In 4 stappen naar een leven zonder geldzorgen

Niemand houdt zich voor zijn plezier bezig met facturen en paperassen. Maar als u niet voor onaangename verrassingen wilt komen te staan, moet u uw financiële situatie behoorlijk plannen. En dat hoeft geen allesomvattend plan te zijn: scharnierpunten in uw leven kunnen u op weg helpen. Een overzicht.

Een oefening in financiële planning begint altijd bij een duidelijke balans: aan de ene kant zijn er de inkomsten en uitgaven, aan de andere kant de balans van het vermogen. Als u zo’n inkomens- en vermogensinventaris opmaakt, worden alle bronnen van inkomsten (arbeid, huurinkomen, roerend inkomen) en uitgaven (verplicht, discretionair en courant), naast alle bezittingen en schulden zo nauwkeurig mogelijk weergegeven. In de meeste gevallen is een gedetailleerde uitgavenstudie niet echt nodig, omdat de uitgaven onder controle zijn. Bovendien leidt zo’n vorm van budgetplanning door onze Bourgondische levenswijze al eens tot wrijvingen tussen de huwelijkspartners. Vermijden is dus de boodschap: niemand wil immers geconfronteerd worden met hoeveel er aan kleding, schoenen of restaurant wordt besteed.

Het is trouwens niet de bedoeling van een financieel plan om voor iemand te bepalen hoe hij zijn geld moet besteden. Dat is de taak van de betrokkene zelf. Maar alleen een degelijke planning kan uitwijzen in hoeverre die uitgaven haalbaar en draagbaar zijn.

Scharniermomenten in het leven

Een financieel plan hoeft niet allesomvattend te zijn en voor de eeuwigheid opgemaakt te worden. Elke degelijke financiële planner (en de financiële doe-het-zelver) zal dan ook een onderscheid maken tussen de verschillende analyses die tijdens een mensenleven aan de orde komen.

Bij het begin van de loopbaan gaat het vooral om carrièreplanning en budgetplanning. Enkele jaren later komt daar de aankoop van de gezinswoning bij, wat fiscale planning (bouwen, lenen) noodzakelijk maakt. Zonder enige twijfel is bij het begin van de loopbaan de verzekeringsplanning een van de belangrijkste maar minst uitgewerkte planningsvormen.

Vanaf het ogenblik dat er een positief saldo op het budget ontstaat (meer inkomen, leningen terugbetaald, enzovoort) kunnen deze liquiditeitsoverschotten voor de uitbouw van uw vermogen worden gebruikt. Hier zijn twee richtingen mogelijk: beleggingsplanning of vastgoedplanning. Op dat ogenblik begint dan ook een degelijke successieplanning nodig te worden, zodat het opgebouwde vermogen in geval van voortijdig overlijden met een minimum aan successierechten naar de volgende generatie kan worden overgeheveld.

Zodra de vijftig voorbij, begint de pensioenplanning, want het merendeel wil nog altijd voor zijn zestigste met pensioen. Wanneer ze dan eindelijk met pensioen zijn, beginnen de meeste gezinnen zich zorgen te maken over afhankelijkheidsplanning: hoe kunt u uw kinderen minimaal ten laste zijn op het ogenblik dat u behoeftig wordt?

U merkt het: we plannen (vaak onbewust) heel wat af tijdens ons leven. Alleen komen de meesten zelden tot een geïntegreerde planning, waarbij de diverse deelanalyses in elkaar overvloeien, er een stand van zaken op de diverse domeinen wordt opgemaakt, en alles wordt teruggebracht tot één grote aanpak.

Daar zijn ettelijke redenen voor. Veel heeft te maken met de techniciteit van de deeldisciplines. Want een geïntegreerde planning vergt de inbreng van diverse gespecialiseerde beroepscategorieën: notaris, bankier, verzekeraar, accountant, jurist, fiscalist et cetera. Wie beheerst dit alles nog, en vat het nog allemaal?

