Leiders lijden

C EO’s en toppolitici staan meer dan ooit onder druk van de publieke opinie. En in hun organisatie zijn ze ook al niet langer onaantastbaar. Leiders worden continu in vraag gesteld, en krijgen daardoor veel impulsen om kortetermijnpopulariteit na te streven.

Eagles may soar high, but weaselsdon’t get sucked into jet engines.

David Brent, CEO uit de komische BBC-serie ‘The Office’

De CEO, de minister, zelfs de koning, de president of de paus worden vandaag niet langer met fluwelen handschoenen aangepakt door opiniemakers. Ze liggen onder vuur voor bijna elke beslissing of mening. Toegegeven, we vinden de vrijheid van meningsuiting, democratie en inspraak belangrijke waarden. Maar dat was ook al zo twintig jaar geleden. Hoe komt het dan dat mensen tegenwoordig nog maar weinig respect hebben voor belangrijke leiders – in organisaties, de maatschappij of op geestelijk vlak? Voer voor sociologen, maar ook voor economen. Want de technologische ontwikkelingen en onze veran-derende economie hebben die trend mee in de hand gewerkt.

Leiders zijn makkelijke schietschijven. Hoge bomen vangen veel wind. Maar enkele tendensen zorgen ervoor dat onze politieke en economische leiders vandaag onafgebroken heel veel tegenwind krijgen.

De continu interactieve maatschappij: blogs, polls en fora polsen op elk moment naar de mening van de vox populi. Nog nooit is het zo eenvoudig geweest om een mening te ventileren. Goed voor de inspraak, maar helaas ook een spreekbuis voor veel anonieme, extreme en totaal respectloze opinies. Er is nog nooit zoveel met modder gegooid naar boven.

De continue democratie: elke dag verkiezingen! Polls krijgen al te makkelijk de status van verkiezingen. Webpolls zijn echter vlot manipuleerbaar, en surveys notoir onprecies. Door de proliferatie van polls staan leiders onder druk om op elk moment de meerderheid te behalen. Maar tijdens echte verkiezingen kiezen mensen voor een menu, ze eten niet à la carte. Politici en andere leiders hebben dus niet alleen de neiging om op korte termijn te scoren, maar vergeten ook dat de aparte selectie van drie fantastische gerechten niet noodzakelijk een geweldig driegangendiner geeft.

Het verdwijnen van het informatiemonopolie: informatie is – vooral dankzij internet – beter verspreid en toegankelijker geworden. Door de hoge kosten van de informatieverzameling was het vroeger alleen voor de betrokkenen mogelijk om de feiten en analyses te verzamelen en een beslissing te nemen. Nu is wereldwijde en gespecialiseerde informatie voor iedereen toegankelijk. Dat heeft het debat verrijkt, maar ook bemoeilijkt.

De vlakke organisatie: betere opleidingsniveaus en een mondiger opvoeding hebben de vroeger typisch hiërarchische maatschappij erg afgevlakt. De baas bestaat niet langer, het is nu een coördinator, teammanager of coach. Een teamlid wordt eenmaal geëvalueerd, een teamleider evenveel keer als er teamleden zijn.

De omgeving vandaag is niet beter of slechter dan vroeger, maar zeker anders. Van de leiders verwacht iedereen een groot incasseringsvermogen en een combinatie van talenten, en niet het minst een grotere dosis emotionele intelligentie.

Leiders moeten geen helden willen zijn. De maatschappij en de media zijn dus veranderd. Maar leiders zijn hun rol de voorbije jaren ook wat uit het oog verloren. We brengen die rol nog even in herinnering:

Het belang van de organisatie (land, bedrijf …) primeert altijd op het eigenbelang, en het belang van de leider zelf. CEO’s of toppolitici die elke nieuwe benoeming als een wipplank zien naar een volgende (nog meer prestigieuze) benoeming, verdienen op de glijbaan naar beneden te worden gezet.

Echte leiders delen het lot van de mensen voor wie ze verantwoordelijk zijn. De kapitein verlaat als laatste zijn schip. Een loonsvermindering voor de werknemers en een grotere bonus voor de CEO rijmen niet.

Te veel leiders willen geschiedenis schrijven. Daarom doen overnames het altijd goed bij CEO’s, en infrastructuurwerken bij politici. Of het opportuun is voor het bedrijf en de belastingbetaler, zien we dan wel … als zij allang vertrokken zijn.

Een leider luistert naar alle waardevolle meningen, maar probeert niet iedereen te plezieren. Leiders die hun eigen populariteit continu nastreven, deugen niet.

De vlakke, interactieve maatschappij creëert een nieuwe omgeving voor het moderne leiderschap. Kritiek zal echter kalmeren en omslaan in een groter respect als moderne leiders hun oude rol herontdekken.

You just have to accept that some days you are the pigeon, and some days you are the statue.

David Brent

DE AUTEUR IS HOOFDECONOOM VAN PETERCAM VERMOGENSBEHEER.

REACTIES: visienoels@trends.be

Geert Noels