Kunstschatten op zolder

Van 18 tot 21 april kunt u op de Heizel terecht voor Art Brussels, de beurs voor hedendaagse kunst. Maar kunst van topkwaliteit bekijken kan ook bij enkele Belgische banken en holdings. Volg de gids.

Jong talent bij Axa Art

Vanzelfsprekend bezit Axa Art Assurances een kunstcollectie. Die vormt overigens een krachtig argument voor musea, galeriehouders, antiquairs, kunstenaars en particulieren om hun kunstpatrimonium bij deze maatschappij te laten verzekeren.

Speciaal voor Trends haalde Axa een serie van vier doeken uit 1987 boven van de jonge New Yorkse kunstenaar Matt Mullican. Thomas Wessel, directeur van de expertiseafdeling: “Dit was het grootste en meest bijzondere werk van een jonge kunstenaar dat we de voorbije twintig jaar in New York hebben gezien en ook beschikbaar was. Deze kunstenaar vecht tegen het oppervlakkige modernisme van zijn tijdgenoten, de late navolgers van de popart.”

Wat er dan zo aantrekkelijk is aan het werk van Mullican? Het is een traditionele stadscompositie die verwijst naar de futuristische visionairs van de middeleeuwen, maar dan met olieverf en pastel en in geel en zwart, kleuren die gewoonlijk worden gebruikt om gevaarlijke producten aan te duiden. De prijs die Axa ervoor betaalde, lag vijf keer hoger dan voorzien, maar de bank-verzekeraar heeft geenszins spijt van de aankoop: Axa heeft een jonge kunstenaar gesteund en de prijzenspiraal op de kunstmarkt voor Matt Mullican op gang gebracht.

Antwerpse geschiedenis bij KBC

Bij KBC viel de keuze zonder aarzelen op een gouacheminiatuur die een panorama van Antwerpen en zijn haven weergeeft. Het werkje werd in 2003 opgemerkt bij een antiquair op de antiekbeurs TEFAF in Maastricht en aangekocht voor het Rockoxhuis in Antwerpen, een museum dat eigendom is van de bank. “Nicolaas Rockox speelde een eersterangsrol in het openbare leven van Antwerpen”, legt conservator Hildegard Van de Velde uit. Tijdens de belegering door de Spanjaarden trad hij toe tot de burgerwacht om zijn geboortestad te verdedigen. De miniatuur dateert van de val van Antwerpen, in 1585.”

Waarom KBC precies deze miniatuur op de kop tikte? “Dit werk is een historisch document met een grote iconografische waarde voor de stad Antwerpen en bovendien bijzonder zeldzaam”, aldus de conservator. De prijs ervan maakt de bank-verzekeraar liever niet bekend, al liet KBC wel uitschijnen dat hij in overeenstemming is met de marktwaarde van dit soort werken.

Opvallend aan de miniatuur is dat het profiel van de stad vrij waarheidsgetrouw en topografisch correct werd weergegeven, terwijl kunstenaar Hans Bol (1534-1593) wél de vrijheid nam om de rechteroever van de Schelde meer diepgang te geven. De bocht van de stroom ziet er daardoor helemaal anders uit dan in werkelijkheid.

Ranke Léger bij de NPM

Albert Frère en Gilles Samyn zijn unaniem: hun favoriete kunstwerk is de sculptuur La grande fleur qui marche (1955) van Fernand Léger. De zes meter hoge bronzen bloem prijkt in het park rond het hoofdkwartier van de Nationale Portefeuillemaatschappij, waar ze zowel voor de bezoekers als vanuit de kantoren zichtbaar is en volledig in het landschap lijkt opgenomen. De bazen van de NPM gewagen van een ‘magische’ integratie.

Het werk werd in 2006 gekocht, in een soort opwelling van geestdrift. Begrijpelijk, want dit bruin gepatineerde beeld geeft werkelijk de indruk in beweging te zijn – of, zoals de titel aangeeft, te wandelen.

