Politieke onzekerheid is in 2017 eens te meer een van de belangrijkste problemen waar beleggers mee te maken krijgen. Ze moeten er zien achter te komen wat de nieuwe Amerikaanse regering voor hen betekent, en hoe Europa de brexit verteert.
De Europese Unie krijgt ook nog de Franse presidentsverkiezingen en de parlementsverkiezingen in Duitsland op haar bord. Sterke prestaties van Marine Le Pen in Frankrijk en de rechtse AfD in Duitsland kunnen de politiek in beide landen naar rechts verschuiven en een nationalistischere, minder coöperatieve sfeer in het leven roepen.
De vraag is of dat betekent dat er controles op de kapitaalbewegingen of hogere belastingen komen, of beide. De markten zullen er nog mee kunnen leven dat handelsakkoorden zoals TPP of TTIP er niet komen. Maar ze worden bang als, zoals de verkozen Amerikaanse president Donald Trump belooft, de Verenigde Staten zich terugtrekken uit bestaande handelsovereenkomsten.
Ook de centrale banken staan in de belangstelling, niet het minst omdat Trump plannen heeft om de opdracht van de Federal Reserve te herzien. De Amerikaanse centrale bank is dan wel begonnen met het monetaire beleid te verstrakken, maar haar stop-starttactiek kan verwarring stichten. Het is niet helemaal duidelijk hoeveel de trendgroei is afgenomen in vergelijking met de periode vóór de financiële crisis. Dat is niet onbelangrijk omdat dat het punt bepaalt waarop de toekomstige groei leidt tot inflatoire druk.
Als economen naar de rest van de rijke wereld kijken, zien ze dat de centrale banken het beleid heel soepel moeten houden. Het argument dat economieën de ‘stagnatie van de eeuw’ doormaken – een verouderende bevolking en slome productiviteit maken grote groei onmogelijk – lijkt overtuigender in de Europese en de Japanse context. Dat maakt het des te waarschijnlijker dat historisch lage en zelfs negatieve obligatierentes nog enige tijd blijven bestaan.
Die lage opbrengsten zijn ook te wijten aan het feit dat pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen ‘gedwongen kopers’ zijn van obligaties, om te voldoen aan hun wettelijke verplichtingen. Daartegenover staat dat andere fondsbeheerders misschien overtuigd zijn dat aandelen de enige activa zijn die een treffelijke opbrengst geven.
De grote test voor Amerikaanse aandelenbeleggers is of de winsten zich herpakken na een erg pover begin van 2016, toen de winst van de ondernemingen in de S&P500 in het tweede kwartaal met ongeveer 3,6 procent daalde in vergelijking met dezelfde periode een jaar eerder. Een deel van die daling werd veroorzaakt door een scherpe terugval van de olieprijzen, die de winstcijfers van de oliereuzen aantastte, een ander deel door de sterkte van de dollar. Die factoren kunnen wegebben in 2017, al zal veel afhangen van hoe snel de Fed de rente optrekt.
Heden geen slecht nieuws
Winst is ook in diepere zin van belang. Als percentage van het bbp, veerden de winstcijfers zeer snel op na de recessie van 2009 en ze blijven hoog (zie grafiek). Dat verklaart ook waarom de markten het zo goed gedaan hebben, ondanks het slappe economische herstel sinds 2008-2009. Het gevolg van grote winsten voor beleggers is minder winst voor de werkende bevolking. De ondernemingen hebben namelijk hun arbeidskosten laag gehouden. Dat de reële lonen nauwelijks toenemen, is een van de voornaamste redenen waarom er zoveel misnoegen bestaat in de ontwikkelde wereld.
Dat alles suggereert dat aandelenbeleggers in de knoei kunnen geraken. De reële lonen verhogen om het politieke risico te verminderen, zou een negatief effect hebben op de winsten en dus op de aandelenkoersen. De vicieuze cirkel kan doorbroken worden als de economische groei terugkeert naar het niveau van voor de crisis, waardoor de lonen en de winsten simultaan zouden kunnen stijgen. Maar als zo’n scenario zich zou voordoen, dan moeten de centrale banken snel hun monetaire stimuli ongedaan maken, wat de beurswaarderingen dan weer een knauw kan geven.
2017 dreigt dus opnieuw een jaar te worden waarin de markten met horten en stoten presteren. Bij gebrek aan slecht nieuws komen investeerders in de verleiding aandelen te kopen. Maar slecht nieuws – politieke risico’s, dalende winsten, wijzigingen in het monetaire beleid – is nooit ver weg.
De auteur is Buttonwood-columnist van The Economist.
PHILIP COGGAN, ILLUSTRATIE FLOR AGUILAR
De reële lonen verhogen om het politieke risico te verminderen, zou een negatief effect hebben op de winsten en dus op de aandelenkoersen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier