Kassa.

Vorige vrijdag was het hoogmis in de banksector. De Belgische Vereniging van Banken ( BVB) hield haar jaarlijkse vergadering. Kersvers voorzitter en BBL-topman Luc Vandewalle pleitte er voor een mentaliteitswijziging. “We moeten afstappen van het principe dat elke maatregel die voor de financiële sector gunstig is, zodanig verdacht is dat hij automatisch door een lastenverhoging wordt gevolgd.” En in één adem wees hij op het belang van de financiële sector voor de werkgelegenheid en waarschuwde dat bepaalde activiteiten ‘gunstiger oorden’ opzoeken door een verouderde fiscale wetgeving.

Waarvan akte. En nu even terug naar Artwork Systems. Op 9 december 1996 brengt dit beloftevolle hightechbedrijf 25% van zijn aandelen naar de beurs. Via een fiscale ontsnappingsroute die meandert langsheen Luxemburgse en Panamese vennootschappen, probeert de bedrijfstop zijn meerwaarde anoniem te verzilveren. En die is niet gering. In november veroordeelt de Gentse rechtbank het bedrijf omdat het in 1996 aandelen tegen historische kostprijs (7 miljoen euro) had gekocht, terwijl de werkelijke beurswaarde 23 maal hoger lag (166 miljoen euro).

Hier hebben we dus een mooi staaltje van een verdachte transactie waarbij geld naar fiscaal ‘gunstiger oorden’ wordt gesluisd, maar dan wel mét volledige medewerking van een bank – in casu KBC Securities, dat met de beursgang een aardige 5% commissie opstrijkt – en fiscale raadgevers die de belastingwetgeving tot in het absurde interpreteren. “Artwork Systems is maar het zoveelste dossier in de rij,” stelt Werner Niemegeers vast, een fiscaal jurist die samen met Trends-redacteur Eric Pompen het dossier uitvlooide (zie blz. 58). “Piepjonge hightechbedrijfjes werden tegen sneltreinvaart en vuurwerkprijzen naar de beurs gebracht. Maar nu de zeepbel van de hype is gebarsten, blijft de kater hangen.”

De voorbeelden van banken die eind de jaren negentig beloftevolle bedrijven financieel doodknuffelden, zijn inderdaad legio. Jean-Paul Servais, de voorzitter van de Hoge Raad voor Economische Beroepen, maakt in dit blad korte metten met een aantal onverenigbare praktijken van de revisoren (zie blz. 66). Eenzelfde kritiek kan echter ook in verband met de banken worden gegeven. Hun kredietverstrekking, zakelijk advies en research waren in de jaren van de hoogconjunctuur één pot nat.

Eerst kregen groeibedrijven gulle kredieten aangesmeerd voor een snelle expansie. Daarna werd hun een beursgang geadviseerd om de hoge schulden in eigen vermogen om te zetten. Tezelfdertijd werd de bedrijfsleider verleid met een consumentenkrediet om zijn boerderijtje of droomvilla op te knappen – uiteraard met de aandelen én een volmacht op de hypotheek als onderpand. En van de analisten had hij de bijna zekerheid dat zij op welwillende wijze hun research zouden doen, wat de zichtbaarheid van het aandeel en het advies aan de beleggers ten goede zou komen.

Kassa, kassa, kassa. De voorbije jaren heeft de kassa bij de banken vaak drie- tot viermaal gerinkeld. Als BVB-voorzitter Luc Vandewalle spreekt van een mentaliteitswijziging, dan zou hij beter in eigen boezem kijken. Want hij heeft de sleutel daarvoor zelf in handen. Niet voor niets wijst Geert Noels, columnist in dit blad en hoofdeconoom bij vermogensbeheerder Petercam, erop dat de kansen op een heus economisch herstel erg klein lijken, tenzij de banken opnieuw bereid zijn om hun oude rol, die van (krediet)risiconemer, op zich te nemen (zie blz. 80).

Doen ze dat niet, dan ontlopen ze hun verantwoordelijkheid. En dan zou er wel eens – naar analogie van de huisjesmelkers in deze Trends (zie blz. 46) – een nieuwe term in de Belgische financiële wereld opgang kunnen maken: die van de bedrijfjesmelkers.

Piet Depuydt, Hoofdredacteur [{ssquf}]

Naar analogie van de huisjesmelkers dreigt er een nieuwe term in de Belgische financiële wereld opgang te maken: die van de ‘bedrijfjesmelkers’.