Kan het B-team Amerikaanse recessie vermijden?

Niemand durft er nog een arm voor geven dat de Amerikaanse economie de komende kwartalen recessiebestendig blijft. Net zoals niemand een groeikramp, made in the USA, al voor een zekerheid durft verslijten. Omdat heel wat economische cijfers achteraf nog worden herzien, zijn economen zelfs niet meer zeker van het verleden. Hoe moeten ze dan de toekomst voorspellen? Van de tien naoorlogse recessies in de VS heeft de beurs er een veelvoud voorspeld en heeft de doorsneeanalist er geen enkele voorspeld. Een gok: een recessie zal worden vermeden, maar het zal met de hakken over de sloot zijn

Toch bestaat er één glazen bol die acht van die tien recessies wist te voorspellen. Die glazen bol is het orderboekje van de aannemers. Rinkelt de telefoon in de bouwsector niet meer zo vaak, dan is een recessie onderweg. De twee keer dat een bouwdip in de VS geen echte recessie uitlokte, was “te danken” aan een oorlog (Korea en Vietnam) die de vraag op peil hield.

Deze baksteenbarometer voorspelt op dit moment niet veel goeds. De Amerikaanse bouwsector is al anderhalf jaar in recessie en de bouwactiviteit is met 20 % gekrompen sinds de piek in 2005. Dat er nog geen recessie van kwam, is te danken aan financieel sterke bedrijven, aan een aantrekkende uitvoer en vooral aan een onvermoeibare consument. Maar overleeft de koopzucht van Joe Sixpack ook dalende huizenprijzen? Precies omdat de huizenboom een zweepslag gaf aan de consumptie – voor elke 100 dollar dat het huis in waarde steeg, gaf de consument 6 à 7 dollar extra uit – kunnen dalende prijzen de kooplust temmen. De daling van de huizenprijzen is mogelijk pas begonnen in de VS. Volgens econoom Robert Shiller kunnen de prijzen zelfs met 50 % zakken, want pas dan valt de prijs-huurverhouding van een woning (te vergelijken met een koers-winstverhouding voor aandelen) terug tot het niveau van 2000. Een prijsdaling van 10 % tot 20 % is daarom zeker niet uit te sluiten en een daling met 20 % zal de consumptiebestedingen met 1,5 % van het bbp verlagen. Dat is meer dan genoeg om een recessie uit te lokken.

Een vlot draaiende arbeidsmarkt, lage werkloosheid en stijgende lonen moeten een consumptiecrisis voorkomen. De onverwachte daling van de Amerikaanse werkgelegenheid in augustus joeg daarom een schok door de markten. Het is weer een pijler van de Amerikaanse economie, die lijkt weg te zinken. Op de koop toe heeft de vastgoedellende intussen ook een volwassen financiële crisis gebaard. De Amerikaanse hypotheekcrisis is op zich niet meer dan wat jeuk in de kleine teen van de wereldeconomie. Maar omdat beleggers zich plots realiseerden dat ze de voorbije jaren veel te veel risicovolle beleggingen tegen een veel te lage vergoeding hadden gekocht, muteerde de jeuk tot een financiële pandemie die nu al zonder blozen in de galerij van de grote crises kan plaatsnemen, naast de beurscrash van 1987 of de LTCM-crisis van 1998. Het vertrouwen op de kredietmarkten is nog altijd zoek, en hoe langer de malaise aansleept, hoe hoger het prijskaartje wordt in termen van groei en jobs.

De toestand is dus ernstig, maar nog niet hopeloos. Want als u een probleem heeft, en niemand u nog kan helpen, kan u misschien het B-team inhuren: Bernanke, Ben, voorzitter van de Amerikaanse centrale bank (de Fed) en Bush, George, president van de VS. Ze zijn niet goedkoop, maar wel efficiënt. Voor de financiële markten is het een uitgemaakte zaak dat de Fed op 18 september de rente voor een eerste keer verlaagt, en wel meteen met 50 basispunten. Dat de Fed op die manier de waaghalzen te hulp komt in plaats van hen een lesje te leren, is een zorg voor later die vandaag geen recessie waard is.

President Bush dan. Als het grootkapitaal wordt gered, is het maar sociaal rechtvaardig dat ook de armere Amerikaanse gezinnen die zich een onbetaalbare hypotheek lieten aansmeren door zakenbanken die deze hypotheken met winst doorverkochten ook op overheidssteun kunnen rekenen. Bush beloofde al om tussenbeide te komen. Dalen de huizenprijzen voort, dan zal de roep en de bereidheid om te interveniëren alleen maar groter worden. Bernanke alleen kan deflatie op de vastgoedmarkt niet de baas. Het zal miljarden overheidsdollars vragen om de huizenmarkt en de economie te stabiliseren.

En het B-team krijgt hulp. Van de bedrijven bijvoorbeeld, die wortelen in sterke balansen en nog altijd goede zaken doen. En van enkele miljarden burgers uit de groeilanden, die naarstig aan hun economisch mirakel voort werken. Deze zomer stelde het IMF zijn groeiprognoses voor de wereldeconomie nog opwaarts bij. De vijf voorbije en vijf volgende jaren zullen in dat scenario het beste decennium vormen dat de wereldeconomie ooit gekend heeft. Alleen panikerende markten en/of blunderende beleidsmakers kunnen dat sprookje op enkele weken tijd veranderen in een horrorprent.

daan killemaes chief economist