KLEIN, KLEINER, KLEINST

Op 5 december 2005 verscheen van de hand van Milton Friedman in de Wall Street Journal een opiniestuk onder de titel “The Promise of Vouchers”. De ‘ godfather van de Chicago School’ argumenteerde daarin dat de verwoestingen kort voordien aangericht door orkaan Katrina een opportuniteit boden om bij de wederopbouw van de stad New Orleans goed na te denken over de alternatieven. Meer bepaald stak Friedman in de WSJ een vurig pleidooi af om het notoir inefficiënt net van publieke scholen (hoge misdaad, barslechte resultaten,…) te vervangen door een meer performante onderwijsorganisatie waarin de privé-inbreng en het gebruik van vouchers een centrale plaats zouden moeten innemen.

In haar jongste boek The Shock Therapy. The Rise of Disaster Capitalism grijpt de Canadese journaliste Naomi Klein al op pagina 4 het WSJ-stuk van Milton Friedman aan om genadeloos op de man te beginnen inhakken. De auteur die bekendheid verwierf als antiglobaliste via haar in 2000 verschenen bestseller No logo: Taking Aim at the Brand Bullies schildert het verhaal van Friedman en het onderwijssysteem in New Orleans als hét prototypevoorbeeld van de manier waarop wat zij omschrijft als de shockdoctrine in de realiteit werkt. Er doen zich crisissen voor meestal uitgelokt door rabiate vrije- marktfanaten, aldus Klein, en die crisissen worden dan aangegrepen om allerhande beleidswijzigingen door te voeren die het desastreuze kapitalisme dan als norm installeren.

Op de koffie bij Friedman. Vooraleer in meer algemene termen dieper in te gaan op Kleins betoog, eerst een persoonlijke noot: op 7 december 2005 was ik gedurende meer dan vier uur te gast in het appartement van de Friedmans op Taylor Street in San Francisco. De discussie ging op een bepaald moment over het nu door Naomi Klein gewraakte WSJ-artikel van Milton Friedman dat dus twee dagen eerder verschenen was. Ik herinner mij alsof het gisteren was een oude man die met door de jaren getekende maar toch nog krachtige stem een bijna ontroerend pleidooi hield voor zijn voorstellen tot onderwijshervormingen. Een vicieuze kapitalistische agenda of iets van die strekking was daarbij in geen velden of wegen te bekennen. Het ging Friedman om een betere toekomst voor de kinderen in New Orleans, niks meer, niks minder.

Tegen deze achtergrond is het gekat van Klein in de richting van Milton Friedman niet alleen grotesk onjuist maar menselijkerwijs ook ronduit beschamend. Klein volgt hiermede in het spoor van zovelen die de voorbije jaren hun frustraties en intellectueel onvermogen al botvierden door de man en niet de bal te spelen. Wijlen George Stigler, een collega van Friedman in Chicago en persoonlijke vriend van hem, zei dienaangaande ooit: “Het grote probleem van Milton is dat hij zijn ideeën zo sterk kan brengen en intellectueel zo coherent kan opbouwen dat zijn ideologische tegenstanders niets anders rest dan met modder te gooien.”

Infantiel, ideologisch vooringenomen geleuter. Het voorval met Friedman is symptomatisch voor gans Kleins boek. In tegenstelling tot No Logo waar ze wel een aantal valabele punten maakt, overstijgt Klein deze keer niet het infantiele, ideologisch vooringenomen geleuter. Zo hamert ze voortdurend op het feit dat het kapitalisme leeft bij de gratie van (uitgelokte) crisissen. Wie, bijvoorbeeld, de val van de Berlijnse Muur en de omwentelingen in China en India puur in zulke termen voorstelt, doet aan gruwelijke geschied-mishandeling.

Het meest onwaarschijnlijke aan het hele verhaal van Shock Therapy is dat Naomi Klein volkomen voorbijgaat aan het feit dat er zich sinds de brede verspreiding van het kapitalisme over de wereld een opmerkelijke verkleining van de inkomensverschillen op wereldvlak voordeed. Zelfs de studaxen van Wereldbank en VN slagen er nu niet meer in om de cijfers terzake van Xavier Sala-i-Martin (Columbia University) onderuit te halen. Nog nooit voordien konden op zo’n korte termijn zoveel mensen boven de armoedegrens getrokken worden. Nog nooit voordien genoten zoveel mensen op aarde van zoveel vrijheid als nu. Als dit een disaster is, zijn we benieuwd naar wat Naomi Klein onder success verstaat.

Johan Van Overtveldt is algemeen directeur van het VKW.

Johan Van Overtveldt

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content