James, de discrete manager

Geschoolde butlers vinden met gemak een betrekking. Ze worden goed betaald en met discretie en klasse staan ze de elite van de maatschappij bij. Nederigheid en onderdanigheid hebben de baan geruimd voor discretie en managementvaardigheden. Sinds kort heeft ons land een butlerschool.

Er zijn nog echte butlers. Dat leer je in de School for Butlers & Hospitality in het Plaza Hotel in Brussel. Negen studenten controleren elkaars outfit. Zit mijn jas goed? Is mijn Windsorknoop goed gelegd? Zijn de handschoenen smetteloos wit? Vier weken worden de studenten ondergedompeld in theorie en praktijk van het butlerschap.

Ze vormen weldra de eerste lichting afgestudeerden van de nieuwe butlerschool. Die is het geesteskind van Vincent Vermeulen. Na zijn studies hotel en catering in Ter Duinen in Koksijde en een carrière in de catering volgde Vermeulen een butleropleiding aan de befaamde Guild of Professional English Butlers en ging hij aan de slag in het Lanesborough Hotel in Londen. Klanten merkten hem op en namen hem als privébutler aan in Londen en Les Gets in de Franse Alpen. Vandaag stelt Vermeulen zijn internationale expertise ten dienste van de topdienaars-in-spe. “Het was tijd voor mijn eigen butlerschool.”

Downton Abbey

We volgen met aandacht de les die hij geeft samen met zijn Britse collega Nick Bonell. Die laat zijn leerlingen rondjes rond de tafel lopen met een boek als dienblad. Meticuleus corrigeert hij de kleinste houdingfout. Of de Belgen potentieel goede butlers zijn? Bonell lacht. “Ze zijn uitstekend, sir.” Of hij dat zegt omdat hij gewoon bijzonder beleefd en gereserveerd is?

“Zelfs mocht ik dat niet zijn, zouden ze nog altijd heel goede butlers zijn.” Bonell — die jaren lang butler was in Highclere Castle, het fantastische landgoed waar de al even fantastische reeks Downton Abbey werd opgenomen — geeft ook butleropleidingen in Sjanghai. “We kunnen de vraag naar butlers uit de opkomende economieën amper bijhouden”, zegt Vermeulen. En of de Chinezen goede butlers leveren? Bonell haalt een beroemde oneliner uit het repertorium van topbutlers uit zijn mouw: ‘I couldn’t possibly comment on that, sir’.”

Moderne butlers zijn niet langer quasi-feodale lijfeigenen van gefortuneerde grootgrondbezitters uit het interbellum. “Vandaag is een butler een hyperprofessionele organisator die een maximum aan onzichtbare service levert. Hij blinkt uit in uiterste dienstbaarheid, tot in de kleinste details. Een goede butler zal nooit een derde keer moeten vragen hoe je je koffie precies wil.”

Likes en dislikes

Terwijl de leerlingen weer aan tafel gaan zitten — het is tijd voor wat theorie over kaviaar — wrijft Vermeulen een minuscuul pluisje van het tafelkleed. Als een automatisme, de drang naar perfectie zit er diep ingebakken. Bonell onderwijst zijn studenten weetjes over ka- viaar. Nooit invriezen, want door het vocht zouden de eitjes exploderen. En nooit serveren op gouden of zilveren lepeltjes want dan zouden ze oxideren. De studenten nemen ijverig nota’s. Hun vier weken durende opleiding kost 7000 euro. Dat kan veel lijken, maar Vermeulen relativeert. “We helpen hen snel aan een baan, want de vraag naar goed opgeleide butlers blijft stijgen.” Bovendien staat hen een goed tot zeer goed betaalde carrière te wachten. “Een beginnende butler kan rekenen op ongeveer 35.000 euro netto per jaar. Reken daar nog kost en inwoon bij, en dan kan je concluderen dat hij ongeveer 90 procent van zijn inkomen kan sparen.”

Aan het andere einde van het spectrum — genre: Russische oliemogol die een chef-butler wil op een van zijn superjachts — kunnen de inkomsten tot meer dan 120.000 euro per jaar oplopen. “En vaak gaat het om koppels, waarbij de man butler en de vrouw housekeeper is. Zelf woonde ik met vrouw en kind in een huisje op het landgoed van onze principal.”

De oude butler — zoals we hem kennen uit Downton Abbey — was wel degelijk een onderdanige heer. “Logisch, vaak ging het om mensen die een beter leven konden opbouwen door zich nederig op te stellen tegenover de hoge adel. De huidige butler werkt voor een baas en heeft zijn nederigheid door discretie vervangen. Als een butler in dienst treedt, heeft hij daarom eerst en vooral een ‘principal’s interview‘. Daarin wordt tot in de puntjes afgesproken wat de principal van zijn butler verwacht. Noem het een op-lijsting van de ‘likes‘ en ‘dislikes‘.”

Zo wordt onder andere vastgelegd of er in bepaalde omstandigheden getutoyeerd kan worden. “In geen geval zal de butler dat doen als er anderen aanwezig zijn. En hij zal nooit zelf zijn hand uitsteken om gasten te groeten. Alleen als een gast dat zelf doet, zal hij beleefd de hand terugschudden. Een butler hoort afstand te houden, altijd en overal.” In België zijn er naar schatting 60 butlers. Dat is erg weinig. Toch is er al een Belg die interesse toont in de eerste lichting die binnenkort aan de School for Butlers and Hospitality afstudeert. Ook daarover krijgen we niet meer info dan strikt nodig: discretie is het codewoord. De grootste vraag naar butlers komt uit het Verre Oosten en uit Rusland. Vaak gaat het om jobs aan boord van megajachts. “Het kan gebeuren dat een butler daar zijn baas maar enkele weken per jaar te zien krijgt.” Naast de typische jobs als privébutler bij vermogende personen, kunnen butlers ook in hotels aan de slag of in bedrijven. “Denk daarbij aan een butler in het VIP-restaurant van grote private banks.”

Maar zover is het nog niet voor de negen studenten. Ze wringen zich een weg door de verschillende soorten ka-viaar. Straks volgt nog een deel over wijnproeven. Het is dus nog even wachten om te reageren op de jobvoorstellen die binnen komen gedwarreld. Er volgen nog modules — een combinatie van praktijk en theorie — over bloemschikken, cocktails shaken, technologie, psychologie, enzovoort.

“In elk geval staat hen een job te wachten die fantastisch is”, weet Vermeulen in bijna lyrische verwoordingen te vertellen. “Je leeft op de meest uitgelezen plaatsen op aarde, kunt veel reizen, komt in contact met de groten der aarde en verdient daar bijzonder veel geld bij. Wat wil je nog meer?”

AART DE ZITTER, FOTOGRAFIE THOMAS DE BOEVER

“Een goede butler vraagt nooit een derde keer hoe je je koffie precies wil”