Enige nuchterheid is vereist

Maar dit kan uiteraard geen excuus zijn om niet planmatig met ons inkomen of vermogen om te springen. Zoals we al zeiden, zijn specifieke gebeurtenissen tijdens ons leven de ideale momenten om een stand van zaken op te maken en alles eens kritisch op een rijtje te zetten. Ons ‘drukke’ beroepsleven wordt vaak ingeroepen om niet kritisch met de scharniermomenten in ons leven om te gaan. Uit intellectuele luiheid laten we ons dan één of ander product aansmeren dat ten dele ons probleem oplost, maar vaak vooral interessant is voor wie het ons aanbiedt. Na verloop van tijd moeten we vaststellen dat onze doelstellingen niet gerealiseerd zijn, of dat het gekochte product niet over de magische eigenschappen beschikt waarvoor het ons werd aangeprezen (bijvoorbeeld hoog rendement zonder risico, of de ideale manier om rijk te worden op de rug van fiscus).

Enige nuchterheid kan dus helpen. Het uiteindelijke doel van een privé-vermogensplanning moet u bekijken in relatie tot uw uitgangspunt en de middelen waarover u beschikt. Die middelen vindt u in de eerste plaats in de componenten van uw vermogen en in het beheer daarvan. Alle vormen van planning hebben eigenlijk hetzelfde terugkerend stramien:

1. inventaris van de middelen;

2. bepalen van de doelstellingen;

3. afstemmen van de in te zetten middelen op de te bereiken doelstelling;

4. optekenen en uitvoeren van een actieplan.

Het ligt waarschijnlijk in onze volksaard om de eerste en de derde fase over te slaan. Het moet immers vooruitgaan, we willen actie. Maar als u tijd maakt voor de eerste drie fasen, zult u alternatieve oplossingen en synergie-effecten ontdekken. Een voorbeeld kan dit duidelijk maken.

Voorbeeld: de verzekeringsplanning

1. Inventaris van de middelen.

Voor u achter de verkoopverhaaltjes van fiscaal aftrekbare premies en ‘sparen voor uw pensioen’ aanholt, is het zinvol om even in kaart te brengen welke verzekeringen u al hebt onderschreven, en voor welke dekkingen. Daarbij moet u zowel de uitkeringen van sociale zekerheid als de groepsverzekeringen, privé-verzekeringen, schuldsaldoverzekeringen en de beschikbare fiscale ruimte in kaart brengen.

2. Bepalen van de doelstellingen.

Wat zijn de cashbehoeften in geval van overlijden, ziekte, ongeval of pensioen van elk van de partners? Wat zijn de kapitaalbehoeften (bijvoorbeeld om successierechten te betalen, zakelijke partners uit te kopen enzovoort) in geval van sinister of pensioen van een van beide partners?

3. Afstemmen van de in te zetten middelen op de te bereiken doelstellingen.

In hoeverre sluiten de geïnventariseerde middelen aan bij de behoeften die u zonet hebt opgesteld? Op welk vlak bent u oververzekerd, en op welk vlak onderverzekerd? Welke fiscale mogelijkheden hebt u nog om eventuele tekorten weg te werken?

4. Optekenen en uitvoeren van een actieplan.

Door de analyse te maken, kunt u de nodige middelen gebruiken om de tekorten weg te werken, en dat op de meest efficiënte manier. Vaak betekent dat herschikkingen in de bestaande verzekeringsportefeuille en herallocatie van de premies naar de benodigde dekkingen.

Op elk van de eerder opgesomde deelplanningen doorheen uw leven, kan een dergelijke planmatige aanpak een totaal nieuw licht werpen op de acties die u kunt ondernemen. Het is hierdoor dat u veel geld kunt verdienen – of beter: niet hoeft te verliezen. Dat lukt níét door naar de hedendaagse steen der wijzen te zoeken, in de vorm van een gouden beleggingstip of een unieke fiscale constructie. Alleen door systematisch met het vermogen en de bijbehorende beslissingen om te gaan, weet u waarmee u bezig bent, en kunt u uw vooropgestelde doel bereiken.

Jo Stremersch [{ssquf}]

De auteur is directeur van het Instituut voor Persoonlijke Financiële Planning (IPFP).

Nattevingerwerk ligt in onze aard, maar met een degelijke planning kunt u een hoop geld besparen.