“Ja baas, mijn benen zaten super vandaag”

Hij trok bleek weg rond zijn neus, zijn pols steeg naar 203 en hij stapte uiteindelijk totaal afgepeigerd van de fiets. Maar geen paniek: volgens de artsen van Mensana verkeert Trends-redacteur Dave Mestdach in topconditie. Nu uw personeel nog.

Het enthousiasme smoorde enigszins toen het zenuwcentrum van Mensana vlak naast het mortuarium van het Elizabeth Ziekenhuis in Sijsele-Damme bleek te liggen. “Er zullen nog doden vallen,” grapte dokter Stefaan Poriau ons tegemoet. “Sommige atleten die hier komen testen, gaan echt tot het uiterste. Gelukkig is de MUG in een minuut bij hen.”

Ondanks die onheilspellende entree, is een bezoekje aan dit medisch dienstencentrum voor de sport- en bedrijfswereld meer dan de moeite waard: onder begeleiding van coördinator Christophe Maes stelt Mensana, dat pas twee maanden geleden zijn deuren opende, op enkele uren tijd een perfect profiel op van uw fysieke conditie. Wilt u eindelijk verlost worden van die vervelende rugpijnen? Wilt u niet langer staan hijgen nadat u een trap bent opgelopen? Mensana vertelt u precies wat er aan uw vege lijf schort.

Op de fiets met Andrei Tchmil

Initiatiefnemer van het testlab Mensana is Stefaan Poriau, geneesheer-directeur van het revalidatiecentrum in het Elizabeth Ziekenhuis. Sinds een drietal jaar beschikt de revalidatieafdeling over een uitgebreide infrastructuur voor biofeedback-revalidatie en het meten van de bewegings- en arbeidsbelasting. Daarmee is de link met de sport- en bedrijfswereld zo gelegd.

Dokter Poriau wil echter meer bieden dan het zoveelste doordeweekse sportcentrum. Mensana profileert zich als een polyvalent testlab dat zijn unieke knowhow ter beschikking stelt van een ruim publiek. Zowel topsporters, mindervaliden, recreanten als mensen uit het bedrijfsleven kunnen er terecht voor een haarfijne analyse en professioneel advies. Het streefdoel: sport- en bedrijfsletsels voorkomen door systematische screening.

Vanzelfsprekend heeft Mensana alle aspecten van de traditionele sportscreening in huis. Zo zijn er uiteraard de conditietests op een cyclo-ergometer of een looptapijt én de bewegings- en krachtanalyse. Daarnaast beschikt het centrum in het bucolisch gelegen ziekenhuis ook over een looppiste én een fietstraject van 5 kilometer om in de onmiddellijke omgeving veldtests uit te voeren.

Bovendien zijn bepaalde facetten van de ergonomische infrastructuur volkomen nieuw en origineel. Een primeur voor België is bijvoorbeeld de zogeheten Ergokit, een potig analyseapparaat dat in staat is ter plaatse de werkvloer na te bootsen. Daarnaast is er ook nog het Ergos-systeem dat meer dan 14.000 verschillende arbeidssituaties kan simuleren zodat de werknemer kan worden geëvalueerd in zijn dagelijkse bedrijfssituatie. Hierdoor kunnen veelgehoorde ongemakken – vooral nek-, rug- en gewrichtspijnen – geminimaliseerd worden.

“Veel werknemers zullen het allicht niet graag horen,” licht dokter Poriau toe, “maar veel klachten blijken het resultaat te zijn van een slechte fysieke conditie. We stellen echter ook vast dat de werkvloer niet altijd perfect is afgestemd op de fysieke vereisten van een bepaalde job. Bedrijven besteden daar nog steeds te weinig aandacht aan.”

Aan dit indrukwekkende arsenaal hangt alvast een behoorlijk prijskaartje vast: de infrastructuur kost zo’n 1,5 miljoen euro. “Dat is natuurlijk niet gering, maar we hebben dan ook alles,” vertelt dokter Poriau met een bescheiden trots.

