LERENDE ORGANISATIE

Zelfs in bedrijven die banale producten fabriceren, blijkt driekwart van de toegevoegde waarde afkomstig van diverse vormen van kennis. Dit berekende James Brian Quinn ( Amos Tuck School of Business) al in 1994. Vandaag moeten ook de meest conservatieve managers toegeven dat kennis een niet geringe rol speelt. Dit is niet langer een soft onderwerp. Het probleem met zo’n breed fenomeen is evenwel dat iedereen er een andere interpretatie én dus ook een andere oplossing aan geeft. Het helpt bijvoorbeeld geen zier om alle medewerkers massaal op cursus te sturen. Wie er zich op die manier vanaf maakt, laat zich vangen aan een fata morgana. Het komt er immers op aan de organisatie zélf te doordringen van kennis en wel zo dat ze finaal zélf meer kennis teweegbrengt. Het fragmentarisch karakter moet worden vervangen door een visie op het geheel. Alles heeft met alles te maken.

Een van de wegbereiders van deze aanpak is Peter Senge ( Massachusetts Insitute of Technology). Zijn boek The Fifth Discipline uit 1990 groeide uit tot het evangelie van de lerende organisatie (ook al werd de term eerder gebruikt door de Nederlandse Shell-manager Arie de Geus en de Britse consultant Bob Garratt). De lectuur van het boek vergt evenwel een lange zit, is niet altijd even helder en heeft nood aan meer praktijkvoorbeelden. Dat laatste is een wat dubieuze kritiek. Zelfs vandaag zijn ondernemingen die zich kunnen afficheren als lerende organisatie immers nog altijd dun gezaaid, alle heisa en congressen over het thema ten spijt.

In 1994 bleken Peter Senge en enkele andere consultants al een rist interessante voorbeelden gevonden te hebben, die ze bundelden in The Fifth Discipline Fieldbook. Zopas publiceerde (vrijwel) dezelfde groep – die vooral bestaat uit medewerkers van Arthur D. Little – The Dance of Change. De turf beperkt zich niet tot een opsomming van voorbeelden. Senge en co hebben deze keer uitdrukkelijk aandacht voor de hindernissen die het totstandkomen van de lerende organisatie in de weg staan. Na een bijwijlen filosofische inleiding wordt het boek concreet. In drie grote delen komen drie soorten obstakels aan bod: de problemen die opdoemen wanneer het pilootproject van stapel loopt, wanneer het eerste succes moet worden uitgedragen naar andere departementen en wanneer het initiatief de hele organisatie raakt. Toegegeven, Peter Senge is een onvervalste managementgoeroe, maar die etikettering mag u deze keer niet gebruiken als gemakzuchtig alibi om het boek ongeopend te laten.

Peter Senge, Art Kleiner, Charlotte Roberts, Richard Ross, George Roth & Bryan Smith, The Dance of Change. Doubleday, 596 blz. ISBN 0385493223.

LDD