Lens Diamonds verhuist naar China

Met het verdwijnen van Lens Diamonds Industries en Belsort, twee filialen van het diamantconcern De Beers, tikt de klok weer wat sneller weg voor Antwerpen als wereldcentrum voor de ruwhandel in siersteentjes.

Een handvol Antwerpse diamanthandelaars onderhandelt met het Londense hoofdkwartier van De Beers over de stukken die ze de komende dagen uit de LDI-taart zullen meepikken. Lens Diamonds Industries was niet zomaar een Kempense vlaai, het was een robuuste gateau, “een schitterende diamant op zichzelf,” zeggen gewezen werknemers.

Het diamantbewerkingsbedrijf ontwierp in Berlaar sinds 1974 hightechapparatuur voor sierdiamant, een technologie die voor het zagen van diamant algemeen erkend wordt als uniek in de wereld. Koplopers uit de Antwerpse diamantwijk – Eurostar, Rosy Blue, Overseas Diamonds, Indigems, allemaal van Indiase origine – willen die spitstechnologie van LDI graag in eigen bezit. Maar de eindbestemming van de LDI-machines zal niet Antwerpen worden, maar wel Rusland, China en eventueel India.

Bedrijven als Eurostar en Rosy Blue groeiden de voorbije jaren in stilte uit tot wereldgroepen met aan- en verkoopkantoren voor ruwe en geslepen diamanten in alle belangrijke diamantcentra. Van Vancouver in Canada, via Tel Aviv, Dubai en Bombay in West-Azië tot Sjanghai en Tokio in het Verre Oosten. Ze draaien miljoenenomzetten en hebben duizenden werknemers, van wie slechts een kleine fractie in hun hoofdkwartier in de Antwerpse diamantwijk. Rosy Blue wil LDI-technologie installeren in zijn nieuwe diamantateliers in Armenië; Eurostar doet hetzelfde in de Zuid-Chinese stad Guangzhou bij Hongkong.

Waarom verkoopt de Zuid-Afrikaanse diamantreus De Beers die unieke troef aan concurrerende diamantgroepen? En waarom sluizen zij op hun beurt die spitstechnologie – die niet alleen hooggeschoolde technici vereist, maar ook alleen kan functioneren in een hoogtechnologische bedrijfsomgeving – naar ateliers in Rusland en China?

Op de laatste vraag antwoordt Hugo Awouters, managing director van LDI: “Zelfs met spitstechnologie en in efficiënte bedrijfsorganisaties kun je hier niet langer optornen tegen lagelonenlanden. De diamantbewerking gaat in Antwerpen jaarlijks met 10% achteruit.” De Rosy Blues en de Eurostars hebben inmiddels in Rusland en China een aantal werkplaatsen uitgebouwd waar technologische feeling geen loos begrip meer is.

Lens werd een blok aan het been

Het is echter de eerste vraag naar het waarom van de verkoop van Lens die naar de kern gaat. Voor De Beers was Lens een log instrument geworden: massaal zagen, zoals dat bij LDI gebeurde, vervolgens de waardebepaling bij Belsort (het zusterbedrijf dat ook dichtgaat) en de steentjes dan naar Londen terugsturen, neemt weken productietijd in beslag. Ondertussen speelden Rosy Blue en consorten met hun eigen slijperijen op verschillende locaties (afhankelijk van de vraag van de consument op het gebied van smaak, prijs en kwaliteit van het eindproduct) veel sneller op de bal. Bij het zagen van een diamant neemt de diamantbewerker immers al een optie op de uiteindelijke vormgeving van die sierdiamant. En tegen dat de doorlooptijd van bij Lens via de zichthouder naar de markt rond was, waren Rosy Blue & co. De Beers al te snel af met hun antwoord op de veranderende marktvraag. Conclusie: laat de zichthouders zelf hun diamant zagen.

Bovendien blijft De Beers door zijn overdracht van technologie en knowhow goede maatjes met die belangrijke opkopers van ruwe steentjes. En met die ruwe diamand grijpt De Beers terug naar zijn basisactiviteit – alleen een mijnuitbater zijn – en verbetert het zijn relaties met de Europese Unie: de EU kon de doorgedreven verticale integratie van De Beers niet appreciëren.

Toen Lens Diamonds Industries in 1974 in Berlaar werd opgericht, was de Antwerpse Kempen de enige plek ter wereld met vakkennis voor diamantbewerking. Inmiddels is die kennis uitgewaaierd. De diamantcluster die Antwerpen was, met zijn handelsactiviteit en zijn hoogtechnologische pool rond Lens, vertoont barsten. Antwerpen had geen langetermijnstrategie om de handel en een hoogtechnologische nijverheid te verankeren. Rosy Blue en de anderen vinden de Scheldstad nog altijd het wereldcentrum voor hun activiteiten, wegens zijn unieke formele (banken en verzekeringen) en informele (de marktplaats) infrastructuur. Maar off the record maken ze er geen geheim van: die positie is uiterst kwetsbaar. Sjanghai, Vancouver, Tel Aviv zijn (nog) geen geloofwaardige alternatieven, maar dat kan veranderen.

Want hoe lang duurt het nog voordat De Beers zijn ruwe steentjes rechtstreeks naar vestigingen van ‘Rosy Blue & co.’ elders in de wereld verstuurt? En dat zij hun geslepen steentjes naar hun distributeurs en de filialen van De Beers’ nieuwe distributiepartner, de Franse luxegigant LVMH, zullen sturen, zonder een omweg via Antwerpen?

Erik Bruyland

Sjanghai, Vancouver, Tel Aviv zijn (nog) geen geloofwaardige alternatieven, voor Antwerpen, maar dat dreigt te veranderen.