Panamarenko pakt in Antwerpen uit met een duikboot van 4000 kilogram (20.000 kg vol ballast), 6 meter hoog en 6 meter lang, 4,4 meter breed, met een aktieradius van 3000 kilometer, die als alles meezit een snelheid van 8 knopen kan ontwikkelen.
De onderzeeër is te bewonderen bij Ronny Van de Velde, tussen Zuiderdokken en Schelde, waar het vaartuig in de zomer te water zal worden gelaten. De Zuiderdokken zijn gedempt, tot groot verdriet van Antwerpen, en de duikboot van Panamarenko is niet zeewaardig, al weet je natuurlijk nooit met kunstenaars/uitvinders. Panamarenko lijkt te varen in het zog van kapitein Nemo en Trifonius Zonnebloem, die eerder het voorrecht hebben gehad in fantaisistische onderzeeërs te reizen.
“Met deze duikboot kan ik in twee weken van Antwerpen naar Nova Zembla varen”, droomt Henri Van Herrewegen, alias Panamarenko, de kapitein van de Panama, zoals in Russische letters op het schip staat. Het is precies 400 jaar geleden dat ontdekkingsreiziger Willem Barentz met zijn schip bij Nova Zembla vastvroor en in het ijs moest overwinteren. Ook hij voer voorbij Spitsbergen en volgde hetzelfde traject dat Panamarenko in zijn verbeelding aflegt.
De duikboot past volkomen in het oeuvre van Panamarenko. Na vliegtuigen-die-niet-vliegen en auto’s-die-niet-rijden, heeft hij nu dus een boot-die-niet-vaart, in elkaar geknutseld. Heel anders dan Leonardo da Vinci die kunst om de kunst en wetenschap om de wetenschap beoefende, stelt Panamarenko ‘zijn’ wetenschap, met zijn zelf ontworpen codes, ten dienste van de kunst. Dat de Russische avant-gardekunstenaar Tatlin het allemaal reeds heeft voorgedaan in de jaren twintig, wordt hem gauw vergeven.
De duikboot is vervaardigd in verzinkt staal, dat ‘koud’ geëmailleerd werd, zodat het een glanzend oppervlak heeft. De assemblage gebeurde ter plaatse, en het werk moet weer uit elkaar gehaald worden om het te transporteren naar Zwitserland, Italië en de Verenigde Staten, waar het zal worden tentoongesteld. De voorkant is van plexiglas, zodat de ‘passagiers’ gesteld dat een mooi onderzees uitzicht hebben. De boot is tevens uitgerust met een 20 kw-generator en een 25 pk-dieselmotor.
Panamarenko stelt in Antwerpen slechts één werk tentoon. Het lijkt voorbestemd om in een museum terecht te komen. Kostprijs ? “Vijfentwintig”, mompelt Ronny Van de Velde. We veronderstellen dat hij 25 miljoen bedoelt. “Als het vaartuig tenminste niet op de Scheldebodem blijft steken”, voegt hij eraan toe.
HENK VAN NIEUWENHOVE
Ronny Van de Velde Gallery, IJzerenpoortkaai 3, 2000 Antwerpen. Tot 25 mei, van 10 tot 18 u. Gesloten op zondag en maandag.
