In de schaduw van Cortés

Hernán Cortés kwam in april 1519 in Mexico aan. Met 500 mannen en een tiental paarden veroverde hij een hele beschaving. Zullen de Mexicanen de 500ste verjaardag van zijn aankomst in Mexico negeren of zullen ze zijn complexe erfgoed onder ogen zien?

Na zijn aankomst op de kust van Yucatán, begon een lange tocht naar het binnenland vanuit Veracruz. Het geluk stond aan zijn kant, en hij was meedogenloos. La Malinche, een inheemse slavin die veel talen sprak, hielp Cortés met de Azteken te communiceren. Met haar hulp slaagde Cortés erin de inheemse bevolkingsgroepen tegen elkaar op te zetten. Na enkele tientallen jaren was 90 procent van de 30 miljoen mensen die toen in Mexico leefden uitgeroeid door een pokkenepidemie die de Spanjaarden hadden meegebracht. In 1521 hadden Cortés en zijn manschappen Tenochtitlán veroverd, het kroonstuk van het Azteekse rijk, dat opnieuw opgebouwd zou worden als Mexico-Stad. Zo’n driekwart van de Mexicanen zijn mestiezen, een mengeling van Europees en inheems bloed. Cortés stierf als een eenzame en gebroken man. Zijn botten liggen anoniem te verkommeren onder een kerk in Mexico-Stad. Door de jaren heen nam zijn faam toe en weer af. Het dieptepunt situeerde zich halverwege de 19de eeuw, toen Mexico de helft van zijn grondgebied aan de Verenigde Staten verloor. Bij andere gelegenheden werd Cortés dan weer voorgesteld als de grondlegger van het land en de bevrijder van de onderdrukte autochtone bevolking. Dat laatste argument vindt ook weerklank in sommige streken van Spanje, waar naar aanleiding van de koloniale 500ste verjaardag een reeks feestelijke evenementen georganiseerd wordt. De herdenking van Cortés zal plaatsvinden in een land dat zich moet aanpassen aan veranderingen. De populistische nieuwe president, Andrés Manuel López Obrador, heeft de neiging de onafhankelijkheid en de revolutie in Mexico op een voetstuk te plaatsen, in plaats van de morele verwikkelingen van het tijdperk van Cortés onder ogen te zien. Cortés kan geëerd, afgekraakt of genegeerd worden. Maar zonder hem zou Mexico niet zijn wat het nu is.