Basisconcept achter Mensana is – zoals gezegd – de doorgedreven interactie tussen de sport- en de bedrijfswereld. Zo doet het centrum onder meer een beroep op sportarts Daniël De Neve, die na twintig jaar zijn huisartsenpraktijk stopzette om zich fulltime toe te leggen als verantwoordelijke voor het sportieve luik van Mensana. De Neve is niet bepaald aan zijn proefstuk toe. Al enige tijd begeleidt hij de profs van de Lotto-Adecco-wielerploeg. Toprenners als Andrei Tchmil en Rik Verbrugghe maken dan ook gretig gebruik van Mensana’s hoogtechnologische apparatuur om hun conditie verder aan te scherpen. Ook andere profploegen uit het wielerpeloton polsten naar de mogelijkheden om de faciliteiten van Mensana te gebruiken. Zelfs toppolitici en showbizzlui kwamen al even langs – al kon dat met het oog op de bescherming van hun privacy niet worden bevestigd of ontkend.

Onze privacy werd daarentegen wél meedogenloos geslachtofferd. “Met deze apparatuur kunnen we een perfect trainingsschema uitstippelen en testen wat de fysieke mogelijkheden zijn van een atleet,” vertelt dokter De Neve tussen onze stilzwijgende bedenkingen door. “Rik Verbrugghe is bijvoorbeeld een absolute klasbak, maar uit onze tests blijkt dat hij te weinig intrinsieke klimmerscapaciteiten heeft om een steile col aan te kunnen. Ik vrees dat we dus nog een tijdje zullen moeten wachten op de volgende Belgische Tour-winnaar. Tenzij jouw testresultaten natuurlijk anders uitwijzen,” lacht hij uitbundig. Beleefd als we zijn, lachen we vrolijk mee, nog niet goed beseffend welk fysiek labeur ons spoedig te wachten staat.

Verhoog uw bedrijfsrendement

Het ergonomische luik van Mensana vertrekt vanuit de vaststelling dat het rendement van een onderneming wordt bepaald door de efficiëntie van mensen en machines. Kwaliteit en productiviteit dalen wanneer de gezondheid, veiligheid en het welzijn onder druk komen te staan. Het logische gevolg hiervan is dat de afwezigheden van personeelsleden toenemen. Ook het opnieuw tewerkstellen na een kwetsuur kan lange tijd aanslepen en verdient de nodige aandacht.

Het bedrijfsluik van Mensana is in handen van dokter Kamiel Van Wonterghem, een ervaren ergonoom die jarenlang werkte als preventieadviseur voor de KS. Met zijn expertise tracht Mensana op vraag van bedrijven de problemen te screenen en voorstellen te formuleren om risico’s op ziektes, stress of ongevallen op de werkvloer in te dijken. Indien gewenst stelt het centrum ook een protocol op voor preventieve opleidingen binnen het bedrijf. Een fysieke screening wordt aangeboden als incentive voor zo’n 125 euro, een ritje op de Ergokit kost het bedrijf ongeveer 400 euro.

“Het enige wat ons rest, is de vakbonden te overtuigen van het nut,” aldus Poriau. “Psychische tests vindt iedereen tegenwoordig normaal, maar op het fysiek testen van personeel rust nog een groot taboe. Ook voor verzekeraars is zoiets nochtans nuttig. Momenteel geven ze eigenlijk een blanco cheque. Ook zij hebben toch het recht om te zien wat er met hun geld gebeurt? Bovendien wordt de schuld bij chronische problemen door de verzekeraar altijd naar het bedrijf geschoven. Bij acute problemen legt men de schuld bij de persoon zelf. Wij kunnen met dat getouwtrek komaf maken. Conditietests van arbeiders zijn voor een bedrijf gewoon een absolute noodzaak.”

In tegenstelling tot in de ons omringende landen tonen de bedrijven zich echter maar matig geïnteresseerd in de fysieke conditie van het personeel. Na een ongeval volstaat vaak het advies van de huisarts. Zelf op de proppen komen met een revalidatievoorstel is er meestal niet bij. Er is met andere woorden geen link tussen de huisarts, de revalidatie en de arbeidsgeneeskunde.

“En dat is absurd,” vindt Poriau. “Mensen met recidive rugletsels worden bijvoorbeeld vaak niet meer in dienst genomen. Wanneer ze echter hersteld zijn, hebben wij de apparatuur om dat zwart op wit te bewijzen. Bedrijven kunnen dan niet langer om die cijfers heen. Het werkt dus in ieders belang, zowel dat van het personeel als dat van de zaakvoerders.”

