Was de Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers niét over de de kop gegaan mocht ze Lehman Sisters zijn geweest? Als de leiding dus niet had volgezeten met hanige, opgefokte, testosterongedreven venten, maar met het betere part der mensheid? Zou de ontploffing van dat financiehuis en andere geldmolochs niet gebeurd zijn met een grotere greep van dames op wat er broeide?
Het is een vraag die mij bezighoudt sinds de viering van de Manager van het Jaar 2009. Rudi De Becker van Univeg speechte er, geïnspireerd door zijn succesvolle carrière in Nederland en zijn CEO-taak bij de internationale groente- en fruitgroep van Hein Deprez. Luid was zijn wens dat Eva’s de bedrijfstop zouden bezetten en zodoende een minder dictatoriaal, top-down, brutaal leidingklimaat zal ontstaan. Vrouwen zijn, aldus Rudi De Becker, toegespitst op overleg, een zachtere aanpak, teamwerk. Een onderneming die niet kiest voor deze trits, is rijp voor de gehaktmolen.
Hij kreeg de handen van het voor 85 procent mannelijke gezelschap eenmaal ondersteunend op elkaar: toen hij, met een rood aanlopende premier Yves Leterme op de eerste rij, het krakkemikkige leiden van de Belgische politiek laakte. Na de filippica tegen mannen volgde routineus handgeklap. Dezelfde dag knipte Piet Van Roe – noch knuffelman van 2010, noch verbruiker van managementboeken – de sterrenvrouw van de VRT, Mieke Berendsen, weg. Zijn eerste slachtoffer. Begrijpt Van Roe er dan echt geen snars van?
Dat vrouwen in het Westen steigeren om de barrières is bekend. De in hun ogen meer verlichte landen leggen quota op, want de natuurlijke vervrouwelijking gaat traag. Die eis woelt ook hier. Op dezelfde dag als Rudi De Becker publiceerde de jonge actiegroep Alice een manifest van enkele mannen en veel vrouwen, onder wie Berendsen, voor meer vrouwelijke chefs. Wie vandaag Noorse is met een draad naar de bedrijven en Engelskundig, vindt overal een klaarstaande katheder om haar nationale wet te bewieroken die verplicht dat 40 procent van de ondernemingsbestuurders vrouwen moeten zijn.
Wat zag ik in veertig jaar economische journalistiek? Dat vrouwen in bedrijven er vaak op een excellente wijze bij waren, niet altijd als de formele nummer 1, wel dikwijls als de feitelijke leider van een middelgrote en kleine onderneming; één stap achter hun mannelijke leiding, omdat de hele samenleving zo ingericht was, maar met amper een gram minder invloed op de groei, de strategie van het bedrijf.
Onze welvaart is ook opgebouwd door deze voor de publieke opinie, en in de media, versluierde dames. Feministische werkcolleges, profs in genderwetenschappen ignoreren dat. Mannen in West-Vlaanderen staan bloot aan een overheersing door hun sterke vrouwen. In mijn eigen Kempen was het evenzeer zo: zijn allereerste multinationale papierverwerkende onderneming – Brepols – werd in de tweede helft van de negentiende eeuw werelds, befaamd, vechtlustig onder Josephine Friederike Dessauer; een Beierse die decennia de expansie van de speelkaarten, mannekesbladen, missalen, boeken, het behangpapier, bestierde en de stammoeder is van de meest kosmopolitische Brepols-afstammelingen. Josephine Friederike was in 1850-1900 niet de enige patronne van een serieuze onderneming, en heeft tot vandaag navolgers in binnen- en buitenland. Wie een ernstige studie zou maken over vrouwen in het Belgische en internationale management, niet enkel vandaag, niet enkel gebaseerd op formele organogrammen of hiërarchieën, zou tot genuanceerdere besluiten komen dan de eis: geef hier de voorzittershamer of het hoekkantoor van de CEO.
Dat vrouwen vanaf nu en in de volgende eeuwen in de moderne landen – deze buiten de moslimgordel – alomtegenwoordig worden op alle niveaus van de ondernemingen is normaal, gezien hun overrompeling van de arbeidsmarkt, hun steeds betere diploma’s, hun groeiende appetijt om macht, hun recht om meer te zijn dan huisvrouw, hun praktische eisen – betoelaagde en talrijke kinderkribben, en voor de hogere vrouwelijke kaderleden betaalbare nannies en huispersoneel.
Vrouwen zijn welkom, meer dan welkom, overal, zonder glazen plafond, in een onderneming. Daarvoor hoeft niemand de snerpende essays van Betty Friedan, Germaine Greer, Alison Maitland of Avivah Wittenberg-Cox. Laat de kwestie niet ontaarden tot kretologie à la duurzaam ondernemen, maatschappelijk verantwoord onder-nemen, corporate governance, groene economie en diversiteit. Stuk voor stuk leuk, echter slechts ingrediënten van een geheel. Geen enkele mensensoort is beter dan een andere; de onderliggende gedachte nochtans van de luidste sisters. Er zijn en blijven bekwame mannen nodig en die hebben geen vrees van bekwame vrouwen. Lehman Brothers & Sisters is de toekomst.
DE AUTEUR IS voorzitter van de adviesraad van trends.
Frans Crols
Laat de kwestie van meer vrouwen in het bedrijfsleven niet ontaarden in kretologie.
