Kuifje op Zaventem

Het doorbreken van het duopolie van Sabena en Belgavia voor de passagiersafhandeling op de luchthaven van Zaventem zorgt voor zware meningsverschillen tussen BATC en de Regie der Luchtwegen. En toch lijkt een fusie tussen de twee luchthaveninstanties meer dan ooit nodig.

“Natuurlijk zullen wij een vergoeding moeten betalen voor het gebruik van de luchthaven van Zaventem als wij de passagiers van andere luchtvaartmaatschappijen afhandelen,” zegt Rolf Neumann, direkteur van Lufthansa Airport Services Brussels NV, beter gekend als LASB. “De grote vraag is echter aan wie ? Aan de Regie der Luchtwegen (RLW) of aan Brussels Airport Terminal Company nv (BATC) ?”

Deze vraag is een direkte uitloper van de beslissing van het Hof van Beroep op 7 december 1995. Het Hof besliste toen dat LASB de passagiersafhandeling mag verzorgen voor derde luchtvaartmaatschappijen. In niet-luchtvaartjargon betekent dit dat LASB verwant met de Duitse luchtvaartmaatschappij Lufthansa passagiers mag inchecken op Zaventem van bijvoorbeeld British Midland, Royal Jordanian, VASP Brazilian Airways of Egyptair.

Vroeger mocht dit niet. Het recht tot afhandelen van passagiers en vliegtuigen komt in Zaventem van oudsher toe aan Sabena, en sinds iets recentere datum ook aan het privé-bedrijf Belgavia. In 1980 tekende de RLW een koncessie-overeenkomst met Belgavia waardoor deze laatste de exclusiviteit kreeg voor het verrichten van (passagiers)afhandeling aan derden. In deze overeenkomst staat wel dat Belgavia de rechten moet erkennen van Sabena als afhandelingsmaatschappij, evenals de rechten van de luchtvaartmaatschappijen op selfhandling.

Merkwaardig is dat in het Staatsblad van 30 december 1989 een Koninklijk Besluit van 22 december verschijnt over de vaststelling van de vergoedingen, te heffen door de Regie en door BATC voor het gebruik van de luchthaven Brussel-Nationaal. Het KB is ondertekend door toenmalig vice-eerste minister en minister van Verkeerswezen Jean-Luc Dehaene. Onder hoofdstuk IV over de luchthavenbijstand ( handling), art.7 staat zwart op wit te lezen dat “… de vergoeding voor het verlenen van luchthavenbijstand aan anderen wordt vastgesteld bij akte van koncessie. De koncessie wordt van rechtswege, zonder dat een vergoeding kan worden geëist, toegestaan aan de luchtvervoerders die, op datum van 1 april 1977 als een gewone aktiviteit op de luchthaven van Brussel-nationaal, luchthavenbijstand verleenden aan vervoerders die vaste luchtdiensten vanuit of naar het Koninkrijk onderhouden.”

Anders gesteld : Sabena wordt vrijgesteld van het betalen van een vergoeding aan de RLW wanneer het derde luchtvaartmaatschappijen afhandelt ; het privé-bedrijf Belgavia moet wél afdokken. Namelijk 2 % op de zo gerealizeerde omzet.

BIZAR.

Deze 2 % zal LASB in de toekomst ook moeten betalen wanneer het de passagiers van andere luchtvaartmaatschappijen afhandelt. “Maar moet ik dat bedrag wel aan de Regie betalen,” stelt Rolf Neumann zich de vraag. “De RLW heeft toch de uitbating van het passagiersgebouw overgedragen aan BATC ? LASB heeft immers alleen het recht gekregen voor passagiersafhandeling voor derden, mijn diensten voltrekken zich in het passagiersgebouw.”

Meteen rijst ook de vraag of LASB die 2 % überhaupt wel moet betalen. Dat LASB die vergoeding wel en Sabena die vergoeding niet moet ophoesten, ruikt naar konkurrentievervalsing. Het Verdrag van Rome is op dit gebied overduidelijk : verboden zijn alle overeenkomsten die tot gevolg hebben dat de mededinging binnen de gemeenschappelijke markt wordt verhinderd, beperkt of vervalst. In ’93 legde British Midland overigens klacht neer tegen onder meer de Regie omdat die Sabena bevoordeelde via kortingen op de landingsvergoedingen, nota bene vastgelegd in datzelfde KB van 22 december ’89. De Europese Kommissie oordeelde vorig jaar dat die praktijk strijdig was met het EG-Verdrag en beval de Belgische regering er dan ook onmiddellijk komaf mee te maken. Wellicht geldt eenzelfde redenering voor de ongelijke voorwaarden toegepast in verband met de afhandeling.

