Irrationele bedrijfsleiders

Twee groepen proefpersonen krijgen het volgende profiel voorgeschoteld: ‘Steve is be-hulpzaam maar verlegen. Bo-vendien heeft hij oog voor de-tail’. Daarna krijgt de eerste groep de bijkomende informatie dat dit profiel uit een bestand komt van 100 personen van wie 70 ingenieurs en 30 advocaten. De andere groep krijgt dezelfde beschrijving van Steve, maar de extra informatie is dat het bestand uit 30 inge-nieurs en 70 advocaten bestaat. Beide groepen krijgen dan de vraag welk beroep Steve uitoefent.

Volgens een aantal regels uit de kansberekening is Steve waarschijnlijk een ingenieur in de eerste groep en een advocaat in de andere groep. Toch geven de proefpersonen uit beide groepen nagenoeg hetzelfde antwoord. Volgens hen is Steve een ingenieur. Ze baseren zich uitsluitend op de beschrijving van het profiel en houden geen rekening met de belangrijkste informatie, namelijk die over de verhouding ingenieurs en advocaten.

Dit voorbeeld staat in Rational Deci-sions van hoogleraar economie Ken Binmore. Met het voorbeeld toont hij aan dat mensen in het nemen van beslissingen te weinig aandacht hebben voor een aantal rationele en mathematische gegevens. Ze laten zich leiden door iets subjectievere elementen zoals persoonsbeschrijvingen in de aard van ‘verlegen’ en ‘oog voor detail’. Een fout die ook bedrijfsleiders vaak maken.

Sinds een paar jaar is er meer en meer aandacht voor de allesbehalve rationele beslissingen die in het bedrijfsleven worden genomen. Het risicogedrag dat aan de basis lag van de financiële crisis is daar een schoolvoorbeeld van. Het boek van Binmore past in een reeks publicaties waarin onomstotelijk aangetoond wordt dat bedrijfsleiders en managers zelden volledig rationele beslissingen nemen. Nochtans namen economen lange tijd aan dat de economische actor een perfect rationeel wezen is.

Dat mensen zich bij het nemen van beslissingen vaak laten leiden door ‘niet-rationele in-formatie’ hoeft volgens Binmore niet altijd een probleem te zijn. Een marketeer die zo handelt, mist hoogstens een kans om extra winst te maken. Maar erger is het als bijvoorbeeld mensen die een invloed hebben op leven en dood zich al te vaak laten leiden door niet-rationele argumenten. In Rational Decisions geeft hij voorbeelden van chirurgen die zulke fouten maken.

Dat gebrek aan rationaliteit heeft bij bedrijfsleiders niet dezelfde dramatische impact als in de medische wereld. Maar CEO’s die al te vaak afgaan op hun buikgevoel of bepaalde statistisch relevante elementen te weinig in rekening nemen, kunnen bedrijven in zware problemen brengen of zelfs over de kop doen gaan.

Volgens Binmore vormt die groep van te weinig rationele CEO’s duidelijk een meerderheid. En hij ziet dat niet snel veranderen. Zij maken al te vaak irrationele keuzes zoals het emotioneel vasthouden aan een product dat verlieslatend is. Fouten die nog elke dag worden gemaakt.

Ken Binmore Rational Decisions, Princeton University Press, 2011, 216 blz., 25 euro.

THIERRY DEBELS

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content