Hoewel het Duitse BASF zo’n operationeel testapparaat al in huis heeft, schieten ons toch onwillekeurig beelden van Fritz Langs ‘Metropolis’ door de geest. In deze onverslijtbare SF-allegorie leeft de werkende klasse in ondergrondse steden om er de machines aan te drijven waarmee de elite bovengronds een comfortabel leventje leidt. De robuuste Ergokit – die in staat wordt geacht een exhaustieve bedrijfsscreening te simuleren – lijkt alvast zo uit het decor te zijn weggeplukt. Benieuwd of de vakbonden vertrouwd zijn met hun filmklassiekers.

“Wij kunnen gewoon objectief vaststellen of iemand al dan niet fysiek geschikt is voor een bepaalde job,” stelt kinesitherapeut Christophe Maes. “Dat heeft niets te maken met de wet van de sterkste. We willen arbeiders tegen zichzelf beschermen en preventief optreden tegen mogelijke blessures.”

Een ideetje voor Michel Verschueren

Dat Mensana niettemin een gat in de markt heeft ontdekt, bewijst alvast de overvolle agenda. Angst voor de concurrentie – voor zover die in België al bestaat – is er dan ook niet. Bovendien werkt deze nv volledig autonoom van het ziekenhuis en huurt ze alleen haar faciliteiten.

Met de huidige equipe kan Mensana makkelijk tien tests per dag aan, wat volgens het businessplan moet neerkomen op een jaarlijkse omzet van 250.000 euro. Eind 2004 hoopt Mensana het break-evenpunt in zicht te hebben.

Nu al dromen ze in Sijsele hardop van een Mensana-tourbus, een mobiel testlab dat de hightechapparatuur ter plekke brengt. Als vragende partij wordt daarbij vooral aan KMO’s, grote bedrijven of sportclubs gedacht. “Het gaat natuurlijk wel om een investering van 450.000 euro,” zucht dokter Poriau. “Als men mij echter kan overtuigen dat we vijftig boekingsdagen per jaar halen, start ik er meteen mee. Vooral voor veldtests bij voetbalclubs zou zo’n bus zeer praktisch zijn.”

Indien Michel Verschueren of Antoine Van Hove stiekem zouden meeluisteren: de huurprijs wordt begroot op 2975 euro per dag.

* * *

Om de immer veeleisende hoofdredactie te plezieren, stappen we ten slotte op de cyclo-ergometer. Het gaat om een geavanceerde hometrainer die, afgaande op de klinische naam, niet veel goeds laat vermoeden. Alsof onze pols nog niet genoeg de hoogte is ingejaagd, wordt ons een zuurstofmasker opgezet en een hartslagmeter rond de bast gesnoerd. Intussen staan vijf in tweed gestoken wetenschappers lichtelijk geamuseerd toe te kijken. Onze hartslag stijgt naar 120 en de verzuring borrelt op in de benen. We hebben nog geen meter getrapt. Gelukkig fietsen we het volgende kwartier de stress stevig uit het lijf. Gestaag wordt de weerstand opgedreven, maar dat mag voor een journalist die vertrouwd is met wisselende koersen geen probleem opleveren. Hevig hyperventilerend, de pols op 203, klokken we uiteindelijk af na 340 watt door de trappers van de cyclo-ergometer te hebben gejaagd.

“Een heel goed resultaat,” verzekert dokter De Neve. “Je hebt er wel aanleg voor. Als je dagelijks zou trainen, lijkt de subtop zelfs haalbaar.” Hoewel we een lichte ironie voelen doorsijpelen, klinken zijn woorden ons als een contractaanbieding in de oren. Met een wielerfixatie als de onze, laten we deze kans dan ook niet onbenut. Met pijn in het hart en nog steeds naar adem snakkend, kondigen we bij deze ons afscheid aan van de redactie. Geen nood, u ziet ons binnenkort terug. Met superbenen, en stevig beukend op kop van het peloton. Maak uw borst maar nat, VdB.

Dave Mestdach

Veel lichamelijke klachten op het werk zijn te wijten aan een slechte fysieke conditie.

Mensana stelt zijn knowhow en hoogtechnologische apparatuur ter beschikking van zowel sportlui als bedrijven.

Een slechte fysieke conditie leidt tot een lagere productiviteit.