Zeer bizar in dit alles is waarom Belgavia nooit met dit dossier naar de rechtbank is gestapt. “Omdat wij niet willen teruggaan naar het verleden. Bij de ondertekening van de koncessie-overeenkomst hebben wij de vastgelegde voorwaarden aanvaard. Wij moeten daar nu niet op terugkomen,” meent Luc Meurrens, algemeen direkteur van Belgavia. “Tweede reden : het betalen van een koncessievergoeding op zich vinden wij niet abnormaal.” Meurrens ontkent niet dat Belgavia een 20-tal incheckbalies gratis ter beschikking kreeg van de RLW ter kompensatie van die vergoeding. In het verleden althans, want BATC maakte korte metten met deze praktijk vanaf de ingebruikname van de nieuwe terminal in december ’94. Belgavia betaalt nu, net zoals Sabena, 800.000 frank huurgeld per jaar per incheck counter.

Gezien deze nieuwe omstandigheden zou het 100 % Belgische Belgavia misschien wél juridische stappen kunnen overwegen om de ongelijkheid met Sabena, nu voor net geen 50 % in buitenlandse handen, ongedaan te maken. “Wat ons meer stoort, zijn de ongelijke sociale voorwaarden tussen Sabena en Belgavia. In ’94 heeft Sabena Maribel ter gekregen, een verhoogde vermindering van de sociale lasten. Ik zie weinig of geen verschil tussen een arbeider van Belgavia die een vliegtuig laadt en lost en een arbeider van Sabena die een vliegtuig laadt en lost,” aldus Luc Meurrens.

VAN DUO NAAR TRIO.

De Belgavia-direkteur betreurt het verlies in beroep tegen LASB, maar neemt het sportief op. “De liberalizering van de afhandelingsdiensten op de Europese luchthavens komt er toch. We zullen nog een beetje meer op onze tenen moeten gaan staan.” Eric Kirsch, gedelegeerd bestuurder van de RLW, blijft erbij dat het geen goede zaak is. “Op Zaventem zijn twee erkende afhandelaars, dat is één meer dan op de meeste luchthavens in Europa.” Maar vijf minder dan op Heathrow.

De RLW beleeft trouwens slechte dagen om nog andere redenen. Recentelijk switchten kersverse Sabena-aandeelhouder Swissair en zijn partner Austrian Airways van afhandelingsagent in Zaventem : van Belgavia naar Sabena. Omdat Sabena op zijn third party-afhandelingsaktiviteiten geen vergoeding aan de RLW moet betalen, derft de RLW naar schatting zo’n 50 miljoen frank aan inkomsten dankzij Sabena’s aanwinsten.

En dankzij Sabena kwam er in de maand december heel wat minder geld in de kassa dan voorzien. Door de stakingen bleven nagenoeg alle Sabena-toestellen aan de grond, dito voor heel wat toestellen van luchtvaartmaatschappijen die Sabena als afhandelaar hebben. Zo zag de Regie een smak landingsvergoedingen aan haar neus voorbijgaan. BATC, die een tax op de vertrekkende passagiers inkasseert, daarentegen telde op 6 en 13 december slechts 7 % minder passagiers en derfde dus nauwelijks inkomsten. Bovendien waren voor BATC ook de stijgende verkoopcijfers van de tax-free shops en het toenemend verbruik in de restaurants een meevaller.

KUIFJE.

Het staat in ieder geval buiten kijf dat de meningsverschillen en het belangenkonflikt tussen BATC en RLW steeds scherper worden. Zo was er eind vorig jaar een slaande ruzie tussen Eric Kirsch en de BATC-CEO Pierre Klees over een… nieuw benzinestation op de luchthaven.

Nu gaan de diskussies over de driehoeksverhouding RLW, de Nieuwe BATC en de langverwachte Nationale Maatschappij der Luchtwegen (NMLW). Duidelijk is dat deze Nieuwe BATC ook de grondafhandeling onder zijn paraplu krijgt. Maar of de nieuwe instelling ook het 2 %-cadeautje voor Sabena wil overnemen (goed voor enkele honderden miljoenen frank inkomsten per jaar) is minder zeker. Over de vorming van het personeel de nieuwe BATC is bereid om maximum 750 ambtenaren van de Regie over te nemen bestaat wel eensgezindheid. Ook minister van Vervoer Daerden blijkt akkoord met de Andersen Consulting-studie hierover.

Géén, maar dan totaal géén eensgezindheid bestaat er over de overnameprijs. De RLW prijst zichzelf een bedrag waard tussen 10 en 30 miljard frank, BATC legt de waardevork iets lager : tussen 1 en 10 miljard frank.

Er wordt dus gepraat. Niet meer zoals vroeger in K-K-komitee ( Kirsch-Klees), wel in T-K-K-komitee. T ? T is niemand minder dan Jean-Claude Tintin, de advizeur-expert op het kabinet van minister Daerden die alleen is belast met de fusie tussen RLW en BATC.

Dat we Kuifje nodig hadden om de Zaventemse luchthavenperikelen op te lossen, zal zelfs Hergé nooit hebben gedacht.

CATHY BUYCK

ROLF NEUMANN (LASB) Er is nood aan, en plaats voor een derde afhandelaar op Zaventem.

ERIC KIRSCH (RLW) Swissair en zijn partner Austrian Airways hebben hun vroegere afhandelingsagent Belgavia vervangen door Sabena. De Regie der luchtwegen derft op die manier zo’n 50 miljoen frank inkomsten.