Fernand Léger (1881-1955) is weliswaar vooral bekend voor zijn kubistische schilderijen, maar maakte ook beeldhouwwerken. Enkele jaren voor zijn dood besloot hij een majestueus werk te maken dat niet zou eindigen in een museum maar ergens in situ zou voortleven. Zo ontstond de gietvorm van La grande fleur qui marche, hoewel Léger niet meer de kans zou krijgen om zijn figuur in brons te gieten. Als eerbetoon aan de kunstenaar zorgden zijn weduwe en een assistent daar wél voor en lieten drie exemplaren vervaardigen. Het exemplaar van Albert Frère stemt volkomen overeen met de wensen van de kunstenaar, die wou dat zijn bloem zou opbloeien in de openlucht en … in vruchtbare grond.

Stadsscène bij ING

“Ik ben gehecht aan bijna alle werken in onze verzameling”, geeft Patricia de Peuter, directeur van het kunstdepartement bij ING, meteen mee. Met de collectie willen we in de eerste plaats een oningewijd publiek op kantoor laten kennismaken met hedendaagse kunst. Toch liet de Peuter haar keuze vallen op het uit twee cilinders bestaande glazen paviljoen van Dan Graham, dat zich in de privétuin van ING bevindt, achter het gebouw aan de Brusselse Marnixstraat.

“Het paviljoen werd eigenlijk ontworpen voor de tentoonstelling Voici van Thierry de Duve in het Brusselse Paleis voor Schone Kunsten in 2000. ING financierde de productie en wilde het nadien toevoegen aan zijn kunstcollectie. Dan Graham hield dus al van bij het ontwerp van het paviljoen rekening met de toekomstige opstelling.”

De installatie van de Amerikaanse kunstenaar is een plastische bespiegeling over de stedelijke ruimte en de plaats die het kunstwerk daarin inneemt. Het nodigt toeschouwers en bezoekers aan het park uit om binnen te treden en er enkele rustgevende momenten te beleven.

Fauvisme en feminisme bij Dexia

Het zotte geweld, ook wel De dwaze maagd genoemd, is een werk van Rik Wouters dat op de elfde verdieping van het Dexiagebouw in de Brusselse Pachecolaan staat opgesteld. “De Dexiaverzameling vormt een panorama van de Belgische kunst van 1830 tot vandaag”, aldus conservator Patricia Jespers. “Rik Wouters was een sleutelfiguur van de artistieke scheppingsdrang in België en neemt een belangrijke plaats binnen de collectie in.”

Het knappe werk geeft de overgang aan van de klassieke naar de moderne beeldhouwkunst. Het verwijst naar de Amerikaanse danseres Isadora Duncan, de grondlegster van de moderne dans. Tijdens een voorstelling in de Munt in 1907 raakte Rik Wouters zo onder de indruk dat hij zich voor zijn beeldhouwwerk inspireerde op de bewegingen van de danseres. Hij vroeg zijn lievelingsmodel, zijn vrouw Nel, om te poseren.

Omdat het zo’n emblematische afbeelding van de vrouw is, werd het beeldhouwwerk ook uitgekozen als symbool voor het WINGS-netwerk dat Dexia in mei 2007 lanceerde. WINGS staat voor Women Innovating Networking Solidarity en het netwerk wil actieve vrouwen uit alle domeinen bij elkaar brengen om op die manier een macht te creëren: die van de nieuwe generatie vrouwen. Een gestileerde tekening van het beeld is het logo van WINGS, een keuze die helemaal in de lijn ligt van het modernisme van de danseres en het lef van de fauvistische kunstenaar Wouters.

Delen kiest voor Belgische avant-garde

Bank Delen houdt zich graag bezig met de kunstwereld en sponsort onder meer de Antiekbeurs van België, meteen ook een gelegenheid voor de financiële instelling om enkele stukken uit haar collectie aan het brede publiek te tonen. Tijdens de editie van vorig jaar kon bijvoorbeeld de Composition verte en dents de scie van Karel Maes bij de bezoekers op veel bijval rekenen. Het was ook dat werk dat Bank Delen uitkoos voor dit artikel.

