ze in alle ernst en sereniteit een voorzet geeft die de regering dan maar hoeft binnen te koppen. Maar nu was het tegendeel waar. Na de uitlatingen van Quaden haastte het kabinet van premier Yves Leterme zich om te laten weten dat “dit een uitspraak is voor rekening van mijnheer Quaden. De index blijft ongewijzigd”.

Het is duidelijk welke keuze Leterme daarmee maakt. Niet een voor de bedrijven die de kwalijke gevolgen van de automatische indexering ondergaan. Wel een voor de burgers die hun koopkracht in stand willen houden. Het is twijfelachtig dat Open Vld-voorzitter Bart Somers dit bedoelde toen hij tijdens het weekend verklaarde dat de regering tegen 15 juli een ernstig sociaaleconomisch project moet hebben.

Alles wijst erop dat de hele discussie zich zal vernauwen tot het verder invoeren van all-inakkoorden. Daarin worden onverwachte inflatiestijgingen verhaald op de afgesproken loonstijgingen. In nogal wat arbeiderssectoren bestaan er al zulke afspraken. In de bediendesectoren zijn ze zo goed als onbestaande, omdat zo’n systeem al snel inteert op de al even heilige anciënniteitsbarema’s. Heel wat all-inakkoorden – en dat is minder bekend – zijn ook beperkt: de inflatie kan slechts gerecupereerd worden tot een vooraf vastgelegd niveau. In de omvangrijke metaalsector is dat bijvoorbeeld het geval. Met de inflatie van vandaag betekent dit dat de recuperatieruimte onvoldoende is. Eigenlijk heeft alleen de bouwsector een echt all-inakkoord. Daar dreigt nu ook een stukje van de automatische indexering ingeleverd te moeten worden. De bouwvakbonden zijn daar erg zenuwachtig over geworden.

De vakbonden waren naargelang van de sector koele minnaars of zachte tegenstanders van de all-inakkoorden. Nu deze afspraken voor het eerst hun gevolgen laten zien, verandert die houding in regelrechte afwijzing. De bonden realiseren zich nu echt wat de impact van all-inakkoorden kan zijn. Ze zullen hun houding dan ook verstrakken wanneer het overleg in het najaar start.

De werkgevers moeten blijven opkomen voor volledige all-inakkoorden zonder beperking van de recuperatieruimte. De automatische indexering mag dan blijven bestaan. In rustige tijden wordt het competitieve nadeel ervan opgevangen door de sociale vrede. In woelige inflatietijden wordt de indexering automatisch opgeheven door het recuperatiesysteem.

Didier Reynders deed ook een poging om een lastenverlaging in het vooruitzicht te stellen als glijmiddel voor het overleg. Een hoger netto-inkomen moet zorgen voor matige looneisen. De snel verslechterende overheidsfinanciën laten dit sinterklaasgedrag niet langer toe. Uit die hoek moet dus ook geen hulp verwacht worden.

De werkgevers weten nu al, honderd kilometer voor de beklimming van de Oude Kwaremont, dat ze alleen staan. Dat is geen reden om niet principieel te blijven. Voor echte all-inakkoorden moeten ze durven te vechten. Het is aan de werkgevers om de publieke opinie duidelijk te maken dat enkel die keuze kan zorgen voor lagere loonkosten en dus meer banencreatie. En dat meer jobs de inkomsten van de overheid verhogen en dat pas dan een belastingverlaging mogelijk is. Een echte verlaging, een die er is gekomen dankzij de welvaart die door de bedrijven werd geschapen. (T)

Guido Muelenaer – de auteur is hoofdredacteur.