"Kies voor kernenergie"

Daan Killemaes Hoofdeconoom Trends

Hoofdeconoom Trends 14-12-2006, 00:00 Bijgewerkt op: 20-07-2022, 07:52

De komende tien jaren zijn cruciaal om onze energiebevoorrading milieuvriendelijker, betrouwbaarder en goedkoper te maken. Kernenergie is een deel van de oplossing, zegt Fatih Birol, energieadviseur van de westerse regeringen.

Fatih Birol, een gewezen technocraat van de OPEC, is nu dé energieadviseur van de westerse regeringen als hoofdeconoom van het Internationaal Energieagentschap (IEA), een dochterdenktank van de OESO. Het jongste advies van Birol is een oogopener voor Bush & co. Het IEA stopte voor het eerst de globale opwarming voluit in de westerse energievergelijking en prompt waarschuwde het agentschap in zijn pas verschenen World Energy Outlook 2006 dat ons energiebeleid op een onhoudbaar spoor zit. Een onmiddellijke koerswijzing is noodzakelijk. Voor het eerst in 32 jaar brak het IEA ook een lans voor kernenergie. Fatih Birol presenteert de conclusies van deze outlook volgende week op een energiesymposium (*) van de Koninklijke Vlaamse Ingenieursvereniging en legt voor Trends nu al de vinger op de energiewonde.

TRENDS. Wat is er mis met onze huidige energievoorziening?

FATIH BIROL (IEA). “De bevoorradingszekerheid van olie en gas tegen betaalbare prijzen komt in het gedrang en ons overmatig energieverbruik pompt te veel broeikasgassen in de atmosfeer, met een dure globale opwarming als resultaat. Onze huidige energiebevoorrading is daarom duur (hoge investeringen nodig), vuil (voor milieu en klimaat) en kwetsbaar (qua bevoorrading). Maar we kunnen er nog wat aan doen door op drie fronten te werken: de energie-efficiëntie gevoelig verbeteren in de transportsector en in de opwekking van elektriciteit, meer investeren in hernieuwbare energie (wind, biomassa en biobrandstoffen) én een groter beroep doen op kernenergie. Dat driesporenbeleid vertraagt de stijging van de uitstoot van broeikasgassen en verbetert onze bevoorradingszekerheid significant. En vooral: dat alternatief beleid is goedkoper dan gewoon verder doen. De baten van een schoner en efficiënter energiegebruik zijn immers hoger dan de investeringen die daarvoor nodig zijn. Dit beleid betaalt zichzelf snel terug. Dat is onze voornaamste boodschap aan de westerse regeringen.”

Bent u ambitieus genoeg? Want zelfs bij het nieuwe beleid dat u adviseert blijft de uitstoot van broeikasgassen stijgen, terwijl het Sternrapport mikt op een globale reductie met 20 % tegen 2050?

BIROL. “Onze horizon is 2030. Onze doelstelling is een tussenstop in de ambitie die Stern uitsprak voor 2050. We hebben ook een scenario met technologische doorbraken onderzocht, waarbij tegen 2030 de uitstoot van broeikasgassen terugvalt tot op het niveau van vandaag. De volgende tien jaren zijn in elk geval cruciaal. China en India zullen de komende decennia voor de helft van de toename van de CO2-uitstoot zorgen. China en India zullen ook enorme investeringen doen in hun energie-infrastructuur om hun groeiende vraag naar energie op te vangen. Ze bouwen de komende tien jaren een productiepark dat even groot is als dat van Europa vandaag. Als China en India voor steenkoolcentrales kiezen, is het milieu de klos. En eens ze hun keuze gemaakt hebben, staan die centrales er voor 50 tot 60 jaar. Ook in Europa en de VS zijn de meeste energiecentrales gebouwd na de Tweede Wereldoorlog en ze zijn daarom aan vervanging toe. We hebben dus nu een unieke kans om de energie-infrastructuur te herdenken die ons de komende halve eeuw zal bevoorraden.”

Het IEA pleit in zijn jaarverslag voor het eerst in 32 jaar voor kernenergie. België kiest, voorlopig, voor een uitdoofscenario. Is dat een verstandige strategie?

BIROL. “Kernenergie is een verstandige keuze, omdat ze onze afhankelijkheid van gasinvoer verkleint en ze bespaart op de uitstoot van broeikasgassen. Dat zijn twee enorm grote troeven. Bovendien is de kost van kernenergie goedkoper dan elektriciteit uit gasgestookte centrales, zelfs mocht de gasprijs in de toekomst met 50 % dalen. Het probleem van kernenergie is ten eerste de hoge investeringskost. De bouw van een nieuwe centrale kost snel 3 miljard dollar. Wie wil dergelijk risico’s nemen in een vrijgemaakte energiemarkt? Ten tweede is er de publieke weerstand tegen kernenergie, en ik heb daar alle respect voor. Maar dan is het aan de overheid om de nodige stappen te zetten en om in het algemeen belang een gunstig investeringsklimaat voor kernenergie te scheppen.”

Is Rusland een betrouwbare gasleverancier?

BIROL. “Ze leveren ons al decennia zonder fout, maar het heeft ons geschokt dat ze vorige winter de gastoevoer naar Oekraïne tijdelijk staakten. We vragen ons ook af of Gazprom voldoende investeert om al zijn productiebeloftes waar te maken. Volgens ons moeten ze jaarlijks 17 miljard dollar investeren, terwijl ze zelf van plan zijn om jaarlijks 13 miljard dollar te investeren.”

Gebruikt de Russische president Vladimir Poetin energie als politiek wapen?

BIROL. “Politiek en energie zijn steeds meer verweven, en het grondstoffennationalisme is in opmars. Wij pleiten voor een strikte scheiding. Energie hoort pure business te zijn.”

Is er genoeg olie om de groeiende vraag op te vangen?

BIROL. “Geologisch gezien is er nog genoeg olie. Maar deze reserves zitten grotendeels in een beperkt aantal landen in het Midden-Oosten, terwijl de olieproductie in de niet-OPEC-landen aan haar plafond zit. Dat impliceert dat stijgende olieprijzen steeds minder garant staan voor een stijgend olieaanbod, want het zijn de nationale maatschappijen van de OPEC die zullen beslissen hoeveel extra olie ze oppompen. De relevante vraag is dus niet of er genoeg olie is, de vraag is hoeveel olie zijn weg naar de markt zal vinden.

“De OPEC-reserves zijn relatief weinig ontgonnen en dus is er ruimte voor productieverhoging. Maar er is onzekerheid tegen welk tempo investeringen zullen gebeuren, hoe snel de productie kan stijgen en hoeveel daarvan beschikbaar is voor export – gegeven de stijgende energievraag in de OPEC-landen zelf. Intussen moeten we zoveel mogelijk energie besparen om onze afhankelijkheid terug te dringen.”