“Dit doek is een van de Belgische avant-gardewerken (1920). Het stelt de overgang voor van het figuratieve naar het abstracte en uiteindelijk naar het constructivisme. Net zoals Maurice Léonard en Paul Joostens is Karel Maes een van de pijlers van de Belgische avant-gardeschilderkunst”, duidt Filip De Ferm, partner van de privébank.

Een Antwerpse familie deed het schilderij van de hand in 2005. Omdat dergelijke werken maar zelden op de markt komen, hapte de bank onmiddellijk toe. Filip De Ferm vindt het jammer dat dergelijke kunstenaars op niet veel aandacht en erkenning kunnen rekenen. Maar tegelijk biedt zoiets natuurlijk ook kansen: Bank Delen is wel bereid om het Belgische patrimonium te steunen, maar dan wel tegen een verantwoorde en redelijke prijs. “Daarin schuilt trouwens de ware kunst van beleggen in kunst: aankopen tegen een voordelige prijs …” Voor een bank die gespecialiseerd is in het beheer van privépatrimonia is dat een geruststellende uitspraak.

Fotografie van Corinne Lecot

bij Fortis

“We hebben niet gekozen voor het meest prestigieuze werk uit onze collectie, wel voor onze jongste aanwinst”, zegt Dominique Van Hove, die verantwoordelijk is voor de Fortiscollectie. “Het gaat om een foto van Corinne Lecot uit een serie clichés van het koninklijk park in Brussel.” Een pragmatische keuze dus, die de moeilijkheid om uit een veelheid van werken te moeten kiezen kundig omzeilt.

De Belgisch-Nederlandse bank-verzekeraar kocht de reeks aan om er het interieur van haar gerenoveerde gebouw in de Koningsstraat mee aan te kleden. “De reeks draagt als titel Nostalgie du bonheur en in de beelden wordt het landschap vervaagd zodat de mensen op de voorgrond treden. De energie en de tederheid die deze foto uitademt, past perfect in een werkomgeving”, aldus de conservator.

Fortis wil duidelijk hedendaags talent steunen. Maar dat wil niet zeggen dat de bank haar traditionele kunstverzameling afzweert. Integendeel, de foto verwijst naar het schilderij Een winterse morgen in het park van Brussel, van Frans Gaillard. Het doek en de foto hangen overigens tegenover elkaar in de hal van het gebouw. Een confrontatie als het ware tussen twee tijdperken en twee kunststromingen.

Speeltafel van de Nationale Loterij

Aanvankelijk was de verzameling van de Nationale Loterij toegespitst op haar eigen affiches, die ze liet maken door bekende kunstenaars. De bekendste affiches dateren van het koloniale tijdperk. Sinds 1992 wordt de collectie echter breder opgevat: ze staat open voor andere landen, voor verschillende kansspelen en voor alles wat symbool staat voor kans en geluk. In die zin kan elk werk waarin de godin Fortuna voorkomt, worden opgenomen in het patrimonium van de Nationale Loterij.

De collectie omvat gravures, beeldhouwwerken, schilderijen en zelfs meubels. Een Venetiaanse speeltafel uit 1790 is trouwens het favoriete stuk van de conservator. “Ik vond deze houten speeltafel op de kunstbeurs TEFAF in 2003”, zegt Anne-Marie Buffels. “Een uitzonderlijk zeldzame, mooie en verfijnde tafel. Ze is volledig met de hand beschilderd in de fraaiste achttiende-eeuwse Venetiaanse stijl, een soort van flipperkast avant la lettre.” De tafel kostte 55.000 euro en bevindt zich tegenwoordig in een speciaal ingericht lokaal in het hoofdkantoor van de maatschappij. Het is de bedoeling om de collectie, die de geschiedenis van het kansspel weergeeft, op termijn toegankelijk te maken voor het publiek. (T)

Door Caroline Dubois