Tussen droom en daad staan vaak indrukwekkende hinderpalen, vervelende problemen en destructieve acties, vooral bij groepswerk. Je gelooft het pas als je het zelf hebt meegemaakt. En we hebben het allemaal al meegemaakt. Groepen kunnen waanzinnig dom zijn.
Uit studies blijkt dat groepen over een uitgesproken collectieve intelligentie kunnen beschikken. Maar dan moeten ze aan een aantal strikte voorwaarden voldoen: de leden moeten voldoende heterogeen en voldoende gemotiveerd zijn om een bijdrage te leveren, ze moeten onafhankelijk kunnen ageren en mogen dus elkaar niet te veel willen beïnvloeden. En je moet een eenvoudig middel vinden om die kennis en goodwill samen te brengen. Dat is de wisdom of crowds.
Indien u iets zoekt via Google, is de kans zeer groot dat uw zoektocht zeer relevante resultaten oplevert. U profiteert gewoon mee van de zoektochten van tienduizenden anderen. Omdat uw speurtocht voldoende onafhankelijk is van al die anderen, kan Google al die speurtochten in een merkwaardig nauwkeurig algoritme combineren.
De suggesties die Amazon.com voor mij maakt, zijn bijna altijd relevant. Zij zijn gebaseerd op wat lezers die op mij lijken ook hebben besteld. Zoek je een boek dat bij je smaak past? Ga dan naar www.librarything.com. Geef een twintigtal boeken in uit je eigen bibliotheek. Je zult verbaasd staan over de kwaliteit van de aanbevelingen. De slogan van Librarything is ‘Vind mensen met verbazend vergelijkbare smaak’. En ze maken die slogan probleemloos waar. Het is griezelig om te zien wat er in de bibliotheek van je smaakgenoten staat. En je weet op slag wat je ‘gemist’ hebt, beter dan door gelijk welke expert-bibliothecaris.
De meest ongelooflijke prestatie van de wisdom of crowds is uiteraard Wikipedia. Wat een encyclopedie. Sommige artikels van de Encyclopedia Britannica zijn misschien beter, maar deze bron heeft dan weer niets over de Gouden Schoen 2010, finalisten van X-factor en wie Gordon Gekko speelt in Wall Street 2.
Iedereen weet natuurlijk ook wat een zeepbel is in de beleggingswereld. Miljoenen beleggers kunnen tegelijk fout zijn. Zodra mensen niet meer onafhankelijk oordelen, zodra ze luisteren naar dezelfde goeroes, kan de massa dom, zeer dom worden. Er is een bekend beleggingsadvies: als je taxichauffeur je beleggingstips geeft of ernaar vraagt, is het tijd om uit de beurs te stappen. De waarderingen zijn dan niet meer objectief. De vrije markt (een reusachtig grote wisdom of crowds) heeft dan gefaald.
Het thema wordt wel problematisch als we een moderne democratie gaan zien als de uiting van een collectieve intelligentie. Een democratie kan heel erg fout zitten. Maar dat komt niet omdat de massa dom is. Als elke burger zich zou informeren, en op basis van die informatie zou stemmen voor het welbegrepen eigenbelang, zou het eindresultaat nog zo slecht niet zijn. Maar de moderne democratie is een super-ingewikkeld kluwen van emoties, helden, antihelden, eenzijdige of ronduit vervalste informatie, ondoorzichtige processen en tactische spelletjes. Het is een wonder dat er buiten België nog regeringen worden gevormd. Misschien zijn we ook hier het lichtend voorbeeld. Hebben onze politici als eerste begrepen dat we te ver zijn afgeweken van wat een democratie echt is?
Een heel concrete toepassing van de wisdom of crowds is dat uit onderzoek bleek dat stemmen in een groep heel vaak tot een superieure beslissing kan leiden. Maar in een managementomgeving wordt altijd verondersteld dat de baas het beter weet, of minstens de expert. Dat is zelden het geval.
Als een bedrijf tien projecten uit een reeks van honderd moet kiezen, dan kan geen enkele expert of geen enkele leider dat tot een goed einde brengen. De collectieve wijsheid van het bedrijf wel. Een eenvoudige website waarop alle personeelsleden vanaf een bepaald niveau onafhankelijk van elkaar kunnen ‘wedden’, doet het waarschijnlijk beter dan die alwetende top. Wie daar vooral niet in gelooft, is uiteraard die top, wat dan weer niet echt bewijst hoe slim hij is.
MARC BUELENS
In een managementomgeving wordt altijd verondersteld dat de baas het beter weet of minstens de expert. Dat is zelden het geval.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier